Vi khuẩn xuất hiện khắp mọi nơi, xung quanh cuộc sống của chúng ta. Vi khuẩn có thể mang lại lợi ích cho con người nhưng đa số vi khuẩn đều gây hại.
VI KHUẨN GRAM DƯƠNG LÀ GÌ?
Để hiểu về vi khuẩn gram dương, chúng ta cần tìm hiểu về phương pháp nhuộm gram, một phương pháp truyền thống được sử dụng để phân loại vi khuẩn dựa trên cấu trúc của thành tế bào, chia thành hai nhóm chính là vi khuẩn gram dương và vi khuẩn gram âm.
Phương pháp này sử dụng thuốc nhuộm màu tím pha lê để nhuộm vi khuẩn. Sau đó, dung dịch khử màu được áp dụng, và nếu vi khuẩn giữ màu của thuốc nhuộm, kết quả là dương tính, và chúng được phân loại là vi khuẩn gram dương. Ngược lại, nếu vi khuẩn không giữ màu thuốc nhuộm, kết quả là âm tính, và chúng được xác định là vi khuẩn gram âm.
Trong tế bào của vi khuẩn gram dương, lớp peptidoglycan ở phía ngoại cùng là dày và giữ màu nhuộm sau quá trình khử màu. Khi quan sát dưới kính hiển vi, chúng ta thường nhìn thấy vi khuẩn gram dương mang màu tím.
Trái lại, vi khuẩn gram âm có lớp peptidoglycan mỏng, nằm giữa màng ngoài và màng tế bào. Trong quá trình khử màu, lớp màng ngoài bị phân hủy, làm cho tế bào trở nên xốp hơn và mất khả năng giữ màu tím. Dưới kính hiển vi, vi khuẩn gram âm thường xuất hiện với màu đỏ hoặc hồng.
ĐẶC ĐIỂM CỦA VI KHUẨN GRAM DƯƠNG
Vi khuẩn gram dương được xác định bởi một số đặc điểm chính:
- Màng lipid: Tế bào của vi khuẩn gram dương được bao bọc bởi một lớp màng lipid, tạo nên một phần quan trọng của cấu trúc tế bào.
- Peptidoglycan dày: Vi khuẩn gram dương có lớp peptidoglycan ở bên ngoài tế bào dày và mạnh mẽ. Peptidoglycan giữ vai trò quan trọng trong sự cứng cáp và bảo vệ của tế bào.
- Axit teichoic và lipoid: Trong vi khuẩn gram dương, axit teichoic và lipoid hình thành axit lipoteichoic, đó là những chất chelate quan trọng và đóng vai trò trong sự bám dính và tương tác của vi khuẩn với môi trường xung quanh.
- Chuỗi peptidoglycan liên kết chéo: Chuỗi peptidoglycan trong vi khuẩn gram dương liên kết chéo với nhau thông qua enzyme DD-transpeptidase, tạo ra một cấu trúc tế bào vững chắc và ổn định.
- Khoang chu chất nhỏ: Vi khuẩn gram dương thường có khoang chu chất nhỏ hơn nhiều so với vi khuẩn gram âm.
- Lớp màng nhầy và polysaccharide: Một số loại vi khuẩn gram dương có thể có lớp màng nhầy bên ngoài, thường chứa polysaccharide, làm tăng tính chất bảo vệ của tế bào. Một số loài cũng có thể có roi hoặc tiên mao, nhưng không phải tất cả.
VI KHUẨN GRAM DƯƠNG GÂY BỆNH GÌ?
Các loại vi khuẩn gram dương gây bệnh thường gặp có thể được phân loại như sau:
CẦU KHUẨN GRAM DƯƠNG
- Staphylococcus aureus: Gây nhiễm trùng da, viêm nội tâm mạc, viêm khớp nhiễm trùng, viêm phổi, và nhiều bệnh khác. Cũng có thể gây hội chứng sốc độc tố và hội chứng bỏng da.
- Streptococcus pneumoniae: Gây viêm tai giữa, viêm phổi, viêm xoang và viêm màng não.
STREPTOCOCCUS VIRIDANS
- Streptococcus mutans: Gây sâu răng.
- Streptococcus sanguinis: Gây viêm nội tâm mạc bán cấp.
STREPTOCOCCUS PYOGENES
Gây nhiễm trùng như viêm họng, viêm mô tế bào, chốc lở, viêm cân mạc hoại tử, và viêm cầu thận.
ENTEROCOCCI
Thường được tìm thấy ở đại tràng, có thể gây nhiễm trùng đường mật và đường tiết niệu.
TRỰC KHUẨN GRAM DƯƠNG
- Bacillus anthracis (vi khuẩn than): Gây bệnh than, tạo độc tố và loét với một tinh bột đen.
- Bacillus cereus: Gây nôn, nôn và tiêu chảy không chảy máu.
- Corynebacterium diphtheriae (bạch hầu): Gây viêm họng giả mạc, viêm cơ tim, và rối loạn nhịp tim.
LISTERIA MONOCYTOGENES
Gây viêm màng não sơ sinh, viêm màng não ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, viêm dạ dày ruột và nhiễm trùng máu.
VI KHUẨN GRAM DƯƠNG CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Bệnh do vi khuẩn gram âm thường được coi là nguy hiểm hơn so với bệnh do vi khuẩn gram dương, và điều này có những nguyên nhân chính. Màng ngoài của vi khuẩn gram âm được bọc bởi một lớp nang, nang này che phủ các kháng nguyên, làm cho hệ thống miễn dịch của cơ thể khó phát hiện sự xâm lấn của chúng hơn. Đặc biệt, lớp màng ngoài này chứa lipopolysaccharide, một loại nội độc tố, có thể làm tăng độ nặng của phản ứng viêm, gây sốc nhiễm khuẩn nguy hiểm.
Ngược lại, vi khuẩn gram dương thường ít nguy hiểm hơn do cơ thể có thể dễ dàng nhận biết sự xâm nhập của chúng hơn. Sự tồn tại của lysozyme, một enzyme có khả năng tấn công lớp peptidoglycan nằm ở bên ngoài của vi khuẩn gram dương, cũng đóng một vai trò quan trọng trong khả năng chống lại chúng.
Tuy rằng vi khuẩn gram dương thường ít nguy hiểm hơn, nhưng vẫn có loại vi khuẩn này gây ra những bệnh nghiêm trọng như viêm nội tâm mạc, viêm màng não, và nhiễm trùng huyết. Các nghiên cứu từ dự án SCOPE cho thấy tỷ lệ nhiễm trùng máu do vi khuẩn gram dương chiếm tỷ lệ cao vào những năm 1995 và 2000, và có xu hướng tăng trưởng và kháng thuốc rất cao, làm cho quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn.
Tuy nhiên, cơ thể chúng ta cũng chứa đựng những loại vi khuẩn và vi sinh vật có ích, đặc biệt là ở các vùng như đường hô hấp trên, đường ruột, và âm đạo phụ nữ, chúng đóng vai trò quan trọng trong duy trì sức khỏe tự nhiên và hỗ trợ hệ thống miễn dịch.
