Hội chứng HELLP là một trạng thái bệnh lý phức tạp, thường xuất hiện ở giai đoạn cuối của thai kỳ hoặc sau khi sinh. Nó bao gồm hội chứng thiếu máu tán huyết, tăng men gan và giảm tiểu cầu ở thai phụ. Đây là một biến thể của tiền sản giật, một tình trạng nguy hiểm có thể gây nguy cơ nghiêm trọng cho cả mẹ và em bé.
HỘI CHỨNG HELLP LÀ GÌ?
Hội chứng HELLP là viết tắt của Hemolytic anemia (thiếu máu tán huyết), Elevated Liver enzymes (tăng men gan) và Low Platelet count (giảm tiểu cầu), là tình trạng phức tạp thường gặp ở thai phụ, thường xảy ra ở giai đoạn cuối của thai kỳ hoặc sau khi sinh. Nó là một biến thể của tiền sản giật ở phụ nữ mang thai, có thể gây nguy cơ nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và em bé.
Có khoảng từ 2% đến 12% bệnh nhân bị tiền sản giật mắc hội chứng HELLP. Trong đó, 50% trường hợp xảy ra trong khoảng thời gian từ 27 đến 36 tuần kể từ ngày cuối kinh nguyệt, nhưng cũng có những trường hợp rất sớm được mô tả từ 17-20 tuần kể từ ngày cuối kinh nguyệt và một số khác lại chỉ xảy ra trong giai đoạn hậu sản (chiếm 30% số trường hợp).
NGUYÊN NHÂN GÂY NÊN HỘI CHỨNG HELLP
Cho đến nay, nguyên nhân chính xác của hội chứng HELLP vẫn chưa được xác định rõ, nhưng nó được cho là một dạng rối loạn viêm hệ thống. Hiện tượng tổn thương do thiếu máu cục bộ thường kích hoạt quá trình viêm hệ thống trong hội chứng HELLP.
Một dạng biến thể của hội chứng HELLP có thể phát sinh từ rối loạn điều hòa bổ thể, liên quan đến bệnh lý vi mạch huyết khối và thường được biểu hiện thông qua hội chứng tan máu tăng ure máu liên quan đến thai kỳ (HUS).
Ngoài ra, sự thiếu hụt enzyme 3-hydroxyacyl CoA dehydrogenase chuỗi dài ở thai nhi cũng có thể đóng vai trò trong cơ chế bệnh sinh của hội chứng HELLP: Quá trình oxy hóa axit béo không bình thường của thai nhi và sự giải phóng các chất trung gian chuyển hóa vào hệ tuần hoàn của người mẹ có thể gây ra rối loạn chức năng gan và mạch máu.
DẤU HIỆU NHẬN BIẾT HỘI CHỨNG HELLP
Triệu chứng của hội chứng HELLP tiền sản giật (nhiễm độc thai kỳ) bao gồm:
- Nhức đầu gia tăng và ngày càng trở nên nghiêm trọng.
- Mờ mắt, cảm giác khó chịu.
- Buồn nôn và nôn mửa.
- Đau ở phần trên của bụng.
- Cảm giác tê tay chân hoặc cảm giác dị cảm.
- Có thể xuất hiện triệu chứng phù.
- Tăng huyết áp.
- Khi kiểm tra, có thể phát hiện sự vỡ của bao gan, thường đi kèm với xuất hiện máu tụ và lan rộng của máu nội mạch.
BIẾN CHỨNG HỘI CHỨNG HELLP
Các biến chứng của hội chứng HELLP bao gồm:
- Đông máu nội quản rải rác (DIC).
- Suy thận.
- Phù phổi cấp.
- Máu tụ dưới bao gan.
- Rau bong non.
- Các biến chứng của chảy máu.
ĐIỀU TRỊ HỘI CHỨNG HELLP
Hội chứng HELLP có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như tổn thương gan, thận, và suy đa cơ quan, dẫn đến rối loạn đông máu, xuất huyết não, và tăng men gan. Nếu không được chữa trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển nhanh chóng và gây nguy hiểm đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi.
Phương pháp duy nhất và bắt buộc để điều trị hội chứng này là phải chấm dứt thai kỳ, nghĩa là lấy thai ra khỏi tử cung của mẹ. Sau khi thai nhi được sinh non, sức khỏe của mẹ thường được cải thiện đáng kể.
Mặc dù đã có nghiên cứu về việc sử dụng magnesium sulfate để giảm nguy cơ co giật tiền sản giật, nhưng hiệu quả của phương pháp này vẫn còn gây tranh cãi và đang được tiếp tục nghiên cứu.
Đối với những trường hợp mắc hội chứng HELLP với tình trạng đông máu nội mạch lan tỏa, việc sử dụng huyết tương tươi đông lạnh để bồi hoàn protein đông máu có thể được áp dụng. Trong một số trường hợp, cần phải truyền máu để khắc phục tình trạng thiếu máu.
Đối với các trường hợp nhẹ của hội chứng HELLP, việc sử dụng corticoid và thuốc hạ huyết áp có thể đủ để điều trị.
Thai phụ bị tiền sản giật và nghi ngờ mắc hội chứng HELLP cần phải luôn chú ý đến những dấu hiệu bất thường của cơ thể và không nên tự yên tâm với những biểu hiện thông thường trong thai kỳ. Việc tìm kiếm sự tư vấn và can thiệp kịp thời từ bác sĩ chuyên khoa là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé.
KẾT LUẬN
Nhận biết và can thiệp kịp thời là rất quan trọng trong việc quản lý hội chứng HELLP, đặc biệt là đối với những phụ nữ mang thai có nguy cơ cao. Việc thăm khám định kỳ và tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế có kinh nghiệm là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.
NHỮNG CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
1. Ai có nguy cơ mắc hội chứng HELLP?
Phụ nữ mang thai có tiền sản giật, đặc biệt là:
- Mang thai lần đầu
- Mang thai nhiều thai
- Có tiền sử HELLP trong thai kỳ trước
- Huyết áp cao, béo phì, tiểu đường, …
2. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Có bất kỳ triệu chứng nào kể trên, đặc biệt khi đang mang thai hoặc mới sinh.
3. Phòng ngừa hội chứng HELLP?
Khám thai định kỳ, theo dõi huyết áp, phát hiện và điều trị sớm tiền sản giật.
4. Liệu hội chứng HELLP có tái phát không?
Có thể tái phát trong những lần mang thai sau, cần được theo dõi chặt chẽ.
