Theo dân gian, cây ké đầu ngựa còn có tên gọi khác là thương nhĩ tử, tính ấm, vị đắng, có chứa độc tính. Loài cây này thường được ứng dụng làm thuốc để điều trị nhiều loại bệnh lý khác nhau. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về ké đầu ngựa qua những phân tích dưới đây nhé!
ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ SINH TRƯỞNG CỦA CÂY KÉ ĐẦU NGỰA
NGUỒN GỐC VÀ TẠO HÌNH CỦA CÂY KÉ ĐẦU NGỰA
Cây ké đầu ngựa, còn được biết đến với các tên gọi như mac nháng, phắc ma, hay xương nhĩ trong ngôn ngữ của người Tày, thuộc loài Xanthium strumarium L. của họ Cúc. Nó phổ biến ở nhiều khu vực trên thế giới, từ châu Mỹ, các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới như châu Phi, châu Á, đến Việt Nam. Cụ thể, cây ké đầu ngựa thường mọc dại trên các bờ ruộng, bờ mương, và bãi đất trống, có thể được tìm thấy từ vùng trung du đến các khu vực núi và đồng bằng Bắc Bộ, từ Nghệ An trở ra.
Loài cây này được chia thành nhiều loại như ké hoa đào, ké hoa vàng, ké đồng tiền, và ké đầu ngựa. Với mùi vị hơi đắng, ngọt nhạt, và tính ấm, theo tài liệu Đông y cổ, ké đầu ngựa thuộc nhóm các vị thuốc “Tân ôn giải biểu,” có nghĩa là nó có tính chất ấm và có thể trị các bệnh liên quan đến cảm lạnh và các bệnh lý ở phần biểu (phần ngoài) của cơ thể.
Xét về hình thái và sinh trưởng, loài cây này có những đặc điểm sau:
- Là giống cây ưa ẩm và ánh sáng, tập trung theo những đám lớn
- Trồng vào mùa xuân và mùa hè, nhất là khi hè sang ké đầu ngựa phát triển rất nhanh. Sau khi đã đơm hoa kết trái sẽ lụi tàn dần, và đó cũng là khi mùa vụ của nó đã bước qua thu
- Số lượng quả trên một cây khá nhiều. Một điểm thú vị là quả được thiên tạo thiết kế có gai móc, do đó khi con người hay động vật đi qua đám cỏ ké đầu ngựa quả sẽ vướng vào lông thú hay quần áo người để phát tán hạt đi xa
- Ké đầu ngựa có thể sinh trưởng tốt trên nhiều loại đất, chỉ trừ đất quá khô cằn nhiều sỏi đá hoặc đất ngập úng.
BẢNG THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA KÉ ĐẦU NGỰA
Ké đầu ngựa có một thành phần hóa học đa dạng, bao gồm iot, saponin, alcaloid, chất béo, vitamin C, chất nhựa, xanthamin, xantheti, cacboxi atratylozit, và một số chất khác. Ngoài ra, nó cũng chứa những chất độc hại như cholin và hydroquinone, có thể ảnh hưởng đến gia súc.
Quả của cây ké đầu ngựa cũng chứa một số hợp chất như sequiterpen lacton (xanthinin, xathanin, và xanthumin), và iod hữu cơ. Phần rễ chứa nhiều stigmasterol và sitosterol. Toàn bộ cây ké đầu ngựa là một nguồn phong phú về đạm, làm cho nó trở thành một nguồn phân hữu cơ dồi dào. Dầu béo màu vàng nhạt có trong cây này có dạng lỏng và không có mùi, tương tự như dầu thực vật.
NHỮNG CÔNG DỤNG TRỊ BỆNH CỦA CÂY KÉ ĐẦU NGỰA
Cây ké đầu ngựa không chỉ là một loại thảo dược phổ biến mà còn có nhiều công dụng trị bệnh khác nhau:
- Tác dụng kháng viêm: Hạt ké đầu ngựa chứa sitosterol-D-glucoside giúp loại bỏ vi khuẩn gây viêm nhiễm và ức chế sự tăng sinh của chúng. Chiết xuất hạt ké đầu ngựa còn giúp diệt khuẩn, đặc biệt là ở vùng miệng của vết thương.
- Ổn định lượng đường trong máu: Hoạt chất trong ké đầu ngựa làm chậm quá trình hấp thu đường vào máu và thúc đẩy sản xuất insulin, giúp cân bằng đường huyết.
- Hỗ trợ giảm lo âu và căng thẳng: Hoạt chất xanthumin giúp giảm mệt mỏi và căng thẳng, ức chế hệ thần kinh trung ương, tạo cảm giác thư thái và nhẹ nhàng
- Hạn chế viêm xoang: Ké đầu ngựa có tác dụng làm giảm nghẹt mũi, hắt hơi, chảy nước mũi và các triệu chứng khác của viêm xoang nhờ hoạt chất kháng sinh và bảo vệ niêm mạc mũi.
- Điều trị lở loét và mụn nhọt trên da: Ké đầu ngựa có chứa xanthium, một loại hoạt chất giúp kháng khuẩn và chống viêm, hỗ trợ quá trình lành vết thương và điều trị các vấn đề da như mụn nhọt và lở loét.
- Khác: Cây ké đầu ngựa được sử dụng để chế biến thành thuốc phòng bệnh bướu cổ, hỗ trợ hạ nhiệt, điều trị cảm lạnh, thấp khớp, giúp an thần và lợi tiểu. Bộ phận lá của cây được ứng dụng trong điều trị bệnh lao hạch và dự phòng giang mai. Phần rễ có thể chữa một số loại bệnh ung thư, làm lành vết loét, áp xe, và mụn nhọt.
KHI DÙNG KÉ ĐẦU NGỰA CẦN LƯU Ý NHỮNG GÌ?
Những lưu ý trên là quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng ké đầu ngựa trong điều trị bệnh. Việc tư vấn với chuyên gia y tế là quan trọng để đảm bảo rằng liệu pháp này phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu điều trị của mỗi người.
Bên cạnh đó, việc kiên trì và theo dõi cơ địa cụ thể cũng quan trọng, vì mỗi người có thể phản ứng khác nhau đối với liệu pháp từ cây ké đầu ngựa. Nếu có bất kỳ biểu hiện phản ứng phụ hoặc tình trạng sức khỏe không cải thiện, người sử dụng cần thảo luận với bác sĩ để điều chỉnh liệu pháp.
Lưu ý về việc không sử dụng ké đầu ngựa cho trẻ em, phụ nữ mang thai và đang cho con bú là quan trọng để đảm bảo an toàn cho thai nhi và em bé. Cũng cần kiêng thịt ngựa và thịt lợn khi sử dụng ké đầu ngựa để tránh tình trạng nổi mẩn hoặc các vấn đề về da mà người mẫn cảm có thể gặp phải.
Mong rằng những chia sẻ trên đây của Phụ nữ toàn cầu đã giúp bạn hiểu rõ hơn về loài thảo dược này. Tốt hơn hết nếu đang có kế hoạch dùng ké đầu ngựa trong chữa trị bệnh lý nào đó, bạn nên tham khảo kỹ lưỡng ý kiến của các chuyên gia.
