Cường giáp là một tình trạng tăng sản xuất hormone tuyến giáp trong cơ thể, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh này có thể gây nguy hiểm và đe dọa tính mạng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin về nguyên nhân, nguy cơ, triệu chứng, biến chứng, phương pháp chẩn đoán và cách điều trị bệnh cường giáp. Điều này giúp độc giả hiểu rõ hơn về bệnh lý này và nhận thức về tầm quan trọng của việc phòng ngừa cũng như sớm phát hiện và can thiệp đúng cách.
BỆNH CƯỜNG GIÁP LÀ GÌ?
Cường giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone giáp, dẫn đến tăng nồng độ hormon giáp trong máu. Tuyến giáp là một tuyến nhỏ, hình con bướm, nằm ở phía trước cổ. Hormone giáp đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, chuyển hóa và phát triển của cơ thể.
DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỆNH CƯỜNG GIÁP
Các triệu chứng của cường giáp có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng thường bao gồm:
- Hồi hộp, bồn chồn, lo lắng
- Tính tình thay đổi, dễ cáu kỉnh, xúc động
- Yếu cơ, đặc biệt là ở cánh tay trên và đùi
- Run tay, có thể run lưỡi, môi, đầu, chân
- Luôn có cảm giác nóng bức
- Chảy nhiều mồ hôi
- Lòng bàn tay ẩm ướt, mọng nước
- Khó ngủ
- Nhịp tim nhanh, không đều
- Đi tiêu nhiều lần trong ngày, có thể bị tiêu chảy
- Móng giòn, tóc dễ gãy
- Giảm cân mặc dù tăng cảm giác thèm ăn
- Bướu tuyến giáp (bướu cổ)
- Phụ nữ có thể bị rối loạn chu kỳ kinh nguyệt
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH CƯỜNG GIÁP
Có nhiều nguyên nhân gây bệnh cường giáp, bao gồm:
BỆNH GRAVES
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh cường giáp, chiếm khoảng 70% các trường hợp. Bệnh Graves là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch của cơ thể tấn công tuyến giáp và khiến tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone giáp.
U TUYẾN GIÁP ĐỘC
Đây là nguyên nhân gây bệnh cường giáp thứ hai phổ biến nhất, chiếm khoảng 20% các trường hợp. U tuyến giáp độc là một khối u lành tính của tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone giáp.
VIÊM TUYẾN GIÁP
Đây là tình trạng tuyến giáp bị viêm, khiến tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone giáp. Viêm tuyến giáp có thể do nhiễm trùng, viêm tự miễn hoặc sau khi sinh.
SỬ DỤNG QUÁ NHIỀU THUỐC HORMON TUYẾN GIÁP
Một số người dùng thuốc hormon tuyến giáp để điều trị suy giáp có thể dùng quá liều. Nếu bạn dùng thuốc hormon tuyến giáp, bạn nên đến gặp bác sĩ ít nhất mỗi năm một lần để kiểm tra nồng độ hormone tuyến giáp. Bạn có thể cần phải điều chỉnh liều nếu mức hormone tuyến giáp của bạn quá cao.
TĂNG TIÊU THỤ I-ỐT
Tuyến giáp sử dụng i-ốt để tạo ra hormone tuyến giáp. Lượng i-ốt bạn tiêu thụ ảnh hưởng đến lượng hormone tuyến giáp mà tuyến giáp tạo ra. Ở một số người, tiêu thụ một lượng lớn i-ốt có thể khiến tuyến giáp tạo ra quá nhiều hormone tuyến giáp. Một số loại thuốc có thể chứa nhiều i-ốt, ví dụ như thuốc tim amiodarone. Rong biển và các chất bổ sung từ rong biển cũng chứa nhiều i-ốt.
CÁCH CHẨN ĐOÁN BỆNH CƯỜNG GIÁP
Các phương pháp chẩn đoán cường giáp bao gồm:
PHÂN TÍCH BỆNH SỬ VÀ CÁC TRIỆU CHỨNG
Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng bạn đang gặp phải, tiền sử bệnh của bạn và gia đình, cũng như các loại thuốc bạn đang dùng.
KIỂM TRA THỂ CHẤT
Bác sĩ sẽ kiểm tra tuyến giáp của bạn để xem nó có to lên hay không, có mềm hay cứng, và có bất kỳ dấu hiệu nào của viêm hay nhiễm trùng hay không.
SIÊU ÂM HOẶC XẠ HÌNH TUYẾN GIÁP
Siêu âm tuyến giáp là một xét nghiệm không xâm lấn sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh của tuyến giáp. Xạ hình tuyến giáp là một xét nghiệm sử dụng một chất phóng xạ vô hại để tạo ra hình ảnh của tuyến giáp. Các xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ xác định kích thước, hình dạng và hoạt động của tuyến giáp của bạn.
XÉT NGHIỆM MÁU
Xét nghiệm máu có thể giúp bác sĩ xác định nồng độ hormone tuyến giáp trong máu. Các xét nghiệm máu thường được sử dụng để chẩn đoán cường giáp bao gồm:
- Hormone kích thích tuyến giáp (TSH): TSH là hormone do tuyến yên sản xuất để kích thích tuyến giáp sản xuất hormone tuyến giáp. Nồng độ TSH thấp trong máu là dấu hiệu của cường giáp.
- Hormone tuyến giáp triiodothyronine (T3): T3 là một trong hai loại hormone tuyến giáp chính. Nồng độ T3 cao trong máu là dấu hiệu của cường giáp.
- Hormone tuyến giáp thyroxine (T4): T4 là một trong hai loại hormone tuyến giáp chính. Nồng độ T4 cao trong máu là dấu hiệu của cường giáp.
- Kháng thể men peroxidase tuyến giáp (TPO): TPO là một loại kháng thể tự miễn thường được tìm thấy ở những người bị bệnh Graves, một nguyên nhân phổ biến của cường giáp.
- Kháng thể tự miễn kháng receptor của TSH (TRAb): TRAb là một loại kháng thể tự miễn khác thường được tìm thấy ở những người bị bệnh Graves.
Nếu kết quả xét nghiệm máu của bạn cho thấy bạn bị cường giáp, bác sĩ có thể đề nghị bạn thực hiện các xét nghiệm bổ sung để xác định nguyên nhân gây bệnh. Các xét nghiệm bổ sung này có thể bao gồm:
- Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) tuyến giáp: Các xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ xác định xem bạn có khối u tuyến giáp hay không.
- Xét nghiệm máu để tìm các kháng thể tự miễn khác: Các xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ xác định xem bạn có bị các bệnh tự miễn khác gây ra cường giáp hay không.
- Sau khi chẩn đoán cường giáp, bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về các lựa chọn điều trị.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ CƯỜNG GIÁP
ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA BẰNG THUỐC
Thuốc chẹn beta có thể được sử dụng để giảm nhanh các triệu chứng của cường giáp, chẳng hạn như tim đập nhanh, run rẩy và lo lắng. Tuy nhiên, thuốc chẹn beta không điều trị nguyên nhân gốc rễ của cường giáp.
Thuốc kháng giáp, chẳng hạn như methimazole hoặc propylthiouracil, ngăn chặn tuyến giáp sản xuất hormone. Thuốc kháng giáp thường được sử dụng cho những người bị cường giáp do bệnh Graves hoặc bướu cổ dạng nốt độc. Trong khoảng 20% đến 30% bệnh nhân mắc bệnh Graves, điều trị bằng thuốc kháng giáp trong thời gian từ 18-24 tháng có thể thuyên giảm tình trạng bệnh kéo dài.
LIỆU PHÁP PHÓNG XẠ
Liệu pháp phóng xạ sử dụng i-ốt phóng xạ để tiêu diệt các tế bào tuyến giáp sản xuất hormone. I-ốt phóng xạ là một loại i-ốt có thể được hấp thụ bởi tuyến giáp. Khi tuyến giáp hấp thụ i-ốt phóng xạ, nó sẽ bị phá hủy.
Liệu pháp phóng xạ là một phương pháp điều trị hiệu quả cho cường giáp. Tuy nhiên, nó có thể gây ra suy giáp, tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ hormone.
PHẪU THUẬT TUYẾN GIÁP
Phẫu thuật tuyến giáp cắt bỏ toàn bộ hoặc một phần tuyến giáp. Phẫu thuật tuyến giáp là một phương pháp điều trị hiệu quả cho cường giáp. Nó cũng có thể được sử dụng để điều trị các tình trạng khác, chẳng hạn như bướu cổ.
Sau khi phẫu thuật tuyến giáp, bạn sẽ cần dùng thuốc hormon tuyến giáp để thay thế hormone mà tuyến giáp không còn sản xuất.
CÁCH PHÒNG TRÁNH BỆNH CƯỜNG GIÁP HIỆU QUẢ
Để phòng tránh bệnh cường giáp, cần thực hiện các biện pháp sau:
LUYỆN TẬP THỂ DỤC THƯỜNG XUYÊN
Việc tập luyện thể dục thường xuyên giúp cơ thể khỏe mạnh, tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch. Khi hệ miễn dịch hoạt động tốt, sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh do kháng thể nhận diện và tiêu diệt nhầm tế bào tuyến giáp.
BỔ SUNG ĐỦ I-ỐT
I-ốt là một khoáng chất quan trọng cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là tuyến giáp. Thiếu i-ốt có thể dẫn đến suy giáp, trong khi thừa i-ốt có thể dẫn đến cường giáp. Vì vậy, cần bổ sung đủ i-ốt cho cơ thể từ chế độ ăn uống hàng ngày.
Các thực phẩm giàu i-ốt bao gồm:
- Hải sản: cá, tôm, cua, sò, ốc,…
- Trứng
- Sữa và các chế phẩm từ sữa
- Các loại rau lá xanh như cải xoăn, rau bina,…
ĂN UỐNG LÀNH MẠNH
Chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng, giàu chất xơ và vitamin sẽ giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc bệnh cường giáp.
TẦM SOÁT SỨC KHỎE ĐỊNH KỲ
Tầm soát sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm các bệnh lý, trong đó có cường giáp. Khi phát hiện bệnh sớm, việc điều trị sẽ dễ dàng hơn và mang lại hiệu quả cao hơn.
TUÂN THỦ PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ CỦA BÁC SĨ
Nếu bạn đã mắc bệnh cường giáp, cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị của bác sĩ. Điều này sẽ giúp kiểm soát tốt bệnh và ngăn ngừa các biến chứng.
Ngoài ra, cần lưu ý tránh những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh cường giáp, chẳng hạn như:
- Tiếp xúc với bức xạ
- Uống quá nhiều rượu bia
- Sử dụng thuốc amiodarone
Có thể thấy, việc phòng tránh bệnh cường giáp không quá khó khăn. Chỉ cần thực hiện các biện pháp đơn giản như trên, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.
Nguyên nhân gây bệnh cường giáp thường không cụ thể, vì vậy cần thực hiện chế độ dinh dưỡng phù hợp kết kết tập luyện tăng cường sức khỏe cơ thể, đảm bảo tuyến giáp hoạt động bình thường.
