Bội thực hay chứng khó tiêu có thể xảy ra với hầu hết mọi người bất cứ lúc nào. Nó gây khó chịu cho dạ dày và tạo ra cảm giác quá no. Khi bệnh nặng, nó có thể gây ra chứng ợ nóng, đầy hơi, buồn nôn và nôn. Chứng khó tiêu có thể là kết quả của thói quen ăn uống của bạn, hoặc nó có thể là một vấn đề mãn tính. Nếu bạn bị chứng khó tiêu thường xuyên, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn.
BỘI THỰC LÀ GÌ?
Chứng khó tiêu là một thuật ngữ mô tả tình trạng mà các triệu chứng xảy ra trên thực quản, dạ dày và tá tràng (phần đầu tiên của ruột non). Trong đó, chứng khó tiêu không loét hay khó tiêu chức năng được chẩn đoán khi bệnh nhân trải qua những triệu chứng khó tiêu mà không tìm thấy nguyên nhân thực thể cụ thể.
Chứng khó tiêu chức năng là một vấn đề rất phổ biến, ảnh hưởng đến đến 6 trong số 10 người được chẩn đoán mắc chứng khó tiêu không loét. Mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng đôi khi nó có thể làm giảm chất lượng cuộc sống. Bệnh lý này thường ảnh hưởng đến người trẻ hơn so với người lớn tuổi, và phụ nữ thường xuyên gặp phải nó hơn nam giới.
TRIỆU CHỨNG CỦA BỘI THỰC
Chứng khó tiêu chức năng (khó tiêu không loét) thường xuất hiện với các triệu chứng khó chịu rõ ràng, đôi khi là những tình trạng mơ hồ tại vùng bụng trên với mức độ từ nhẹ đến nặng. Người bệnh thường miêu tả cảm giác nóng rát, buồn nôn, nôn mửa, ợ hơi, đầy hơi và cảm giác no sớm ngay sau khi bắt đầu ăn hoặc sau bữa ăn.
Các triệu chứng này có đặc điểm chung là xuất hiện thường xuyên và thay đổi, có thể kéo dài nhiều ngày liên tục hoặc xuất hiện thỉnh thoảng. Chúng thường trở nên tồi tệ hơn sau khi ăn một bữa ăn nặng, ăn nhanh chóng hoặc ăn trước khi đi ngủ. Ngoài ra, tình trạng có thể trở nên xấu hơn khi người bệnh đang trải qua căng thẳng hoặc có các rối loạn tâm lý. Các triệu chứng này có thể lan rộng từ vùng bụng trên lên giữa ngực, vùng phía sau xương ức, đến cổ hoặc lưng, đôi khi gây nhầm lẫn với các triệu chứng đau tim, đòi hỏi sự can thiệp và theo dõi cẩn thận.
NGUYÊN NHÂN GÂY BỘI THỰC
Nguyên nhân của chứng khó tiêu chức năng hiện vẫn còn không rõ ràng. Một số bệnh nhân có thể phát bệnh này khi có nguyên nhân chung với hội chứng ruột kích thích. Có những bằng chứng ủng hộ giả thuyết về nhiễm khuẩn Helicobacter pylori gây ra chứng khó tiêu không do loét; tuy nhiên, việc diệt khuẩn Helicobacter pylori hiện chưa thấy mang lại lợi ích gì đối với cải thiện các triệu chứng khó tiêu nói trên.
Dưới đây là một số yếu tố được ghi nhận có thể làm cho các triệu chứng khó tiêu không do loét trở nên nặng hơn:
- Thực phẩm và lối sống: Một số thực phẩm như caffeine, thức ăn cay, nồng, chua, béo, có mùi vị bạc hà, đồ uống có gas, có cồn, đồ uống nóng, cà phê và sô cô la có thể làm tăng cường triệu chứng. Các thói quen như hút thuốc, uống rượu, thừa cân, và căng thẳng cũng có thể ảnh hưởng đến các triệu chứng.
- Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chống viêm (ibuprofen, naproxen, aspirin) và thuốc ảnh hưởng đến vận động thực quản (nitrat) có thể gây tác dụng phụ khó tiêu. Các loại thuốc khác như một số kháng sinh, steroid, sắt, chất đối kháng canxi, theophyllines và bisphosphonates cũng có thể tác động đến hệ tiêu hóa.
- Hội chứng ruột kích thích: Có đến 1 trong 3 người mắc chứng khó tiêu không do loét cũng mắc hội chứng ruột kích thích, với các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, thay đổi tần số và tính chất của đại tiện.
LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHẨN ĐOÁN KHÓ TIÊU CHỨC NĂNG?
Vì không có nguyên nhân duy nhất và cụ thể của chứng khó tiêu chức năng, rối loạn này được chẩn đoán khi các nguyên nhân khác gây khó tiêu như loét, viêm, bệnh trào ngược dạ dày – tá tràng, thoát vị hoặc nhiễm Helicobacter pylori đã được loại trừ.
Điều này có nghĩa là bệnh nhân cần thực hiện toàn bộ các xét nghiệm cơ bản khảo sát đường tiêu hóa như siêu âm bụng, nội soi, xét nghiệm tìm Helicobacter pylori qua hơi thở, xét nghiệm phân, xét nghiệm máu; chụp X-quang khi uống barium và chụp CT scan, và kết quả đều được chứng minh là âm tính.
Hơn thế nữa, chứng khó tiêu chức năng thường chỉ được nghĩ đến và chẩn đoán tích cực tìm nguyên nhân khi người bệnh có kèm theo những dấu hiệu như khởi phát lần đầu tiên, xuất hiện khi đã trên 60 tuổi, sụt cân, có nôn ói hay đại tiện ra máu, và tiền sử bản thân hoặc gia đình có ung thư đường tiêu hóa.
Tóm lại, chứng khó tiêu chức năng là một trong những rối loạn đường tiêu hóa phổ biến, đặc biệt trong môi trường sống hiện đại đầy căng thẳng. Tuy nhiên, việc chẩn đoán thường là loại trừ những nguyên nhân thực thể khác. Do đó, khi xuất hiện các dấu hiệu của sự chậm tiêu, gây khó chịu, người bệnh nên thăm bác sĩ sớm để có can thiệp kịp thời.
NHỮNG AI THƯỜNG MẮC PHẢI CHỨNG KHÓ TIÊU
Chứng khó tiêu không nên được hiểu như là một căn bệnh, nó là triệu chứng của một căn bệnh khác và sẽ xảy ra với hầu hết mọi người theo thời gian. Khó tiêu có thể được ngăn chặn và kiểm soát bằng cách giảm các yếu tố nguy cơ gây nên. Hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.
NHỮNG YẾU TỐ NÀO LÀM TĂNG NGUY CƠ MẮC CHỨNG KHÓ TIÊU?
Thói quen hàng ngày và một số yếu tố lối sống có thể đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến sự tiêu hóa và góp phần vào chứng khó tiêu. Dưới đây là một số điểm cụ thể:
- Hút thuốc: Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ viêm dạ dày và ức chế chức năng của thực quản, đồng thời cũng ảnh hưởng đến việc tiêu hóa thức ăn.
- Uống rượu gây viêm gan: Việc tiêu thụ rượu một cách quá mức có thể gây tổn thương gan và dạ dày, làm giảm chức năng tiêu hóa và gây chứng khó tiêu.
- Ăn quá nhiều và quá nhanh: Ăn quá nhiều trong một bữa ăn có thể tăng áp lực lên dạ dày và làm giảm chức năng của nó. Ăn quá nhanh có thể làm cho dạ dày không kịp thích ứng với lượng thức ăn đưa vào, gây khó chịu và chứng khó tiêu.
- Căng thẳng và mệt mỏi: Cả hai tình trạng này có thể ảnh hưởng đến hệ thống tiêu hóa. Cơ thể hoạt động kém hiệu quả khi bạn căng thẳng và mệt mỏi, có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa.
ĐIỀU TRỊ CHỨNG KHÓ TIÊU
Điều trị nhằm mục đích để làm giảm triệu chứng của chứng khó tiêu, giúp bạn cảm thấy tốt hơn và tất nhiên, để điều trị các bệnh gây ra chứng khó tiêu. Do đó, các bác sĩ dùng thuốc kê toa và các điều trị hỗ trợ khác phụ thuộc vào tình trạng của bạn.
NHỮNG THÓI QUEN SINH HOẠT NÀO GIÚP BẠN HẠN CHẾ DIỄN TIẾN CỦA CHỨNG KHÓ TIÊU LÀ GÌ?
Các biện pháp khắc phục và lối sống lành mạnh bạn đề cập là rất quan trọng để giảm nguy cơ và giảm nhẹ chứng khó tiêu. Dưới đây là một số điểm chi tiết:
- Ăn lượng thức ăn phù hợp: Hạn chế lượng thức ăn trong mỗi bữa ăn để giảm áp lực lên dạ dày và giúp quá trình tiêu hóa diễn ra suôn sẻ.
- Tránh ăn đêm quá muộn: Việc ăn quá muộn có thể làm tăng khả năng tiếp xúc thức ăn với dạ dày khi bạn nằm xuống, gây ra chứng ợ nóng và khó tiêu.
- Tránh thức ăn kích thích: Thức ăn cay, nồng, béo có thể kích thích dạ dày và gây ra chứng ợ nóng, làm tăng nguy cơ chứng khó tiêu.
- Ăn chậm: Việc ăn chậm giúp cơ thể tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả hơn.
- Hạn chế hoặc ngưng hút thuốc: Thuốc lá có thể kích thích sản xuất axit dạ dày và gây tổn thương niêm mạc dạ dày.
- Giữ trọng lượng khỏe mạnh: Cân nặng quá lớn có thể tăng áp lực lên dạ dày, gây ra chứng ợ nóng và khó tiêu.
- Giảm lượng caffeine, nước ngọt và rượu: Các chất này có thể kích thích dạ dày và gây ra các vấn đề tiêu hóa.
- Thảo luận với bác sĩ: Nếu bạn sử dụng thuốc gây kích ứng niêm mạc dạ dày, hãy thảo luận với bác sĩ để tìm thuốc thay thế hoặc điều chỉnh liều lượng.
- Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, vì vậy cố gắng giảm căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày thông qua các phương pháp như thiền, tập thể dục, và quản lý stress.
Khó tiêu hay bội thực thường là biểu hiện của bệnh lý đường tiêu hóa. Nguyên nhân gây ra triệu chứng khó tiêu rất đa dạng, có thể do một bệnh cụ thể tại dạ dày ruột hoặc do tác dụng phụ của thuốc. Bạn cần đặc biệt quan tâm đến triệu chứng khó tiêu khi nó kéo dài và kèm theo sụt cân, xuất huyết tiêu hóa, nhất là ở người cao tuổi. Đây có thể là dấu hiệu của một nguy cơ ung thư đường tiêu hóa tiềm ẩn như dạ dày, gan mật.
