Bệnh đậu mùa khỉ đã gây ra sự lo ngại lớn trong cộng đồng quốc tế, khiến Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phải tổ chức cuộc họp khẩn để cùng nhau đưa ra các cảnh báo quan trọng về tình hình bùng phát của căn bệnh này. Hiện nay, bệnh đã lan rộng sang 12 quốc gia trên thế giới, bao gồm Anh, Tây Ban Nha, Bỉ, Ý, Pháp, Đức, Bồ Đào Nha, Thụy Điển, Mỹ, Canada và Australia, đồng thời đặt ra nguy cơ cao về khả năng lan sang nhiều quốc gia khác.
ĐẬU MÙA KHỈ LÀ GÌ?
Đậu mùa khỉ là một loại bệnh hiếm do virus có liên quan đến virus gây bệnh đậu mùa phổ biến. Người mắc bệnh thường trải qua các triệu chứng như phát ban, sốt, đau đầu, và mặc dù là một bệnh hiếm, nó đang trở thành đối tượng quan tâm đặc biệt do sự lan rộng nhanh chóng.
Theo thông tin y học, bệnh đậu mùa khỉ có khả năng lây truyền trực tiếp thông qua tiếp xúc với người nhiễm, bao gồm chăn ga gối, quần áo, khăn mặt, và dịch tiết. Mặc dù chưa có xác nhận về khả năng lây qua đường tình dục, WHO đã ghi nhận một số trường hợp ở nam giới có quan hệ tình dục đồng tính.
Người nhiễm bệnh đa số hồi phục sau vài tuần, và tỷ lệ tử vong không cao. Tuy nhiên, những nguy cơ gia tăng đối với sự diễn tiến nặng và tử vong bao gồm tiếp xúc lâu dài với virus, trẻ em, và người có hệ miễn dịch suy giảm.
Mặc dù vi rút này khó lây lan hơn so với COVID-19, nó vẫn đặt ra mối đe dọa sức khỏe toàn cầu. Việc phát triển vaccine phòng ngừa có thể đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và ngăn chặn sự lan rộ của bệnh này.
ĐẬU MÙA KHỈ LÂY QUA ĐƯỜNG NÀO?
Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh do virus gây ra, có thể lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người.
LÂY TRUYỀN TỪ ĐỘNG VẬT SANG NGƯỜI
Virus đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ động vật sang người qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể hoặc vết thương của động vật bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, virus cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh đã chết.
LÂY TRUYỀN TỪ NGƯỜI SANG NGƯỜI
Virus đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với vết thương, dịch cơ thể, hô hấp hoặc chất dịch tiết từ đường sinh dục của người bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, virus cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc gián tiếp với các vật dụng bị nhiễm virus.
CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ
Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh do virus gây ra, có các triệu chứng tương tự như bệnh đậu mùa nhưng thường nhẹ hơn. Bệnh có thể lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người.
THỜI GIAN Ủ BỆNH
Thời gian ủ bệnh của bệnh đậu mùa khỉ thường từ 5 đến 21 ngày, nhưng thường là từ 7 đến 14 ngày. Trong thời gian này, người bệnh không có triệu chứng nhưng vẫn có thể lây bệnh cho người khác.
TRIỆU CHỨNG
Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ thường bắt đầu bằng sốt, đau đầu, đau cơ, ớn lạnh, mệt mỏi và nổi hạch. Sau đó, người bệnh có thể bị phát ban. Phát ban thường xuất hiện ở mặt, lòng bàn tay và bàn chân, sau đó lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
Các nốt phát ban của bệnh đậu mùa khỉ thường trải qua các giai đoạn sau:
- Giai đoạn 1: Nốt phát ban ban đầu là những đốm đỏ nhỏ, sau đó phát triển thành mụn nước.
- Giai đoạn 2: Các mụn nước sưng to và chứa đầy dịch.
- Giai đoạn 3: Các mụn nước vỡ ra và chảy dịch, sau đó đóng vảy.
- Giai đoạn 4: Các nốt mụn nước khô lại và đóng vảy, sau đó bong ra.
Thông thường, các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ sẽ kéo dài từ 2 đến 4 tuần và tự khỏi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong.
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ
Virus gây nên căn bệnh đậu mùa khỉ là gì? Theo các tài liệu, chủng virus này thuộc chi Orthopoxvirus trong họ virus Poxviridae, lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1958. Do virus gây bệnh được phát hiện ở hai ổ dịch giống với căn bệnh đậu mùa xảy ra ở khỉ trong phòng nghiên cứu nên căn bệnh này cũng được gọi là bệnh đậu mùa khỉ.
Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại thì khỉ không phải là tác nhân dẫn đến bùng phát dịch bệnh này. Theo WHO, nhiều khả năng loài gặm nhấm chính là nguồn lây lớn nhất nhưng vẫn chưa thể xác định chính xác.
CHẨN ĐOÁN BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ
Để thực hiện chẩn đoán bệnh đậu mùa khỉ, các bác sĩ sẽ thực hiện quy trình sau:
TÌM HIỂU TIỀN SỬ BỆNH
Các bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử bệnh xem đã tiếp xúc với người mắc bệnh hay chưa, từng mắc bệnh chưa hay có vừa đi qua các khu vực đang xuất hiện ca bệnh hay không,… Từ đó, sẽ xác định khả năng nhiễm bệnh đậu mùa khỉ của bạn.
XÉT NGHIỆM
Ở bước tiếp theo, bác sĩ có thể chỉ định bạn thực hiện xét nghiệm PCR mẫu chất lỏng hoặc các vết thương trên da, từ đó phát hiện virus gây bệnh đậu mùa khỉ trong cơ thể.
SINH THIẾT
Cuối cùng, nếu nghi ngờ nhiễm bệnh, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện sinh thiết để xác định chính xác việc có nhiễm bệnh hay không.
Trong quá trình chẩn đoán, tầm soát bệnh thường sẽ không thực hiện xét nghiệm máu. Lý do là virus gây nên bệnh đậu mùa khỉ thường chỉ lưu lại trong máu một thời gian ngắn, khó phát hiện và chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh.
ĐIỀU TRỊ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ
Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có phương pháp hay thuốc đặc trị cho bệnh đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, người bệnh không nên quá lo lắng bởi bệnh có thể thuyên giảm và tự khỏi mà không cần điều trị.
Các biện pháp điều trị hiện tại cho bệnh đậu mùa khỉ chủ yếu tập trung vào việc giảm nhẹ các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng. Các biện pháp này bao gồm:
- Giảm đau và hạ sốt: Các loại thuốc như ibuprofen, acetaminophen hoặc aspirin có thể được sử dụng để giảm đau và hạ sốt.
- Điều trị các vết thương: Các vết thương do bệnh đậu mùa khỉ có thể bị nhiễm trùng. Người bệnh cần được hướng dẫn cách chăm sóc các vết thương để tránh nhiễm trùng.
- Điều trị các biến chứng: Nếu người bệnh bị biến chứng do bệnh đậu mùa khỉ, chẳng hạn như viêm phổi, viêm não hoặc viêm cơ tim, họ có thể cần được điều trị bằng các loại thuốc hoặc phương pháp điều trị khác.
PHÒNG NGỪA BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ
Một số biện pháp có thể áp dụng để hạn chế nguy cơ nhiễm bệnh bao gồm:
- Tránh tiếp xúc với động vật có nguy cơ nhiễm virus gây bệnh đậu mùa khỉ (động vật bị bệnh, động vật chết ở những khu vực xảy ra bệnh đậu mùa khỉ, động vật nghi ngờ nhiễm bệnh,…).
- Thực hiện ăn chín, uống sôi. Chỉ ăn các loài động vật rõ nguồn gốc xuất xứ, đã qua kiểm định.
- Tránh tiếp xúc với người có nguy cơ mắc bệnh. Không chạm vào các vật dụng của người có nguy cơ nhiễm bệnh.
- Cách ly người có triệu chứng bệnh, có nguy cơ nhiễm bệnh.
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước hoặc sử dụng dung dịch vệ sinh tay có chứa cồn, đặc biệt là khi vừa tiếp xúc với người khác.
- Tiêm vaccine phòng bệnh đậu mùa. Chưa có vaccine ngừa bệnh đậu mùa khỉ nhưng việc tiêm vaccine phòng bệnh đậu mùa có thể làm giảm đến 85% nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ.
Trước đây, bệnh đậu mùa khỉ chỉ xuất hiện tại Châu Phi nhưng chỉ trong thời gian ngắn gần đây, bệnh đã lây lan đến các quốc gia Châu Âu khác. Điều này khiến nhiều người trở nên lo lắng về tình hình bệnh. Các chuyên gia y tế cũng khuyến khích người dân không nên chủ quan, cần chủ động tiêm phòng đậu mùa và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp, chủ động thăm khám nếu phát hiện các biểu hiện bất thường hoặc nghi ngờ tiếp xúc với người, động vật nhiễm bệnh.
