Viêm xoang là một trong những vấn đề phổ biến liên quan đến đường hô hấp ở Việt Nam bao gồm viêm xoang trán, viêm xoang mũi… Nhận biết triệu chứng của bệnh từ sớm không chỉ giúp bệnh nhân có cơ hội điều trị hiệu quả mà còn giảm thiểu rủi ro phát sinh các vấn đề phức tạp từ bệnh lý.
VIÊM XOANG LÀ GÌ?
Viêm xoang là tình trạng viêm nhiễm của các xoang cạnh mũi, là những hốc rỗng, chứa đầy không khí, nằm phía sau xương gò má và trán. Tất cả các xoang này được lót bởi niêm mạc (mô mềm).
Viêm xoang có thể là cấp tính hoặc mãn tính tùy thuộc vào thời gian kéo dài của bệnh.
NGUYÊN NHÂN GÂY VIÊM MŨI XOANG
Nguyên nhân cụ thể của viêm mũi xoang cấp tính và mãn tính như sau:
VIÊM MŨI XOANG CẤP TÍNH
- Nhiễm trùng vi khuẩn: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm mũi xoang cấp tính. Nhiễm trùng vi khuẩn thường xảy ra sau khi bị cảm lạnh hoặc cúm.
- Nhiễm trùng virus: Nhiễm trùng virus cũng có thể gây viêm mũi xoang cấp tính, nhưng thường nhẹ hơn và tự khỏi trong vòng 1-2 tuần.
VIÊM MŨI XOANG MẠN TÍNH
- Viêm xoang cấp tính không được điều trị dứt điểm: Viêm xoang cấp tính không được điều trị dứt điểm có thể dẫn đến viêm mũi xoang mạn tính.
- Dị ứng: Dị ứng với phấn hoa, lông động vật, bụi,… có thể gây viêm mũi xoang mạn tính.
- Bất thường về cấu trúc mũi xoang: Bất thường về cấu trúc mũi xoang, chẳng hạn như vách ngăn mũi lệch, có thể khiến dịch nhầy tích tụ trong xoang, dẫn đến viêm xoang mạn tính.
- Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý như viêm mũi dị ứng, polyp mũi,… cũng có thể gây viêm mũi xoang mạn tính.
TRIỆU CHỨNG VIÊM XOANG MŨI
NGHẸT MŨI, KHÓ THỞ
Đây là triệu chứng điển hình nhất của viêm xoang. Người bệnh có thể bị nghẹt mũi 1 hoặc cả 2 bên. Nghẹt mũi thường nặng hơn vào buổi sáng, khi thời tiết thay đổi hoặc khi người bệnh hoạt động thể chất.
ĐAU NHỨC MŨI
Người bệnh sẽ cảm thấy đau nhức ở các vùng xoang mũi bị viêm, chẳng hạn như:
- Đau nhức quanh vùng má nếu bị viêm xoang hàm.
- Đau nhức tại vùng giữa trán nếu bị xoang ở trán.
- Tình trạng mỏi hoặc đau nhức ở mắt nếu người bệnh bị viêm xoang sàng trước.
- Đau, mức mỏi nhức ở vùng gáy nếu bị xoang bướm và xoang sàng sau.
NƯỚC MŨI CHẢY NHIỀU
Viêm xoang gây ra tình trạng tăng tiết dịch nhầy niêm mạc tại các xoang. Chất dịch này có thể có màu vàng, trắng đục hoặc xanh nhạt. Sau đó, chảy vào mũi và gây sổ mũi cho người bệnh. Trong trường hợp viêm nặng, người bệnh có thể cảm nhận thấy chất dịch mũi có mùi hôi khó chịu.
ĐAU ĐẦU, Ù TAI
Dưới ảnh hưởng của sự phù nề, sưng liên tục và các áp lực tại các xoang, người bệnh có thể cảm thấy đau đầu kéo dài. Các cơn đau thường nặng hơn sau khi thức dậy.
MŨI BỊ ĐIẾC
Đây là triệu chứng thường gặp ở người bị viêm xoang nặng. Mũi bị điếc nghĩa là mũi mất khứu giác, không thể cảm nhận hay phân biệt được mùi.
CÁC TRIỆU CHỨNG KHÁC
- Ho khan, cổ họng bị kích thích: Viêm xoang có thể gây ra tình trạng ho khan, cổ họng bị kích thích. Nguyên nhân là do chất dịch nhầy từ xoang chảy xuống họng.
- Sưng vù ở mặt: Viêm xoang có thể gây sưng vù ở mặt, đặc biệt là ở các vùng xoang bị viêm.
- Đau nhức răng: Viêm xoang có thể gây ra tình trạng đau nhức răng, đặc biệt là ở các răng hàm trên.
- Sốt: Sốt là triệu chứng thường gặp ở người bị viêm xoang cấp tính.
- Mệt mỏi, khó ngủ, ngủ không sâu giấc: Viêm xoang có thể gây ra tình trạng mệt mỏi, khó ngủ, ngủ không sâu giấc.
CHẨN ĐOÁN BỆNH VIÊM MŨI XOANG
CHẨN ĐOÁN VIÊM MŨI XOANG CẤP TÍNH
Các biểu hiện viêm mũi xoang chẩn đoán cấp tính bao gồm:
- Tắc/nghẹt mũi;
- Thường xuyên chảy nước mũi trước hoặc sau với dịch đục/vàng;
- Đau mặt/nhức đầu;
- Ấn các điểm xoang gây đau;
- Rối loạn khứu giác;
- Ngoài các dấu hiệu trên, một số triệu chứng như nuốt đau, khó phát âm, ho, ù tai; và các triệu chứng toàn thân như suy nhược, mệt mỏi, và sốt trên 38 độ cũng có thể xảy ra;
- Nội soi mũi trước và soi họng để kiểm tra dịch tiết.
CHẨN ĐOÁN VIÊM MŨI XOANG MẠN TÍNH
Viêm mũi xoang mạn tính là tình trạng viêm nhiễm các xoang cạnh mũi kéo dài hơn 12 tuần. Ngoài các phương pháp chẩn đoán lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng để hỗ trợ chẩn đoán viêm mũi xoang, bao gồm:
NỘI SOI MŨI
Nội soi mũi là phương pháp sử dụng một ống mềm có gắn camera để quan sát bên trong mũi và xoang. Nội soi mũi giúp bác sĩ đánh giá tình trạng viêm nhiễm, tắc nghẽn đường dẫn lưu xoang và các bất thường khác ở mũi.
CHỤP X-QUANG XOANG
Chụp X-quang xoang là phương pháp sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh của các xoang. Chụp X-quang xoang giúp bác sĩ xác định tình trạng viêm nhiễm, tắc nghẽn đường dẫn lưu xoang và các bất thường khác ở xoang.
CHỤP CT XOANG
Chụp CT xoang là phương pháp sử dụng tia X nhiều lần để tạo ra hình ảnh cắt lớp của các xoang. Chụp CT xoang giúp bác sĩ có hình ảnh chi tiết hơn về tình trạng viêm nhiễm, tắc nghẽn đường dẫn lưu xoang và các bất thường khác ở xoang.
SOI VI KHUẨN, NUÔI CẤY DỊCH TIẾT XOANG
Soi vi khuẩn, nuôi cấy dịch tiết xoang là phương pháp lấy dịch từ xoang để kiểm tra vi khuẩn. Phương pháp này được chỉ định trong các trường hợp viêm xoang do vi khuẩn, không đáp ứng điều trị hoặc bệnh nhân dị ứng nhiều loại kháng sinh.
SINH THIẾT
Sinh thiết là phương pháp lấy một mẫu mô nhỏ từ xoang để kiểm tra. Phương pháp này được chỉ định trong các trường hợp viêm xoang mạn tính không rõ nguyên nhân, nghi ngờ khối u hoặc các bệnh lý tự miễn dịch.
Tùy theo từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng phù hợp.
CÁCH ĐIỀU TRỊ VIÊM MŨI XOANG
THUỐC KHÁNG SINH
Thuốc kháng sinh được chỉ định trong trường hợp viêm mũi xoang mạn tính có đợt viêm mũi xoang cấp tái phát do vi khuẩn trên nền bệnh viêm mũi xoang mạn tính.
CORTICOSTEROID
Corticosteroid có tác dụng chống viêm, giảm phù nề. Corticosteroid tại chỗ đặc biệt hiệu quả với bệnh nhân có polyp mũi. Corticosteroid toàn thân: được áp dụng cho các trường hợp viêm mũi xoang mạn tính có polyp mũi, với các triệu chứng không được kiểm soát và ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của người bệnh. Bệnh nhân được dùng thuốc đường uống trong 3-5 ngày và duy trì điều trị sau phẫu thuật, tùy thuộc vào mức độ bệnh.
RỬA MŨI
Rửa mũi bằng nước muối sinh lý giúp làm sạch xoang mũi, giảm tắc nghẽn.
PHẪU THUẬT
Phẫu thuật nội soi mũi xoang là phương pháp điều trị viêm mũi xoang mạn tính có nhiều ưu điểm như ít xâm lấn, điều trị hiệu quả, bệnh nhân mau hồi phục.
Phẫu thuật nội soi mũi xoang được chỉ định trong các trường hợp sau:
- Viêm mũi xoang mạn tính điều trị nội khoa tối đa nhưng không hiệu quả.
- Viêm mũi xoang mạn tính có bất thường cấu trúc trên hình ảnh chụp CT gây cản trở dẫn lưu xoang: vẹo vách ngăn, khí hóa cuốn mũi, polyp mũi,…
- Viêm mũi xoang mạn tính có biến chứng: áp xe xoang, viêm màng não, viêm nội sọ,…
NGƯỜI BỆNH BỊ VIÊM XOANG NÊN LÀM GÌ?
Để giúp người bệnh viêm xoang cải thiện tình trạng bệnh, giảm thiểu các triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa bệnh tái phát, cần thực hiện các biện pháp sau:
ĐIỀU TRỊ THEO CHỈ ĐỊNH CỦA BÁC SĨ
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Đối với viêm xoang do virus, thường sẽ tự khỏi trong vòng 1-2 tuần. Người bệnh có thể sử dụng các thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAIDs) để giảm đau nhức, nghẹt mũi. Đối với viêm xoang do vi khuẩn, cần sử dụng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. Liều lượng và thời gian sử dụng kháng sinh sẽ được bác sĩ chỉ định cụ thể. Đối với viêm xoang do nấm, cần sử dụng thuốc kháng nấm theo chỉ định của bác sĩ.
SỬ DỤNG CÁC BIỆN PHÁP HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ
Ngoài việc điều trị theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh viêm xoang có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ điều trị sau:
- Súc miệng bằng nước muối sinh lý: Súc miệng bằng nước muối sinh lý giúp làm sạch khoang miệng, cổ họng và giảm viêm.
- Xông hơi: Xông hơi giúp làm loãng dịch nhầy, giảm nghẹt mũi và đau nhức.
- Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý giúp làm sạch các chất nhầy, bụi bẩn và vi khuẩn tích tụ trong mũi.
- Kê cao đầu khi ngủ: Kê cao đầu khi ngủ giúp giảm nghẹt mũi.
- Tránh tiếp xúc với các dị nguyên: Tránh tiếp xúc với các dị nguyên như lông chó mèo, phấn hoa,… có thể gây viêm xoang.
- Giữ ấm cơ thể: Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vào mùa lạnh, giúp giảm nguy cơ viêm xoang.
- Ăn uống lành mạnh: Ăn uống lành mạnh, bổ sung đầy đủ các loại vitamin và khoáng chất giúp tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
- Bấm huyệt Nghinh Hương, có thể giúp giảm ngứa mũi và giảm viêm nhiễm trong vùng xoang.
PHÒNG NGỪA VIÊM XOANG
Để phòng ngừa viêm xoang, cần thực hiện các biện pháp sau:
- Tăng cường sức đề kháng: Tăng cường sức đề kháng bằng cách ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc.
- Vệ sinh mũi họng đúng cách: Vệ sinh mũi họng sạch sẽ bằng nước muối sinh lý thường xuyên.
- Tránh tiếp xúc với các dị nguyên: Tránh tiếp xúc với các dị nguyên như lông chó mèo, phấn hoa,…
- Giữ ấm cơ thể: Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vào mùa lạnh.
- Hạn chế hút thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ viêm xoang.
LƯU Ý KHI ĐIỀU TRỊ VIÊM XOANG
- Nếu có các triệu chứng viêm xoang như nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau nhức mặt,… cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Không tự ý sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau,… khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Uống đủ nước mỗi ngày để giúp làm loãng dịch nhầy, giảm nghẹt mũi.
- Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá,…
Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp người bệnh viêm xoang có thêm kiến thức để điều trị và phòng ngừa bệnh hiệu quả.
