Sỏi niệu quản có thể gây đau dữ dội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Thường xuất phát từ sỏi thận rơi xuống niệu quản, gây bít tắc đường tiểu, nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể đe dọa tính mạng của người bệnh.
SỎI NIỆU QUẢN LÀ GÌ?
Sỏi niệu quản là tình trạng sỏi hình thành trong thận di chuyển xuống niệu quản gây tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu. Sỏi niệu quản có thể gây ra các triệu chứng đau đớn, khó chịu và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị.
TRIỆU CHỨNG CỦA SỎI NIỆU QUẢN
Các triệu chứng của sỏi niệu quản thường xuất hiện đột ngột và có thể bao gồm:
- Đau dữ dội ở vùng thắt lưng hoặc bụng dưới, lan xuống vùng bẹn
- Tiểu buốt, tiểu rắt
- Đi tiểu ra máu
- Khó tiểu hoặc tiểu không hết
- Buồn nôn và nôn
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH SỎI NIỆU QUẢN
Các nguyên nhân chính gây ra sỏi niệu quản bao gồm:
- Chế độ ăn uống: Chế độ ăn giàu thực phẩm chứa nhiều oxalat, chẳng hạn như rau bina, sô cô la, hạt tiêu, trà, có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi canxi oxalat. Chế độ ăn giàu protein động vật, natri và đường cũng có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.
- Mất nước: Mất nước khiến nước tiểu trở nên cô đặc, làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.
- Tiền sử gia đình: Nếu gia đình bạn có người bị sỏi niệu quản, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Bệnh lý: Một số bệnh lý, chẳng hạn như bệnh gout, bệnh viêm ruột, bệnh cường tuyến cận giáp, có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi niệu quản.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu, thuốc chống co giật, có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi niệu quản.
Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:
- Tuổi tác: Sỏi niệu quản thường gặp ở người lớn tuổi.
- Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc sỏi niệu quản cao hơn nữ giới.
- Cân nặng: Người béo phì có nguy cơ mắc sỏi niệu quản cao hơn người bình thường.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu: Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi struvite.
PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN SỎI NIỆU QUẢN
KHÁM LÂM SÀNG
Bác sĩ sẽ khám lâm sàng để tìm các dấu hiệu như thận ứ nước, niệu quản giãn, đau khi sờ niệu quản
SIÊU ÂM
Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đơn giản và không xâm lấn, có thể giúp phát hiện sỏi niệu quản với độ chính xác cao. Trên siêu âm, sỏi niệu quản thường có hình dạng tròn, sáng, nằm trong lòng niệu quản.
X-QUANG HỆ TIẾT NIỆU (KUB)
X-quang hệ tiết niệu là phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến, có thể giúp phát hiện sỏi niệu quản trong khoảng 60 – 80% trường hợp. Tuy nhiên, phương pháp này không thể phát hiện được các loại sỏi không cản quang như sỏi axit uric, sỏi cystin.
CHỤP CẮT LỚP (MSCT)
Chụp cắt lớp là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có độ chính xác cao, có thể giúp xác định vị trí, kích thước, hình dạng, độ cản quang của sỏi niệu quản, mức độ tắc nghẽn niệu quản.
Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp bác sĩ đánh giá chức năng thận, tình trạng nhiễm trùng, các bệnh lý tiềm ẩn khác (nếu có).
XÉT NGHIỆM NƯỚC TIỂU
Xét nghiệm nước tiểu có thể giúp bác sĩ đánh giá tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu, mức độ bài tiết các khoáng chất hình thành sỏi.
BIẾN CHỨNG CỦA SỎI NIỆU QUẢN
Các biến chứng thường gặp của sỏi niệu quản bao gồm:
Ứ NƯỚC Ở THẬN, GÂY GIÃN ĐÀI BỂ THẬN
Khi sỏi niệu quản gây tắc nghẽn đường dẫn nước tiểu, nước tiểu sẽ bị ứ đọng ở thận, gây giãn đài bể thận. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến suy giảm chức năng thận, thậm chí là suy thận.
NHIỄM KHUẨN ĐƯỜNG TIẾT NIỆU
Sỏi niệu quản có thể gây tổn thương niêm mạc niệu quản, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng đường tiết niệu. Nhiễm khuẩn đường tiết niệu có thể gây sốt, rét run, đau rát khi đi tiểu, tiểu buốt, tiểu rắt.
SUY THẬN CẤP
Sỏi niệu quản gây tắc nghẽn hoàn toàn đường dẫn nước tiểu có thể dẫn đến suy thận cấp. Suy thận cấp là một cấp cứu y tế, cần được xử lý kịp thời để tránh những biến chứng nguy hiểm.
SUY THẬN MẠN
Bệnh viêm đường tiết niệu kéo dài có thể dẫn đến suy thận mạn. Suy thận mạn là một bệnh lý nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng.
ĐIỀU TRỊ SỎI NIỆU QUẢN
ĐIỀU TRỊ CẤP CỨU
Khi sỏi niệu quản gây viêm bể thận cấp tính, người bệnh có thể bị đau hông lưng và có sốt lạnh, rét run kèm theo. Khi đó, bác sĩ sẽ cần phải giải quyết tình trạng tắc nghẽn với thủ thuật mở thận ra da (nephrostomy) hay đặt thông niệu quản và phối hợp kháng sinh điều trị phù hợp. Khi giải quyết xong tình trạng nhiễm khuẩn, người bệnh mới được can thiệp lấy sỏi.
ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Khi sỏi còn nhỏ có đường kính ≤ 10mm, nhẵn và bờ rõ nét, chức năng thận bình thường, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh điều trị nội khoa. Thời gian theo dõi điều trị nội khoa khoảng 4 – 6 tuần.
ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
Bác sĩ chỉ can thiệp phẫu thuật với các trường hợp như:
- Sỏi niệu quản trên 1cm
- Sỏi niệu quản có nhiễm khuẩn đường tiết niệu
- Không đáp ứng với các phương pháp giảm đau
- Điều trị nội khoa không hiệu quả
- Chức năng thận bị ảnh hưởng (suy thận, sỏi niệu quản, sỏi thận độc nhất, sỏi niệu quản 2 bên)
Một số phương pháp điều trị sỏi niệu quản bằng ngoại khoa bao gồm:
- Tán sỏi ngoài cơ thể
- Nội soi niệu quản ngược dòng tán sỏi
- Phẫu thuật nội soi lấy sỏi
- Tán sỏi qua da
- Mổ mở lấy sỏi
BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA SỎI NIỆU QUẢN
Bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc sỏi niệu quản bằng cách:
- Bổ sung đầy đủ nước cho cơ thể: Đối với người bệnh có tiền sử sỏi thận, bạn nên thải ra ngoài cơ thể khoảng 2,5 lít nước tiểu mỗi ngày. Nước tiểu màu vàng nhạt và trong là dấu hiệu cơ thể đã được cung cấp đủ nước.
- Hạn chế bổ sung các loại thực phẩm chứa nhiều canxi oxalat như phô mai, sữa, nước chè đặc, củ cải, đậu bắp.
- Hạn chế ăn muối, protein động vật: Trong bữa ăn hàng ngày, bạn nên giảm lượng muối, chọn nguồn đạm có nguồn gốc từ thực vật như nấm, các loại đậu…
- Cẩn trọng khi bổ sung canxi: Canxi trong thức ăn thường không ảnh hưởng tới nguy cơ sỏi thận. Do đó, bạn vẫn có thể tiếp tục bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi, chỉ trừ các trường hợp bác sĩ khuyến cáo không nên. Vì khi cơ thể bị thiếu canxi rất dễ dẫn tới các bệnh lý liên quan tới xương khớp.
