Viêm da dị ứng là tình trạng da liễu có thể gặp phải ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh cho đến người lớn tuổi. Bệnh gây nhiều bất tiện trong đời sống, nếu không có cách kiểm soát còn có thể gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe.
Viêm da dị ứng là gì?
Viêm da dị ứng, còn gọi là chàm thể tạng, là một bệnh da liễu mãn tính gây ra da khô, ngứa dữ dội và nổi mẩn đỏ. Viêm da dị ứng có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở trẻ em dưới 5 tuổi và không có tính lây nhiễm.
Bất kỳ ai cũng có thể bị viêm da dị ứng. Theo tỷ lệ phổ biến giữa một số dân tộc thì người châu Á chiếm khoảng 13%; trong khi đó người da trắng vào khoảng 11%, 10% là người da đen và 13% là người Mỹ bản địa.
Các loại viêm da dị ứng
Dưới đây là các loại viêm da dị ứng phổ biến nhất:
- Viêm da dị ứng tiếp xúc: Viêm da dị ứng tiếp xúc là một dạng viêm da dị ứng xảy ra khi da tiếp xúc với một chất gây dị ứng. Các chất gây dị ứng phổ biến bao gồm kim loại, hóa chất, mỹ phẩm và nọc côn trùng.
- Viêm da dị ứng thời tiết: Viêm da dị ứng thời tiết là một dạng viêm da dị ứng xảy ra do sự thay đổi thời tiết, chẳng hạn như thời tiết lạnh, khô hoặc ẩm ướt.
- Viêm da dị ứng tiếp xúc bội nhiễm: Viêm da dị ứng tiếp xúc bội nhiễm là một dạng viêm da dị ứng nặng hơn, xảy ra khi các mụn nước vỡ ra do gãi hoặc chà xát, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào da.
- Viêm da dị ứng cơ địa: Là một dạng viêm da dị ứng phổ biến nhất, thường gặp ở trẻ em. Loại viêm da này có tính di truyền cao và khó kiểm soát hoàn toàn được bệnh.
Nguyên nhân gây viêm da dị ứng
Nguyên nhân chính xác gây viêm da dị ứng vẫn chưa được biết rõ, nhưng có thể liên quan đến yếu tố di truyền, môi trường và hệ miễn dịch.
Yếu tố di truyền
Viêm da dị ứng có tính di truyền cao. Nếu cha mẹ bị viêm da dị ứng, thì con cái của họ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Yếu tố môi trường
Một số yếu tố môi trường có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng viêm da dị ứng, bao gồm:
- Các chất kích ứng: Các chất kích ứng da, chẳng hạn như xà phòng, chất tẩy rửa, nước nóng hoặc len, có thể làm khô da và khiến da dễ bị kích ứng hơn.
- Các dị nguyên: Các dị nguyên, chẳng hạn như phấn hoa, lông thú hoặc bụi, có thể gây phản ứng dị ứng ở da.
- Thời tiết: Thời tiết lạnh hoặc khô có thể khiến da khô và ngứa hơn.
- Căng thẳng: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của viêm da dị ứng.
Hệ miễn dịch
Hệ miễn dịch của người bị viêm da dị ứng nhạy cảm hơn với các chất kích ứng và dị nguyên. Khi da tiếp xúc với các chất này, hệ miễn dịch sẽ sản sinh ra các chất hóa học gây viêm, dẫn đến các triệu chứng của viêm da dị ứng.
Triệu chứng viêm da dị ứng
Triệu chứng phổ biến nhất của viêm da dị ứng là ngứa ngáy. Ngứa dữ dội có thể khiến người bệnh mất ngủ, khó tập trung và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Ngoài ngứa, viêm da dị ứng còn có thể gây ra các triệu chứng khác, bao gồm:
- Mẩn đỏ: Da nổi mẩn đỏ, sưng tấy, có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng da nào trên cơ thể, nhưng thường tập trung ở mặt, cổ, khuỷu tay, đầu gối và lòng bàn tay, lòng bàn chân.
- Da khô, bong tróc: Da trở nên khô, bong tróc, dễ bị kích ứng.
- Da sưng đỏ: Da sưng đỏ, đau rát.
- Nứt nẻ da: Da nứt nẻ, chảy máu.
- Chảy dịch từ da: Các mụn nước nhỏ vỡ ra có thể chảy dịch, gây nhiễm trùng.
Các phương pháp điều trị viêm da dị ứng
Thuốc bôi viêm da dị ứng
Thuốc bôi ngoài da có thể giúp giảm ngứa, viêm và kích ứng da. Các loại thuốc bôi ngoài da thường được sử dụng bao gồm thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc corticosteroid và kem dưỡng ẩm.
Một số loại thuốc bôi ngoài da phổ biến nhất bao gồm:
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Các thuốc NSAID, chẳng hạn như ibuprofen hoặc naproxen, có thể giúp giảm viêm và ngứa.
- Thuốc fucidin: Thuốc này được chỉ định để điều trị các tình trạng viêm da ở người lớn và trẻ em.
- Thuốc corticosteroid: Thuốc corticosteroid, chẳng hạn như hydrocortisone hoặc fluticasone, có thể giúp giảm viêm, ngứa và sưng đỏ.
- Kem dưỡng da kháng khuẩn: Kem dưỡng da kháng khuẩn có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng da.
- Kem dưỡng ẩm: Kem dưỡng ẩm có thể giúp giữ ẩm cho da và giảm kích ứng.
Sử dụng thuốc uống
Thuốc uống có thể được sử dụng trong trường hợp viêm da dị ứng nặng hoặc không đáp ứng với thuốc bôi ngoài da. Các loại thuốc uống thường được sử dụng bao gồm thuốc kháng histamine, thuốc chống viêm và thuốc corticosteroid.
Liệu pháp ánh sáng
Phương pháp này sử dụng tia cực tím hoặc đèn chiếu để ngăn chặn các phản ứng miễn dịch gây ra dị ứng. Liệu pháp ánh sáng thường áp dụng cho những người không đáp ứng với các phương pháp điều trị tại chỗ hoặc tình trạng viêm da tái đi tái lại nhanh chóng.
Mặc dù mang đến hiệu quả cao nhưng liệu pháp ánh sáng ít sử dụng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bởi tác dụng khiến da lão hóa sớm và tăng nguy cơ ung thư.
Cách phòng ngừa bệnh viêm da dị ứng
- Giữ môi trường xung quanh sạch sẽ: Thường xuyên vệ sinh, lau dọn để giảm bớt bụi bẩn, lông thú, phấn hoa và không hút thuốc lá/ tránh xa khói thuốc sẽ giúp bảo vệ làn da nhạy cảm của bạn tốt hơn.
- Điều trị căng thẳng: Rối loạn cảm xúc có thể khiến tình trạng viêm da dị ứng thêm nghiêm trọng. Do đó việc thư giãn, giải tỏa áp lực cũng là một trong những cách ngăn ngừa viêm da tái phát.
- Chọn sản phẩm dịu nhẹ: Các sản phẩm tiếp xúc với da như xà phòng, kem dưỡng, bột giặt,… nên là những loại có thành phần dịu nhẹ, không kiềm, không hương liệu hoặc phẩm màu để hạn chế thấp nhất nguy cơ gây kích ứng da.
- Chọn quần áo trơn mát: Quần áo thoáng mát với chất vải cotton hay sợi tự nhiên không chỉ ngừa ngừa tình trạng đổ nhiều mồ hôi mà còn hạn chế ma sát vào da khiến da bị trầy xước. Vải sợi len, lụa và các loại vải nhân tạo như polyester dễ gây kích ứng da hơn.
- Tránh tiếp xúc với các chất kích ứng da và dị nguyên: Các chất kích ứng da và dị nguyên có thể gây bùng phát viêm da dị ứng. Người bệnh cần xác định các chất kích ứng da và dị nguyên của mình và tránh tiếp xúc với chúng.
- Dưỡng ẩm da thường xuyên: Da khô là một yếu tố góp phần gây ra viêm da dị ứng. Người bệnh cần dưỡng ẩm da thường xuyên, đặc biệt là trong mùa đông hoặc khi thời tiết khô.
Ngoài ra, người bệnh cũng nên tránh tiếp xúc với các chất kích ứng da và dị nguyên. Nếu có thể, bạn nên xác định các chất kích ứng da và dị nguyên của mình và tránh tiếp xúc với chúng.
