Củ ấu không chỉ là một nguồn thực phẩm dồi dào, mà còn được sử dụng như một loại thảo dược có thể hỗ trợ điều trị hoặc giảm triệu chứng của một số bệnh. Với thành phần dinh dưỡng phong phú, củ ấu thường chứa nhiều carbohydrate, không cholesterol, và ít chất béo. Đặc biệt, chúng còn được biết đến với khả năng thanh lọc cơ thể và khả năng kháng viêm. Sự kết hợp này tạo nên một thực phẩm đa dụng, không chỉ là nguồn dinh dưỡng mà còn là một lựa chọn tự nhiên cho sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.
THÀNH PHẦN DINH DƯỠNG CỦA CỦ ẤU
Củ ấu, còn được biết đến với các tên gọi như ấu trụi, ấu nước, lãng thực, thuộc loại cây sống dưới nước và thuộc họ củ ấu Trapaceace với tên khoa học là Trapa bicornis.
Cây ấu mọc dưới nước, thân cây ngắn có lông. Hoa của cây có màu trắng và mọc đơn lẻ ở kẽ lá. Quả thường gọi là củ ấu có hình dáng hai sừng, với đầu sừng hình mũi tên và sừng được tạo ra từ các lá đài phát triển.
Củ ấu là nguồn dồi dào của nhiều chất dinh dưỡng, trong đó có hàm lượng tinh bột chiếm khoảng 49% và protein chiếm 10,3%. Nó cũng chứa nhiều thành phần dinh dưỡng khác như albumin, chất béo, chất đường, vitamin B1, B2, PP, C, khoáng chất như canxi, sắt, mangan, phosphorus, và nhiều hợp chất có lợi như AH13 được biết đến với tác dụng hỗ trợ chống ung thư.
Củ ấu cũng là nguồn chất xơ, giúp thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn probiotic trong ruột, hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Nó cũng bổ sung máu, canxi, phospho, magiê, mangan, zinc, kali, iod, và nhiều loại vitamin như C và B, giúp cải thiện sức khỏe xương, giảm stress, tăng cường hệ thống miễn dịch, cải thiện tình trạng tim mạch và huyết áp. Hàm lượng iod trong củ ấu cũng giúp ngăn ngừa bệnh bướu cổ và liên quan đến tuyến giáp.
CÔNG DỤNG CỦA CỦ ẤU
Theo Y Học Cổ Truyền, củ ấu được đánh giá có vị ngọt, tính mát, thuộc hệ tỳ và có các tác dụng như kiện tỳ, thanh thử giải nhiệt lương huyết, trừ phiền chỉ khát. Nước củ ấu cũng có thể sử dụng để chống nóng, chống nắng, giải độc say rượu, và trừ rôm sảy khi chiết rượu từ củ ấu. Các củ ấu già được coi là có tác dụng kiện tỳ, bổ khí, thường được sử dụng trong trường hợp tỳ hư tiết tả, chu kỳ kinh nguyệt với hàm lượng máu nhiều, trĩ xuất huyết, và có thể chống suy nhược.
Củ ấu còn có tác dụng thanh lọc và giải độc, đặc biệt là trong việc hỗ trợ gan. Sử dụng củ ấu có thể mang lại sức khỏe tốt hơn và điều trị hiệu quả trong trường hợp tiêu chảy.
Trong Y Học Cổ Truyền, củ ấu được sử dụng trong điều trị bệnh eczema bằng cách nấu chín và kết hợp với nước, sau đó thêm một ít nước chanh và áp dụng lên vùng da bị nhiễm bệnh.
Củ ấu còn có khả năng kháng khuẩn mạnh mẽ, giúp làm lành nhiễm trùng do vi khuẩn, đồng thời có tác dụng loại bỏ đờm, chữa cảm lạnh và cúm. Nó cũng giúp giảm viêm khớp, đau sưng và tấy đỏ. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng ăn củ ấu có thể hữu ích cho những người mắc bệnh loét dạ dày.
Thân củ ấu cũng có tác dụng tiêu viêm giải độc với vị ngọt chát, tính bình, có thể sử dụng dưới dạng ăn sống hoặc nấu canh từ 50 – 200 gam/ngày.
CÁC MÓN ĂN SỬ DỤNG CỦ ẤU TỐT CHO SỨC KHỎE
Có nhiều cách sử dụng củ ấu để mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe:
- Sử dụng củ ấu tươi: Rửa sạch và bỏ vỏ củ ấu, sau đó ăn sống. Thích hợp trong trường hợp say nóng, say nắng, sốt, mất nước, kích thích, và bồn chồn.
- Ép củ ấu để làm siro: Nấu 250 gam củ ấu trong nước trong khoảng 1 giờ, lọc nước và bổ sung đường. Dùng hỗn hợp này trong các trường hợp huyết nhiệt, kinh nguyệt ra nhiều, hoặc trĩ xuất huyết với triệu chứng đau rát hậu môn.
- Sử dụng củ ấu luộc chín: Luộc chín 150 gam củ ấu già, bóc vỏ và ăn mỗi ngày 2 lần. Hữu ích trong trường hợp tỳ hư, tiêu chảy, mệt mỏi, hoặc mất sức.
- Sử dụng củ ấu nhừ: Luôn bóc vỏ, lấy 20-30 gam củ ấu, đun nhỏ lửa để chuyển thành canh cháo. Dùng cháo này 2 lần mỗi ngày, có tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư cổ tử cung và ung thư dạ dày.
- Hỗn hợp bột củ ấu củ mài: Sử dụng 30 gam củ ấu (cả vỏ) và 30 gam bột củ mài. Nấu canh nhừ từ củ ấu, sau đó ép lấy nước. Bột củ mài đun chín thành hồ bột. Dùng hỗn hợp này để hỗ trợ điều trị tiêu chảy mãn tính ở trẻ em.
- Cháo củ ấu: Nấu cháo từ 30 gam củ ấu tươi (bỏ vỏ), 30 gam gạo nếp, và một lượng đường vừa đủ. Sử dụng cháo này 2 lần mỗi ngày, thích hợp cho người cao tuổi có triệu chứng tỳ vị hư suy, ăn uống khó tiêu, và viêm ruột.
MỘT SỐ BÀI THUỐC SỬ DỤNG CỦ ẤU ĐỂ TRỊ BỆNH
Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng củ ấu để trị bệnh:
CHỮA TỲ VỊ HƯ SUY Ở NGƯỜI CAO TUỔI
- Nguyên liệu: 10 gam đảng sâm, 10 gam hoàng kỳ, 10 gam bột củ ấu.
- Cách thực hiện: Sắc nước từ đảng sâm và hoàng kỳ, lọc bỏ bã và kết hợp với bột củ ấu. Đun sôi và sử dụng uống.
CHỮA LỴ, ĐẠI TIỆN RA MÁU
- Nguyên liệu: 20 gam vỏ củ ấu.
- Cách thực hiện: Đêm sắc vỏ củ ấu với nước, chiết nước có chứa củ ấu và sử dụng trong ngày, chia thành khoảng 2 lần.
TRỊ MỤN NHỌT, LÊN ĐINH Ở NGÓN TAY
- Nguyên liệu: Vỏ củ ấu sao tồn tính, tinh dầu thơm.
- Cách thực hiện: Tán vỏ củ ấu sao tồn tính và kết hợp với tinh dầu thơm, sau đó bôi lên vùng da cần trị. Có tác dụng thanh nhiệt thu liễm.
TRỊ CÁC MỤN CƠM, MỤN CÓC
- Nguyên liệu: Củ ấu giã nát.
- Cách thực hiện: Giã nát củ ấu và lấy bột, đắp lên vùng da có mụn. Có tác dụng thanh nhiệt hóa thấp.
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn thông tin về các tác dụng của củ ấu với sức khỏe. Nếu thấy hay và hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè của mình nhé!
