Hệ thống dây chằng đầu gối có vai trò vô cùng quan trọng, giúp giữ cho xương chày không bị bị trượt ra phía trước so với xương đùi cũng như trượt ra phía sau khi vận động khớp gối. Khi bị giãn dây chằng đầu gối, người bệnh cần tuân thủ nguyên tắc điều trị và phục hồi chức năng để nhanh chóng hồi phục.
NGUYÊN NHÂN GIÃN DÂY CHẰNG KHỚP GỐI
Khớp gối đóng vai trò quan trọng trong khả năng di chuyển và hỗ trợ trọng lượng của cơ thể. Việc giữ cho hệ thống dây chằng và cấu trúc xung quanh khớp gối được duy trì ổn định là rất quan trọng để đảm bảo sự linh hoạt và chức năng bình thường của khớp.
Dây chằng chéo trước và sau cùng với các dây chằng bên giữ cho xương chày và xương đùi được căn chỉnh đúng vị trí và giữ cho chúng không trượt hoặc chuyển động quá mức. Khi có chấn thương hoặc giãn dây chằng, cơ thể không thể duy trì được sự ổn định cần thiết, dẫn đến nhiều vấn đề khác nhau.
Giãn dây chằng khớp gối nguyên nhân chủ yếu là do chấn thương thể thao (bóng đá, bóng chuyền, chạy nhảy..), tai nạn giao thông, tai nạn lao động, tai nạn sinh hoạt gây va đập trực tiếp vào đầu gối, hay chấn thương xoắn (khi chạy, đi xe máy… bị ngã bất ngờ người bệnh dùng một chân để trụ và chống đỡ dẫn đến tình trạng chấn thương xoắn).
Giãn dây chằng thường có những triệu chứng cơ bản sau:
- Tiền sử bị chấn thương khớp gối
- Đau sưng khớp gối, có thể thấy tiếng khác thường khi vận động
- Lỏng gối, mất vững khớp gối: Cảm giác đi lại khó, yếu, dễ vấp ngã
- Teo cơ: Khi bị chấn thương để lâu đùi sẽ bị teo cơ, chân bị teo sẽ yếu và khó di chuyển hơn so với chân kia.
PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
Điều trị phục hồi chức năng cho bệnh nhân giãn dây chằng đầu gối dựa trên nguyên tắc kết hợp vật lý trị liệu với các bài tập phục hồi chức năng nhằm tăng tầm vận động khớp gối, tăng sức mạnh cơ, giúp người bệnh trở lại các vận động sinh hoạt và chơi thể thao bình thường.
CÁC PHƯƠNG THỨC ĐIỀU TRỊ VẬT LÝ
Phương pháp điều trị vật lý cho giãn dây chằng khớp gối có thể bao gồm:
NHIỆT TRỊ LIỆU
- Hồng ngoại: Sử dụng ánh sáng hồng ngoại để giãn cơ, tăng tuần hoàn máu, giảm đau và tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các bài tập.
- Paraffin: Sử dụng paraffin để có hiệu quả giãn cơ, tăng tuần hoàn máu, giảm đau và hỗ trợ quá trình tập luyện.
CHƯỜM LẠNH
Áp dụng chườm lạnh trong giai đoạn sưng nóng và sau khi thực hiện các bài tập, giúp kiểm soát sưng và giảm đau.
SÓNG NGẮN TRỊ LIỆU
Sử dụng sóng ngắn để chống viêm, giảm sưng và kích thích quá trình tái tạo tổ chức tổn thương.
ĐIỆN XUNG TRỊ LIỆU
Áp dụng điện xung để giãn cơ, giảm đau và tăng tuần hoàn máu; cũng có tác dụng ức chế dẫn truyền đau.
SIÊU ÂM TRỊ LIỆU
Sử dụng siêu âm để chống viêm (trong trường hợp viêm gân, viêm cân cơ, viêm bao hoạt dịch…), tăng tuần hoàn máu, thúc đẩy quá trình hàn gắn tổn thương như xương, dây chằng, chống xơ dính và cốt hóa mô mềm.
PHỤC HỒI CHỨC NĂNG GIÃN DÂY CHẰNG KHỚP GỐI
Phục hồi chức năng sau giãn dây chằng khớp gối thường được chia thành 4 giai đoạn:
GIAI ĐOẠN I: (NGAY SAU CHẤN THƯƠNG ĐẾN HẾT TUẦN THỨ NHẤT)
- Mục đích: Giảm đau, giảm sưng nề, duỗi gối hoàn toàn và gấp khớp gối từ 0 đến 90 độ.
- Chườm lạnh: Chườm 10 – 15 phút mỗi lần, cứ 2 tiếng trong ngày đầu tiên. Giảm xuống 3 lần/ngày và 10 – 15 phút/lần trong những ngày tiếp theo, tùy thuộc vào tình trạng sưng nề.
- Không chườm đá lạnh trực tiếp lên da, cần bọc đá trong khăn bông để tránh bỏng lạnh.
GIAI ĐOẠN II: (SAU TUẦN THỨ NHẤT ĐẾN HẾT TUẦN THỨ 2)
- Mục đích: Giảm đau, giảm sưng, có thể gấp gối hơn 90 đến 120 độ, và có thể chạy bộ chậm sau 2 tuần nếu không có đau khi vận động.
- Chườm lạnh: 2-3 lần/tuần tùy thuộc vào tình trạng sưng nề, chườm sau khi tập.
GIAI ĐOẠN III: (SAU TUẦN THỨ 2 ĐẾN TUẦN THỨ 4)
- Mục đích: Khớp gối có thể vận động được hết tầm vận động, sức mạnh tương đương chân lành, có thể trở lại chạy và tham gia một số môn thể thao đặc thù.
GIAI ĐOẠN IV: (BẮT ĐẦU SAU 4 TUẦN VÀ KÉO DÀI 3 ĐẾN 6 TUẦN)
- Mục đích: Trở lại đào tạo và thi đấu.
BÀI TẬP PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
Bài tập phục hồi chức năng sau giãn dây chằng khớp gối có thể thực hiện theo các bước sau:
DUỖI GỐI THỤ ĐỘNG
- Kê gót chân bên bị giãn dây chằng lên một chiếc gối hoặc chăn mỏng
- Dùng tay ấn nhẹ gối xuống mặt giường để giữ phần gối duỗi thẳng trong khoảng 5-6 giây
- Thả lỏng trong 10 giây và tiếp tục bài tập.
TẬP CƠ TỨ ĐẦU
- Duỗi thẳng hai chân, kê phía dưới gót một chiếc chăn mỏng và gồng căng cơ tứ đầu gối để giữ vững gối tồi.
- Nhấc toàn bộ phần chân lên khỏi mặt giường khoảng 20-30 cm.
- Thực hiện bài tập từ 6-8 lần mỗi ngày cho đến khi chân có thể duỗi thẳng được.
TẬP VẬN ĐỘNG KHỚP HÁNG, CỬ ĐỘNG PHẦN CỔ CHÂN
- Nằm thẳng trên sàn nhà, đặt phần chân duỗi thẳng dựa vào tường, tạo với mặt tường một góc 90 độ.
- Co dần bàn chân bên gối bị giãn dây chằng xuống cho đến khi cảm thấy khớp gối căng lại.
- Giữ nguyên tư thế này trong khoảng 30 giây rồi thu chân về vị trí ban đầu. Lặp lại từ 2-4 lần.
TẬP PHẦN CƠ BẮP CHÂN
- Trọng lượng cơ thể chuyển dần sang chân bệnh từ tuần thứ hai.
- Tập chạy bộ chậm nhẹ nhàng từ tuần thứ ba nếu không có đau.
TẬP NHÓM CƠ MẶT SAU ĐÙI
- Nằm ngửa, duỗi thẳng chân trên giường
- Gồng phần cơ mặt phía sau đùi nhẹ nhàng và ấn gót chân xuống mặt giường
- Giữ nguyên trong 6 giây sau đó thả lỏng và thực hiện khoảng 8-12 lần.
Vì sau chấn thương sẽ có biểu hiện sưng đau vùng khớp gối bị thương tổn, nếu trong tuần đầu tình trạng sưng đau nhiều thì ưu tiên hàng đầu là nghỉ ngơi, gác cao chân, chườm lạnh để giảm đau, giảm sưng rồi mới đến các bài tập trong các tuần kế tiếp. Sử dụng băng thun cố định khớp gối từ 04-06 tuần sau chấn thương khi đi lại, tập luyện.
