ĂN GÌ TỐT CHO DA? TOP NHỮNG THỰC PHẨM CHO LÀN DA KHỎE MẠNH

ĂN GÌ TỐT CHO DA? TOP NHỮNG THỰC PHẨM CHO LÀN DA KHỎE MẠNH 1

Dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe. Chế độ ăn uống không lành mạnh có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, gây tăng cân và thậm chí gây hại cho các cơ quan trong cơ thể như tim và gan. Tuy nhiên, không chỉ ảnh hưởng đến cơ thể, chế độ ăn uống cũng có tác động đến làn da.

Khi các nhà khoa học tìm hiểu thêm về mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và cơ thể, họ đã phát hiện ra rằng những gì chúng ta ăn có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và sự lão hóa của làn da. Một số loại thực phẩm đặc biệt có thể mang lại tác động tích cực đến làn da của chúng ta. Dưới đây là 12 loại thực phẩm trong số đó.

ĂN GÌ TỐT CHO DA? TOP NHỮNG THỰC PHẨM CHO LÀN DA KHỎE MẠNH 3

Bơ là loại thực vật chứa nhiều chất béo lành mạnh. Những chất béo này có lợi cho nhiều chức năng trong cơ thể, bao gồm cả sức khỏe của làn da. Bổ sung đủ các chất béo này là điều cần thiết để giữ cho da luôn mỡ màng đồng thời giữ ẩm cho da. Một nghiên cứu với hơn 700 phụ nữ đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ nhiều chất béo – đặc biệt là các loại chất béo lành mạnh có trong quả bơ – có liên quan đến tính dẻo dai và trẻ trung của làn da.

Các bằng chứng khoa học cũng cho thấy rằng bơ chứa các hợp chất có thể giúp bảo vệ làn da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời. Tác hại của tia UV trong ánh nắng mặt trời đối với làn da có thể gây ra nếp nhăn và các dấu hiệu lão hóa khác.

Bơ cũng là một nguồn cung cấp vitamin E dồi dào, đây là một chất chống oxy hóa quan trọng giúp bảo vệ làn da khỏi tác hại của quá trình oxy hóa. Thực tế, hầu hết người Mỹ không nhận đủ vitamin E thông qua chế độ ăn uống của họ. Điều thú vị là vitamin E sẽ phát huy được hết tác dụng khi kết hợp với vitamin C, một chất cũng rất cần thiết cho làn da khỏe mạnh. Da của bạn cần vitamin C để tạo ra collagen, một protein cấu trúc chính giúp làn da săn chắc và khỏe mạnh. Vitamin C cũng là một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ làn da khỏi bị tổn thương do oxy hóa gây ra bởi ánh nắng mặt trời và môi trường, có thể dẫn đến các dấu hiệu lão hóa.

KHOAI LANG

Beta carotene là một chất dinh dưỡng được tìm thấy trong thực vật. Nó có chức năng như provitamin A, có nghĩa là nó có thể được chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể. Beta carotene được tìm thấy trong cam và các loại rau như cà rốt, rau bina và đặc biệt là khoai lang. Các loại carotenoid như beta carotene trong khoai lang giúp giữ cho làn da của bạn khỏe mạnh bằng cách hoạt động như một loại kem chống nắng tự nhiên.

Khi tiêu thụ, loại chất chống oxy hóa này được đưa trực tiếp đến da và giúp bảo vệ các tế bào da khỏi ánh nắng mặt trời. Điều này có thể giúp ngăn ngừa cháy nắng, sạm và khô da. Điều thú vị là lượng beta carotene trong cơ thể cũng có thể góp phần tạo nên một làn da có màu sắc khỏe mạnh.

QUẢ ÓC CHÓ

Quả óc chó có nhiều đặc điểm khiến chúng trở thành một loại thực phẩm tuyệt vời cho một làn da khỏe mạnh. Chúng là một nguồn cung cấp tốt các axit béo thiết yếu, là chất béo mà cơ thể chúng ta không thể tự tổng hợp được.

Quả óc chó cũng giàu hơn hầu hết các loại hạt khác về cả axit béo omega-3 và omega-6, giúp giảm viêm và làm chậm quá trình lão hóa da. Hơn nữa, quả óc chó chứa các chất dinh dưỡng khác mà làn da của bạn cần để hoạt động bình thường và khỏe mạnh.

Theo thống kê, cứ 28 gram quả óc chó có thể chứa 8% nhu cầu khuyến nghị hàng ngày về kẽm cho một người trưởng thành. Kẽm rất cần thiết để làn da của chúng ta hoạt động tốt thông qua việc tạo một hàng rào bảo vệ da. Nó cũng cần thiết để chữa lành vết thương và chống lại cả vi khuẩn và viêm nhiễm.

CÁ BÉO

Các loại cá béo như cá hồi, cá thu và cá trích là những thực phẩm tuyệt vời để có một làn da khỏe mạnh. Chúng là nguồn cung cấp giàu axit béo omega-3, rất quan trọng để duy trì sức khỏe làn da. Axit béo omega-3 cần thiết để giúp giữ cho làn da dày, mềm mại và giữ ẩm. Thực tế, sự thiếu hụt axit béo omega-3 có thể gây khô da.

Chất béo omega-3 trong cá giúp giảm viêm, một nguyên nhân gây mẩn đỏ và mụn trứng cá. Chúng thậm chí có thể làm cho làn da trở nên ít nhạy cảm hơn với các tia UV có hại của ánh nắng mặt trời. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung dầu cá có thể giúp chống lại các tình trạng viêm và tự miễn dịch ảnh hưởng đến làn da, chẳng hạn như bệnh vẩy nến và bệnh lupus ban đỏ.

Cá béo cũng là một nguồn cung cấp vitamin E, một trong những chất chống oxy hóa quan trọng nhất cho làn da. Bổ sung đủ vitamin E là điều cần thiết để giúp bảo vệ làn da chống lại tác hại của các gốc tự do và tình trạng viêm nhiễm. Ngoài ra, cá béo cũng là một nguồn cung cấp protein chất lượng cao, cần thiết để duy trì sức mạnh và tính toàn vẹn của làn da.

Cuối cùng, cá cung cấp kẽm – một khoáng chất quan trọng liên quan đến:

  • Tình trạng viêm
  • Sức khỏe tổng thể của da
  • Sản xuất các tế bào da mới

Thiếu kẽm có thể dẫn đến viêm da, tổn thương và chậm lành vết thương.

HẠT HƯỚNG DƯƠNG

Nhìn chung, các loại hạt là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng đồng thời giúp tăng cường sức khỏe làn da. Hạt hướng dương là một ví dụ điển hình tuyệt vời cho nhận định trên. Khoảng 28 gram hạt hướng dương chứa 49% nhu cầu khuyến nghị hàng ngày của vitamin E, 41% cho selen, 14% cho kẽm và 5,5 gam protein.

ỚT CHUÔNG ĐỎ HOẶC VÀNG

Tương tự như khoai lang, ớt chuông cũng là một nguồn cung cấp beta carotene tuyệt vời, mà cơ thể có thể sử dụng để chuyển hóa thành vitamin A. Trung bình, mỗi 150 gram ớt chuông đỏ băm nhỏ chứa khoảng 156% nhu cầu khuyến nghị hàng ngày của cơ thể đối với vitamin A.

Ớt chuông cũng là một trong những nguồn cung cấp vitamin C tốt nhất. Loại vitamin này cần thiết để tạo ra protein collagen, giữ cho làn da săn chắc và khỏe mạnh. Một nghiên cứu quan sát quy mô lớn cho thấy những người phụ nữ thường xuyên ăn ớt chuông có thể làm chậm quá trình lão hóa da, giảm tình trạng sạm da và khô da hơn so với những người phụ nữ không thường xuyên tiêu thụ loại quả này.

ĐẬU NÀNH

Đậu nành chứa isoflavone, một loại hợp chất thực vật có thể mô phỏng hoạt động của hormone estrogen trong cơ thể. Isoflavone có thể có lợi cho một số phần của cơ thể, bao gồm cả làn da. Một nghiên cứu nhỏ với phụ nữ trung niên đã chỉ ra rằng việc bổ sung isoflavone từ đậu nành hàng ngày trong 8-12 tuần có thể giảm sự xuất hiện của các nếp nhăn nhỏ và cải thiện tính đàn hồi của da.

Ở phụ nữ sau mãn kinh, đậu nành cũng có thể cải thiện tình trạng khô da và tăng sinh collagen, giúp da mịn màng và chắc khỏe hơn. Isoflavone không chỉ giúp bảo vệ các tế bào bên trong cơ thể khỏi hư hại mà còn có thể ngăn chặn sự tiếp xúc của tia cực tím với da, một trong những yếu tố nguy cơ của ung thư da.

BÔNG CẢI XANH

Bông cải xanh là một nguồn cung cấp giàu vitamin và khoáng chất quan trọng cho sức khỏe làn da, bao gồm kẽm, vitamin A và vitamin C. Bông cải xanh cũng chứa lutein, một loại carotenoid hoạt động tương tự như beta carotene. Lutein giúp bảo vệ làn da khỏi tác hại của quá trình oxy hóa, có thể gây ra làn da khô và nhăn.

Ngoài ra, bông cải xanh cũng chứa một hợp chất đặc biệt gọi là sulforaphane, có thể mang lại một số lợi ích tiềm năng ấn tượng. Nó thậm chí còn có thể có tác dụng chống ung thư, bao gồm cả một số loại ung thư da. Sulforaphane cũng là một chất bảo vệ mạnh mẽ chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời. Nó hoạt động theo hai cách: Trung hòa các gốc tự do có hại và kích hoạt các hệ thống bảo vệ khác trong cơ thể của chúng ta.

Trong các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, sulforaphane có thể làm giảm 29% số lượng tế bào da bị tia UV hủy hoại, với khả năng bảo vệ kéo dài đến 48 giờ. Nhiều bằng chứng cũng cho thấy sulforaphane cũng có thể giúp duy trì mức độ collagen trong da của chúng ta.

CÀ CHUA

Cà chua là một trong những nguồn cung cấp vitamin C tuyệt vời và chứa tất cả các carotenoid chính, bao gồm cả lycopene. Beta carotene, lutein và lycopene đã được chứng minh là có khả năng bảo vệ làn da chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời và có thể giúp ngăn ngừa sự xuất hiện của các nếp nhăn.

Vì cà chua rất giàu carotenoid, chúng là một thực phẩm tuyệt vời để duy trì làn da khỏe mạnh. Kết hợp cà chua với một nguồn chất béo như pho mát hoặc dầu ô liu có thể là một lựa chọn lý tưởng, vì chất béo có thể tăng khả năng hấp thụ carotenoid của cơ thể.

NHO ĐỎ

Nho đỏ được biết đến với chứa resveratrol, một hợp chất giàu có trong phần vỏ của quả này. Resveratrol được nhiều nghiên cứu gắn liền với nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm cả khả năng giảm quá trình lão hóa. Trong các nghiên cứu trên ống nghiệm, resveratrol đã được chỉ ra có thể làm chậm quá trình sản sinh các gốc tự do có hại, làm tổn thương tế bào da và gây ra các dấu hiệu lão hóa.

Hợp chất này cũng được tìm thấy trong rượu vang đỏ. Tuy nhiên, không có nhiều bằng chứng cho thấy lượng resveratrol từ một ly rượu vang đỏ đủ để có ảnh hưởng đến sức khỏe của làn da. Ngoài ra, do rượu vang đỏ chứa cồn, việc tiêu thụ quá nhiều có thể gây ra các tác động tiêu cực cho sức khỏe.

Do đó, trong khi nho đỏ và rượu vang đỏ có chứa resveratrol, việc tìm các nguồn khác của hợp chất này, chẳng hạn như các loại thực phẩm chứa nho đỏ, có thể là một lựa chọn tốt hơn cho sức khỏe của làn da mà không gặp phải các tác động tiêu cực từ cồn.

SÔ CÔ LA ĐEN

Trên thực tế, sự ảnh hưởng của sô cô la đen đối với làn da là đáng kinh ngạc. Theo một nghiên cứu mới đây, sau 6-12 tuần tiêu thụ bột sô cô la đen giàu chất chống oxy hóa mỗi ngày, người tham gia nghiên cứu đã trải qua sự cải thiện đáng kể trong làn da của họ. Da trở nên dày hơn và ẩm mịn hơn, cũng như ít thô ráp hơn và ít nhạy cảm hơn với tác động của ánh nắng mặt trời. Đồng thời, việc tiêu hao sô cô la đen cũng cải thiện lưu thông máu, giúp cung cấp nhiều dưỡng chất hơn cho làn da. Nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng việc ăn 20 gram sô cô la đen giàu chất chống oxy hóa mỗi ngày có thể làm tăng gấp đôi khả năng chống lại tác động của tia cực tím đối với làn da so với việc tiêu thụ sô cô la có ít chất chống oxy hóa. Các nghiên cứu khác cũng đã chứng minh những kết quả tương tự, bao gồm cải thiện về mặt thẩm mỹ với việc giảm sự xuất hiện của nếp nhăn.

TRÀ XANH

Trà xanh được cho là có khả năng bảo vệ làn da khỏi hư hại và quá trình lão hóa. Các catechin, các hợp chất mạnh mẽ có trong trà xanh, được biết đến với khả năng cải thiện sức khỏe của làn da theo nhiều cách. Tương tự như các loại thực phẩm chứa chất chống oxy hóa khác, trà xanh có thể giúp làn da chống lại tác động của ánh nắng mặt trời.

Một nghiên cứu kéo dài trong 12 tuần trên 60 phụ nữ đã phát hiện rằng việc uống trà xanh hàng ngày có thể giảm vết đỏ do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời lên đến 25%. Đồng thời, trà xanh cũng được biết đến làm cải thiện độ ẩm, độ nhám, độ dày và độ đàn hồi của làn da.

Tuy trà xanh là một lựa chọn tốt cho sức khỏe của làn da, nhưng các nhà nghiên cứu khuyến cáo rằng nên tránh uống trà xanh với sữa vì có bằng chứng cho thấy sữa có thể làm giảm tác dụng của chất chống oxy hóa trong trà xanh.

Chúng ta đều nhận thức rằng chế độ ăn uống có thể có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng quát và các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả làn da. Để bảo vệ làn da khỏi tác động của các yếu tố bên ngoài như tia bức xạ, ánh nắng mặt trời, bụi bẩn, cũng như các yếu tố bên trong như các gốc tự do, việc đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết là vô cùng quan trọng.

HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN: NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN: NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ 5

Hội chứng chân không yên gây ra những cơn đau nhức, tê mỏi khó chịu cho người bệnh, đặc biệt là vào ban đêm. Mặc dù không nguy hiểm nhưng tác động của nó đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân rất lớn, khiến họ gặp khó khăn trong việc ngủ sâu giấc, duy trì vị trí và có thể dẫn đến tình trạng thiếu ngủ.

HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN: NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ 7

HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN

HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN LÀ GÌ?

Hội chứng chân không yên, hay còn gọi là hội chứng chân không nghỉ (bệnh Willis-Ekbom), liên quan đến rối loạn thần kinh, tạo ra những cơn xung động thần kinh không kiểm soát xuống chân, đặc biệt khi người bệnh ngồi hoặc nằm xuống. Điều này thúc đẩy nhu cầu phải đứng lên và di chuyển, tuy nhiên, việc di chuyển chỉ mang lại giảm nhẹ cảm giác khó chịu tạm thời, không giữ được trạng thái này lâu dài.

Mặc dù hội chứng chân không yên khá phổ biến, nhưng ít người biết đến. Triệu chứng thường xuất hiện ở chân, và trong một số trường hợp hiếm hơn, có thể ảnh hưởng đến tay. Thống kê toàn cầu cho thấy khoảng 10% dân số mắc phải hội chứng này tại một giai đoạn trong đời, thường xuất hiện nhiều hơn ở phụ nữ trung niên và người cao tuổi. Người lớn tuổi thường gặp các triệu chứng nặng hơn và kéo dài hơn.

TRIỆU CHỨNG CỦA HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN

Triệu chứng của hội chứng chân không yên bao gồm:

  • Cảm giác khó chịu: Người bệnh cảm thấy cảm giác không thoải mái, khó chịu ở chân, thường là ở phần chân dưới, đặc biệt khi nghỉ ngơi hoặc đứng yên.
  • Ngứa, đau nhức: Cảm giác ngứa, đau nhức ở chân, thường được mô tả như kim đâm, lổm ngổm.
  • Thôi thúc phải di chuyển: Người bệnh thường cảm thấy thôi thúc phải di chuyển chân để làm giảm cảm giác không thoải mái.

NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH

Bệnh lý thần kinh hội chứng chân không nghỉ hiện vẫn chưa có nguyên nhân chính xác được xác định, những nhà nghiên cứu đã nhận diện một số yếu tố nguy cơ:

DI TRUYỀN

Hội chứng chân không nghỉ có liên quan đặc biệt đến yếu tố di truyền. Đến 50% số người mắc bệnh có ít nhất một người trong gia đình đã từng mắc. Các nghiên cứu cũng xác định được một số nhiễm sắc thể liên quan đến bệnh.

PHỤ NỮ MANG THAI

Sự thay đổi hormone trong cơ thể phụ nữ mang thai tạm thời được xác định làm tăng nguy cơ mắc hội chứng chân không nghỉ, đặc biệt là ở giai đoạn cuối thai kỳ. Triệu chứng thường giảm sau khi sinh.

TINH THẦN VÀ CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG

Stress và cảm xúc căng thẳng kéo dài có thể làm tăng nặng triệu chứng của bệnh. Chế độ ăn và môi trường sống cũng ảnh hưởng đến tình trạng này.

BỆNH THẦN KINH NGOẠI VI

Bệnh thương tổn thần kinh ngoại vi, như tiểu đường hoặc nghiện rượu, có thể tăng nguy cơ mắc hội chứng chân không nghỉ.

THIẾU HỤT SẮT

Người có tiền sử về chảy máu dạ dày, ruột, hoặc rối loạn tập trung có thể có nguy cơ cao hơn về hội chứng chân không nghỉ.

Tất cả những yếu tố này đều có thể tác động tới hệ thống dopamin và cản trở kiểm soát cử động cơ, góp phần vào nguyên nhân và phát triển của bệnh lý.

TIÊN LƯỢNG NHỮNG NGƯỜI MẮC HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN

Tiên lượng của hội chứng chân không yên thường là một tình trạng kéo dài suốt đời mà không có cách chữa trị. Mặc dù không có phương pháp chữa trị hoàn toàn, nhưng các liệu pháp hiện tại có thể kiểm soát rối loạn, giảm thiểu các triệu chứng và tăng thời gian ngủ yên giấc.

Các triệu chứng có thể dần dần trở nên xấu đi theo tuổi tác, và sự suy giảm này có thể diễn ra nhanh hơn đối với những người có bệnh lý mắc kèm. Chẩn đoán RLS không thể chỉ ra sự khởi phát của một bệnh lý thần kinh khác, chẳng hạn như bệnh Parkinson.

Một số người có thể trải qua các khoảng thời gian thuyên giảm, nơi các triệu chứng giảm hoặc biến mất trong vài ngày, tuần, thậm chí là nhiều năm, mặc dù cuối cùng chúng thường xuất hiện trở lại. Nếu triệu chứng RLS nhẹ và không gây khó chịu lớn vào ban ngày hoặc không ảnh hưởng đến khả năng đi vào giấc ngủ, có thể không cần phải điều trị.

HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN Ở TRẺ NHỎ

Hội chứng chân không yên có thể xuất hiện ở trẻ nhỏ, và các triệu chứng thường bao gồm cảm giác ngứa ran và co kéo ở chân. Trẻ em có thể gặp khó khăn khi mô tả cảm giác này, thường miêu tả nó như là một cảm giác “rùng rợn”. Họ có xu hướng cần phải cử động chân nhiều hơn và có thể trải qua các triệu chứng trong ngày nhiều hơn so với người lớn.

RLS có thể gây ảnh hưởng đến giấc ngủ và cuộc sống hàng ngày của trẻ. Chúng có thể trở nên cáu kỉnh, bồn chồn, và khó tập trung. Việc chẩn đoán và điều trị RLS ở trẻ có thể giúp giải quyết những vấn đề này và cải thiện khả năng học tập của trẻ.

Triệu chứng của RLS ở trẻ dưới 12 tuổi giống với người lớn, bao gồm cảm giác thôi thúc di chuyển, tồi tệ hơn vào ban đêm, và được kích hoạt khi trẻ cố gắng thư giãn hoặc đi ngủ. Tránh cafein và phát triển thói quen tốt trước khi đi ngủ có thể giúp. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể kê đơn thuốc ảnh hưởng đến dopamine, benzodiazepines hoặc thuốc chống co giật.

CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ CHÂN KHÔNG YÊN

Chẩn đoán hội chứng chân không yên thường dựa vào khám lâm sàng và mô tả triệu chứng từ bệnh nhân. Xét nghiệm máu và các kiểm tra khác có thể được thực hiện để loại trừ các nguyên nhân khác. Trong trường hợp nặng, việc theo dõi giấc ngủ và triệu chứng trong môi trường y tế có thể được thực hiện để hỗ trợ chẩn đoán.

Mục tiêu của điều trị là giảm triệu chứng để cải thiện giấc ngủ và ngăn chặn các biến chứng tàn phế. Phương pháp điều trị bao gồm sử dụng thuốc và các biện pháp tự chăm sóc tại nhà. Trong trường hợp bệnh nhẹ, điều trị tại nhà có thể đủ, nhưng nếu không có hiệu quả, việc thăm bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia về rối loạn giấc ngủ là quan trọng để đảm bảo điều trị hiệu quả và sớm giải quyết vấn đề. Bệnh nhân cũng nên tránh các chất kích thích như caffeine, rượu, và thuốc lá, vì chúng có thể làm tăng nặng triệu chứng.

CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG CHO NGƯỜI MẮC HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN

Khuyến cáo về chế độ ăn uống cho những người mắc hội chứng chân không yên bao gồm:

  • Đảm bảo cung cấp đủ vitamin và chất dinh dưỡng cần thiết.
  • Cố gắng giảm thực phẩm chế biến có hàm lượng calo cao mà ít hoặc không có giá trị dinh dưỡng.
  • Trong trường hợp thiếu sắt, thêm vào chế độ ăn uống thực phẩm giàu chất sắt như rau lá xanh, đậu Hà Lan, hoa quả sấy khô, thịt đỏ và thịt lợn, gia cầm, hải sản.
  • Kết hợp thực phẩm giàu sắt với nguồn vitamin C để tăng khả năng hấp thụ sắt, ví dụ như nước ép cam quýt, các loại trái cây và rau có chứa vitamin C.
  • Thận trọng với caffeine, vì nó có thể gây ra các triệu chứng RLS ở một số người, nhưng cũng có thể có ích cho những người khác.
  • Tránh uống rượu, đặc biệt là vào buổi tối, vì nó có thể làm tăng tồi tệ các triệu chứng và làm gián đoạn giấc ngủ.