Gan được xem là nơi chứa năng lượng và sức khỏe, nội tạng mạnh mẽ, đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt để duy trì sức khỏe và cảm giác thoải mái. Trong y học cổ truyền, gan được liên kết với hành phong và mộc, được mô tả có tính cường, vững vàng, ưa sự thư thái và mềm mại. Vậy làm thế nào chúng ta có thể bảo vệ gan một cách tự nhiên thông qua thực phẩm?
Đầu tiên là thực phẩm có vị chua. Tại sao chúng được xem là lựa chọn tốt cho gan trong quan điểm của y học cổ truyền?
Trong ngũ hành của Đông y, gan tương ứng với vị chua. Các loại thực phẩm có vị chua như sơn trà, quýt, nho, kiwi, ngũ vị tử, ô mai, bạch thược, giấm… Đều có thể làm cho lá gan khỏe mạnh. Thông qua việc dưỡng can âm, can huyết, các loại thực phẩm này giúp chúng ta điều hòa gan. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không nên ăn nhiều đồ chua quanh năm. Ví dụ, mùa xuân là mùa can khí thịnh, vì vậy ăn quá nhiều đồ chua có thể tạo ra tình trạng thừa càn khí và tổn thương tỳ vị. Thay vào đó, mùa thu là thời điểm lý tưởng để ăn nhiều thực phẩm chua, như quýt, sơn trà, để dưỡng âm nhuận táo và bảo vệ gan… Nhiều hay ít còn phụ thuộc vào nhu cầu cũng như nhu cầu của từng người, nhưng ăn quá nhiều sẽ khiến cơ thể trở nên khó chịu, thậm chí có hại cho sức khỏe.
Ví dụ như Sơn Trà (táo gai) có công dụng lưu thông khí, hoạt huyết, kiện tỳ, khai vị, hỗ trợ tiêu hóa, tan huyết ứ, v.v. Nhưng nếu lượng axit dạ dày cao thì bạn không nên ăn nhiều đồ chua. Phụ nữ có thai lợi càng phải tránh sử dụng sơn tra, vì nó thúc đẩy co bóp tử cung, ăn nhiều dễ sảy thai. Hơn nữa, nếu thấy xuất hiện triệu chứng khí uất cũng không nên ăn chua nhiều, vì chúng sẽ gây ra tình trạng ứ trệ khí. Do đó dù thực phẩm tốt cho cơ thể thế nào, bạn cũng nên chú ý chỉ ăn vừa đủ.
Thứ hai là củ cải trắng. Đây không chỉ là một sự lựa chọn lý tưởng để dưỡng gan mà còn thúc đẩy tiêu hóa, tăng khẩu vị, và kiện tỳ, thuận khí, sơ can, hoạt huyết. Có rất nhiều cách chế biến củ cải trắng: bào sợi làm nộm, vừa mát lại vừa giải ngấy; hoặc củ cải xào , không chỉ ngon miệng hơn mà còn tốt cho sức khỏe.
Thứ ba là câu kỷ tử, hay còn gọi là “minh mục tử” (quả sáng mắt) với công dụng đặc biệt trong việc bảo vệ gan. Vị thuốc này còn được biết đến với công dụng không chỉ làm sáng mắt, mà còn chứa polysaccharides giúp phục hồi tổn thương gan và thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào. Trong y học cổ truyền nó được dùng điều trị các triệu chứng hoa mắt, quáng gà do thiếu máu trong gan. Có thể sử dụng câu kỷ tử để nấu cháo hoặc pha trà, nhưng cần chú ý không sử dụng quá mức để tránh tình trạng nóng trong cơ thể.
Ngoài ra, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có bảy loại thực phẩm được xem là tốt cho gan, bao gồm khoai lang, ngô, tảo bẹ, táo, sữa, hành tây và bí đao.
*Những điều cần ghi nhớ:
Việc chăm sóc gan thông qua thực phẩm không chỉ là vấn đề của y học cổ truyền mà còn được khoa học hiện đại đánh giá cao. Việc ăn uống cân đối, đa dạng và chọn lựa các thực phẩm có lợi cho gan sẽ giúp duy trì sức khỏe và cảm giác thoải mái cho cơ thể.
