Ung thư vòm họng là một loại ung thư bắt nguồn từ các tế bào trong vòm họng, là một phần của đường hô hấp trên. Ung thư vòm họng không phổ biến trên thế giới, nhưng lại là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở Việt Nam. Ung thư vòm họng thường gặp nhiều ở nam hơn so với nữ giới. Hiểu biết về hình ảnh của ung thư vòm họng qua các giai đoạn có thể giúp người bệnh phát hiện và xác định sớm giai đoạn để thăm khám khi có dấu hiệu bất thường. Hãy cùng phunutoancau tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây.
UNG THƯ VÒM HỌNG LÀ GÌ?
Ung thư vòm họng là loại ung thư biểu mô tế bào vảy thường gặp nhất ở vòm họng phía sau hoặc chỗ thắt vòm họng hay “ngách hầu” (50%). Các khối ung thư có thể phát triển lan vào hốc mũi, khoang miệng hoặc vào trong hộp sọ. Ung thư vòm họng xảy ra khi tế bào vùng vòm mũi họng phát triển những đột biến gen không kiểm soát và sống ngay cả sau khi các tế bào khỏe mạnh chết đi.
Ung thư vòm họng là một loại ung thư phổ biến ở Việt Nam, đứng thứ 5 trong số các loại ung thư thường gặp, chỉ sau ung thư phổi, vú, tử cung, buồng trứng, ung thư gan. Tỷ lệ mắc ung thư vòm họng ở Việt Nam là 9 – 10 bệnh nhân/100.000 dân/năm, cao gấp 3 lần so với các nước phát triển.
NGUYÊN NHÂN GÂY UNG THƯ VÒM HỌNG
THUỐC LÁ
Khi hút thuốc lá (chủ động) hoặc hít phải khói thuốc (bị động), một lượng hóa chất gây ung thư đã xâm nhập vào phổi của bạn. Đây là lý do thuốc lá trở thành nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi. Không chỉ vậy, các bộ phận khác của cơ thể tiếp xúc với thuốc lá, bao gồm vùng cổ họng, cũng dễ dàng bị tế bào ung thư tấn công.
RƯỢU
Nếu thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư vòm họng, thì rượu là tác nhân khiến cho bệnh nặng hơn. Nghiên cứu cho thấy uống rượu trong khi hút thuốc sẽ tăng đáng kể nguy cơ ung thư vùng đầu cổ so với việc chỉ hút thuốc hoặc chỉ uống rượu. Nguyên nhân là rượu hoạt động như một chất kích thích trong miệng và cổ họng, đưa các hóa chất trong thuốc lá xâm nhập vào tế bào một cách dễ dàng hơn.
Bên cạnh đó, rượu cũng làm chậm khả năng phân hủy và loại bỏ các hóa chất độc hại của cơ thể. Hai điều này tạo thành một “combo” vô cùng có lợi cho tế bào ung thư hình thành và phát triển.
VIRUS U NHÚ Ở NGƯỜI – HPV
Trước đây, thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư vòm họng. Trong những năm gần đây, virus u nhú ở người (HPV) đã trở thành nguyên nhân phổ biến nhất của căn bệnh này.
HPV là một nhóm gồm khoảng 100 loại virus lây lan qua quan hệ tình dục bằng đường sinh dục hậu môn và miệng; trong số đó có một số loại có khả năng gây ung thư. Các chuyên gia cho rằng, tình trạng quan hệ tình dục bằng miệng sẽ dẫn đến sự gia tăng nguy cơ mắc ung thư vùng họng liên quan đến HPV.
TRIỆU CHỨNG CỦA UNG THƯ VÒM HỌNG
Ung thư vòm họng thường không có triệu chứng ở giai đoạn đầu. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể gặp các triệu chứng sau:
- Đau họng dai dẳng
- Khàn tiếng
- Chảy máu cam
- Khó nuốt
- Đau tai
- Tê hoặc ngứa ran ở mặt, cổ.
HÌNH ẢNH CỦA UNG THƯ VÒM HỌNG QUA CÁC GIAI ĐOẠN
Để có thể nhận thấy rõ sự khác biệt, cần biết được t cấu trúc và hình ảnh vòm họng người bình thường. Hình ảnh vòm họng khỏe mạnh sẽ gồm các phần sau:
- Mặt trước: Cửa mũi sau;
- Mặt sau: Cân quanh họng, niêm mạc họng và đốt sống cổ 1,2;
- Hai mặt bên gồm loa vòi nhĩ và tổ chức bạch huyết (amidan);
- Mặt dưới: Thông với họng miệng;
- Mặt trên: Bờ dưới thân xương bướm, mảnh nền xương chẩm, amidan Luschka.
GIAI ĐOẠN 1
Ở giai đoạn đầu, khối u ung thư thường chỉ nhỏ và khu trú trong vòm họng. Hình ảnh vòm họng lúc này có thể không có gì khác biệt so với vòm họng bình thường. Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ, có thể thấy một số dấu hiệu sau:
- Có một nốt sần nhỏ, cứng, không đau ở vòm họng.
- Niêm mạc vòm họng có màu đỏ hoặc hồng đậm hơn bình thường.
- Có thể có xuất huyết nhẹ ở vòm họng.
GIAI ĐOẠN 2
Ở giai đoạn này, khối u ung thư đã phát triển lớn hơn và lan rộng ra ngoài vòm họng. Hình ảnh vòm họng lúc này có thể có một số thay đổi sau:
- Niêm mạc vòm họng có màu đỏ sẫm hoặc tím.
- Có thể có hạch bạch huyết sưng to ở cổ.
- Người bệnh có thể bị đau họng, khó nuốt, khàn tiếng.
GIAI ĐOẠN 3
Ở giai đoạn này, khối u ung thư đã lan rộng đến các cấu trúc xung quanh vòm họng, như hốc mũi, xoang cạnh mũi, sàn sọ, đốt sống cổ. Hình ảnh vòm họng lúc này có thể có một số thay đổi sau:
- Niêm mạc vòm họng có màu đỏ sẫm hoặc đen.
- Có thể có chảy máu từ mũi hoặc vòm họng.
- Người bệnh có thể bị đau tai, tê hoặc ngứa ran ở mặt, cổ.
GIAI ĐOẠN 4
Ở giai đoạn này, khối u ung thư đã di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể, như phổi, gan, xương, não. Hình ảnh vòm họng lúc này có thể không có gì khác biệt so với giai đoạn 3. Tuy nhiên, người bệnh có thể có các triệu chứng của di căn, như ho, khó thở, đau xương, đau đầu,…
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ UNG THƯ VÒM HỌNG
Tùy thuộc vào tình trạng bệnh và một số yếu tố khác, bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị với phương pháp phù hợp. Các phương pháp điều trị ung thư vòm họng bao gồm:
PHẪU THUẬT
Phẫu thuật là biện pháp điều trị có thể được thực hiện vào tất cả các giai đoạn của bệnh. Bác sĩ tiến hành phẫu thuật để cắt bỏ khối u hoặc hạch vùng cổ và một số mô lành xung quanh. Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể được tiếp tục điều trị bằng xạ trị hoặc hóa trị.
XẠ TRỊ
Xạ trị là biện pháp điều trị sử dụng tia X năng lượng cao hoặc các loại tia khác để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Có 2 biện pháp xạ trị:
- Xạ trị ngoài: Sử dụng máy bên ngoài cơ thể để chiếu chùm tia về phía tổ chức ung thư.
- Xạ trị trong: Sử dụng các chất phóng xạ để đặt trực tiếp vào bên trong hoặc gần tổ chức ung thư.
HÓA TRỊ
Hóa trị là biện pháp điều trị sử dụng thuốc viên uống hoặc thuốc tiêm truyền qua đường tĩnh mạch để ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư cũng như tiêu diệt tế bào ung thư. Hóa trị ung thư vòm họng có thể được thực hiện cùng lúc với xạ trị (hóa – xạ đồng thời) hoặc sau khi hoàn tất xạ trị hoặc trước khi xạ trị. Bác sĩ sẽ quyết định hóa trị như thế nào tùy thuộc vào dạng bệnh và giai đoạn bệnh.
LIỆU PHÁP TRÚNG ĐÍCH
Đây là biện pháp điều trị sử dụng thuốc để tấn công các tế bào ung thư đặc hiệu. Kháng thể đơn dòng là một dạng điều trị trúng đích. Các kháng thể đơn dòng này có tác dụng tiêu diệt tế bào ung thư, ngăn chặn con đường phát triển hoặc lan tràn của tế bào ung thư.
Cetuximab là một loại kháng thể đơn dòng hoạt động bằng cách liên kết với một protein bề mặt tế bào ung thư làm ngăn chặn sự phát triển và phân chia của tế bào này. Nó được sử dụng trong điều trị ung thư tái phát và di căn.
CÁCH PHÒNG NGỪA UNG THƯ VÒM MŨI HỌNG
THAY ĐỔI LỐI SỐNG VÀ THÓI QUEN ĂN UỐNG
- Bỏ thuốc lá: Đây là biện pháp phòng ngừa ung thư vòm mũi họng hiệu quả nhất. Nếu bạn đang hút thuốc, hãy bỏ thuốc càng sớm càng tốt.
- Giảm uống rượu bia: Nếu bạn uống rượu bia, hãy hạn chế lượng uống, không quá 2 ly rượu vang mỗi ngày đối với phụ nữ và 3 ly rượu vang mỗi ngày đối với nam giới.
- Ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc, có thể giúp giảm nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư vòm mũi họng.
TIÊM NGỪA VẮC XIN HPV
Vắc xin HPV có thể giúp bảo vệ bạn khỏi nhiễm virus HPV, một yếu tố nguy cơ gây ung thư vòm mũi họng. Vắc xin HPV được khuyến cáo tiêm cho trẻ em từ 9 đến 12 tuổi.
KHÁM SÀNG LỌC VÀ KHÁM SỨC KHỎE ĐỊNH KỲ
Khám sàng lọc và khám sức khỏe định kỳ có thể giúp phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư, từ đó giúp điều trị hiệu quả hơn.
Hình ảnh của ung thư vòm họng qua các giai đoạn có thể thay đổi tùy thuộc vào kích thước và vị trí của khối u. Tuy nhiên, nhìn chung, các dấu hiệu phổ biến nhất của ung thư vòm họng là đau họng, khó nuốt, khàn tiếng, chảy máu cam, đau tai, tê hoặc ngứa ran ở mặt, cổ. Nếu bạn có các dấu hiệu này, hãy đi khám bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
