Hội chứng Stevens Johnson có biểu hiện đặc trưng là những nốt lở loét ở các lỗ tự nhiên của cơ thể như mắt, mũi, miệng, họng, đường tiểu… Là loại bệnh hiếm gặp, tỷ lệ 2/1.000.000 người nhưng tới 5% – 30% ca tử vong.
HỘI CHỨNG STEVENS-JOHNSON LÀ GÌ?
Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là một tình trạng da nghiêm trọng, đặc trưng bởi xuất hiện nốt ban đỏ, nốt bóng nước, và sau đó da bong tróc. Các vùng da xung quanh mắt, cơ quan sinh dục và miệng thường bị ảnh hưởng. Trong trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cần nhập viện để điều trị.
Mặc dù có quan điểm cho rằng SJS và hoại tử thượng bì nhiễm độc (toxic epidermal necrolysis – TEN) là hai bệnh riêng biệt, nhưng cũng có quan điểm coi chúng là một bệnh ở mức độ nặng nhẹ khác nhau. Sự khác biệt chủ yếu là mức độ ảnh hưởng lên diện tích da: SJS có thể ảnh hưởng ít hơn 10% cơ thể, trong khi TEN có thể ảnh hưởng lên đến hơn 30% cơ thể. Cả hai tình trạng này đều mang theo nguy cơ đe dọa tính mạng.
Các tên gọi khác của hội chứng này bao gồm Hội chứng Lyell, Stevens-Johnson/hoại tử biểu bì nhiễm độc, Stevens-Johnson phổ hoại tử biểu bì nhiễm độc, Stevens-Johnson do thuốc, và Stevens-Johnson do mycoplasma gây ra (nếu liên quan đến một nguyên nhân cụ thể).
TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP
Thông thường, Hội chứng Stevens-Johnson thường bắt đầu với triệu chứng không rõ nguyên nhân giống như cảm giác không thoải mái, sốt, đau cơ, và ho. Sau đó, xuất hiện nốt đỏ và nổi mẩn trên da, thường bắt đầu từ khu vực mắt và miệng. Nổi mẩn có thể nhanh chóng phát triển thành các đốm loét, làm cho da trở nên nhạy cảm và dễ bong tróc. Trong các trường hợp nặng, Hội chứng Stevens-Johnson có thể ảnh hưởng đến niêm mạc ở mắt, miệng, họng, âm đạo, đường tiểu, và các vùng da khác trên cơ thể.
Các triệu chứng khác bao gồm ban đỏ trên da, sốt, đau cơ, chảy nước mũi, chảy nước dãi (do khó khăn khi ngậm miệng), và sung huyết kết mạc.
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH STEVENS JOHNSON
Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là một bệnh lý nghiêm trọng với các biểu hiện đặc trưng như nốt đỏ, nổi mẩn, và lở loét trên da, đặc biệt là ở các vùng như mắt, miệng, cơ quan sinh dục, và các vùng nhạy cảm khác. Nguy cơ phát triển SJS có thể phụ thuộc vào sự kết hợp của nhiều yếu tố môi trường và di truyền.
Yếu tố môi trường có thể kích thích gen và góp phần vào phát triển của bệnh. Một số yếu tố môi trường bao gồm sử dụng thuốc nhất định, virus như Herpes và HIV, bệnh nhiễm khuẩn như viêm não, viêm màng não, nhiễm khuẩn răng miệng, và các bệnh miễn dịch khác như lupus ban đỏ.
Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng, và nguyên nhân di truyền chủ yếu liên quan đến các kháng nguyên bạch cầu người (HLA) cụ thể. Các loại thuốc nhất định được liệt kê là nguy cơ cao gây ra phản ứng dị ứng và phát triển Hội chứng Stevens-Johnson, bao gồm Allopurinol, Trimethoprim-sulfamethoxazole, kháng sinh sulfonamid, Aminopenicillin, Cephalosporin, Quinolon, Carbamazepine, Phenytoin, Phenobarbital, và nhóm thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) thuộc họ Oxicam.
Thời gian xảy ra phản ứng dị ứng có thể biến động tùy thuộc vào loại thuốc và phản ứng cụ thể của người bệnh. Phản ứng có thể xảy ra ngay sau khi sử dụng thuốc, từ 30 đến 60 phút sau, hoặc có thể trễ hơn, từ 3 đến 14 ngày sau.
ĐỐI TƯỢNG DỄ MẮC BỆNH
Thống kê cho thấy nhóm người dễ mắc phải hội chứng Steven-Johnson bao gồm:
- Trẻ em
- Người lớn dưới 30 tuổi/ nhóm người khác
- Người già
- Tỷ lệ nam mắc bệnh Steven-Johnson nhiều hơn nữ
- Trẻ mắc phải tình trạng nhiễm trùng (như viêm phổi)
- Người lớn đang sử dụng một trong số các loại thuốc kể trên hoặc thuốc khác
KHI NÀO CẦN GẶP BÁC SĨ?
Đối với tất cả các loại thuốc, nguy cơ gây dị ứng là có thực và có thể biến động tùy thuộc vào từng người. Vì vậy, nếu có bất kỳ biểu hiện nào của dị ứng như nổi mẩn ngứa, nổi ban da sau khi sử dụng thuốc, quan trọng nhất là ngưng dùng thuốc ngay lập tức và thăm bác sĩ để được tư vấn chính xác.
Hành động này không chỉ giúp ngăn chặn tiếp tục sử dụng thuốc có thể gây hại, mà còn giúp người bệnh tránh được nguy cơ biến chứng nặng nề thậm chí tử vong.
BIẾN CHỨNG
Tử vong là biến chứng nặng nhất đối với các trường hợp mắc hội chứng Stevens-Johnson. Thống kê vào năm 2016, tại Ý cho thấy tỷ lệ tử vong do SJS là 16,9%; do TEN là 29,4%. Năm 2021, tại Nhật, tỷ lệ tử vong là 13,6% với TEN. Điều đáng nói, hai quốc gia này đều có nền y khoa tiên tiến và hồi sức giỏi trên thế giới. Ngoài ra, các biến chứng khác bao gồm: nhiễm trùng huyết, sốc phản vệ, suy đa tạng, viêm phổi…
PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN SJS
Chẩn đoán Hội chứng Stevens-Johnson thường dựa trên các yếu tố như:
- Quan sát vùng da và niêm mạc: Xem xét các vết loét xuất hiện tại các lỗ tự nhiên như miệng, mắt, mũi, hoặc các vùng khác trên cơ thể. Đánh giá mức độ tổn thương da và niêm mạc.
- Theo dõi mức độ đau và tổn thương da: Đánh giá mức độ đau của người bệnh và quan sát sự biến đổi của tổn thương da theo thời gian.
- Sinh thiết da: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể quyết định thực hiện sinh thiết da để xác định chính xác hơn về tình trạng của da và niêm mạc.
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được yêu cầu để đánh giá tình trạng nhiễm trùng hoặc dị ứng trong cơ thể.
ĐIỀU TRỊ HỘI CHỨNG STEVENS-JOHNSON NHƯ THẾ NÀO?
Điều trị hội chứng Stevens-Johnson (SJS) thường bao gồm các biện pháp sau:
- Điều trị bắt đầu bằng việc ngừng ngay lập tức việc sử dụng loại thuốc gây ra tình trạng dị ứng.
- Sử dụng dung dịch truyền tĩnh mạch (IV) để duy trì nước và chất điện giải cho cơ thể.
- Băng gạc không dính được sử dụng để bảo vệ vùng da tổn thương và giảm ma sát.
- Cung cấp thực phẩm có hàm lượng calo cao để hỗ trợ quá trình chữa lành và tăng sức đề kháng.
- Dùng thuốc giảm đau như paracetamol để giảm đau và giảm viêm.
- Sử dụng kháng sinh khi cần thiết để ngăn ngừa nhiễm trùng. Sử dụng thuốc kháng histamin để kiểm soát các triệu chứng dị ứng.
- Trường hợp nặng có thể yêu cầu điều trị tại bệnh viện hoặc phòng chăm sóc đặc biệt, đặc biệt là khi có sự tổn thương ở mắt.
- Trong một số trường hợp, có thể áp dụng các phương pháp điều trị đặc biệt cho mắt như immunoglobulin IV, cyclosporin, steroid IV hoặc ghép màng ối (cho mắt).
BỆNH CÓ PHÒNG NGỪA ĐƯỢC KHÔNG?
Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) không thể ngăn chặn hoặc phòng ngừa một cách chắc chắn do nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ thuốc uống. Phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là tránh sử dụng bất kỳ loại thuốc nào đã từng gây ra phản ứng dị ứng hoặc hội chứng SJS trong quá khứ. Nếu một người đã trải qua một trường hợp SJS trước đây, việc sử dụng lại thuốc đó có thể tăng nguy cơ tái phát và gia tăng nghiêm trọng, thậm chí có thể đối mặt với nguy cơ tử vong.
Các biểu hiện của hội chứng Stevens-Johnson có thể biến đổi đáng kể từ người này sang người khác, và phục hồi sau một cách tương đối là không dự đoán được. Phần da bị tổn thương có thể tự lành lại trong vài tuần, nhưng quá trình hồi phục có thể kéo dài nếu có các triệu chứng nghiêm trọng. Các phản ứng lâu dài cũng có thể xuất hiện, bao gồm các vấn đề với da, mắt, đường hô hấp, móng, tóc, màng nhầy, và các vấn đề khác với sức khỏe tổng thể. Sau khi điều trị hội chứng Stevens-Johnson, việc duy trì vệ sinh cho vùng da bị tổn thương là quan trọng, có thể sử dụng povidine hoặc xanh methylen nếu nốt bóng nước còn hở. Nếu nốt bóng nước đã đóng mài, việc giữ vệ sinh sạch sẽ là quan trọng. Đồng thời, ưu tiên ăn uống các nhóm thực phẩm tăng cường sức đề kháng để hỗ trợ cơ thể trong quá trình phục hồi.
Hội chứng Stevens Johnson tuy khá hiếm gặp nhưng tỷ lệ tử vong khá cao. Vì vậy, khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh cần đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để được xét nghiệm, chẩn đoán và có biện pháp điều trị kịp thời.
