Gãy cổ xương đùi là một chấn thương nặng, nguy hiểm đe dọa đến tính mạng của người bệnh, đặc biệt là ở người cao tuổi. Nếu không chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời, người bệnh đối mặt với nguy cơ tử vong rất cao do đau đớn và do những biến chứng khi phải nằm bất động lâu ngày. Vậy gãy cổ xương đùi là gì? Nguyên nhân, biến chứng và các di chứng hay gặp của gãy cổ xương đùi như thế nào?
Chấn thương cổ xương đùi là gì?
Là tình trạng gãy tại vị trí giữa chỏm xương đùi và khối mấu chuyển. Đây là dạng gãy xương thường gặp, đặc biệt ở người lớn tuổi.
Các đặc điểm giải phẫu và chức năng của cổ xương đùi khiến cho tình trạng gãy xương nơi đây được xem là nặng, khó điều trị, có thể để lại nhiều di chứng cụ thể:
Xương đùi, một trong những cấu trúc xương lớn của cơ thể, có cấu trúc phức tạp. Ở khu vực này, chúng ta gặp hai hệ thống bè xương quan trọng: hệ thống bè quạt ở vùng cổ chỏm xương đùi và hệ cung nhọn tại vùng mấu chuyển. Đặc biệt, khu vực nằm giữa hai hệ thống bè xương được coi là điểm yếu nhất của cổ xương đùi, chính là điểm dễ gặp chấn thương và gãy xương nhất.
Hệ thống động mạch nuôi chỏm xương đùi có tỷ lệ cung cấp máu khá kém và di chuyển ngang qua cổ xương đùi. Do đó, khi xảy ra gãy cổ xương đùi, phần lớn mạch máu nuôi chỏm xương đều bị tổn thương, tăng nguy cơ cao về tình trạng hoại tử chỏm xương đùi, gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của khu vực này.
Cổ xương đùi nằm hoàn toàn bên trong bao khớp, và khi xảy ra gãy xương, máu có thể tụ lại trong bao khớp, tăng áp lực lên ổ khớp. Hậu quả là tổn thương mạch máu nuôi khớp, dẫn đến tình trạng hoại tử chỏm xương đùi, đòi hỏi sự can thiệp y tế và chăm sóc đặc biệt để đối phó với tình trạng khẩn cấp này.
Nguyên nhân gây chấn thương cổ xương đùi
Chấn thương
- Chấn thương trực tiếp: Do người bệnh té đập vùng mông và hông xuống nền cứng, lực truyền qua cổ xương đùi làm gãy. Cơ chế gãy do chấn thương trực tiếp thường ít gặp, chủ yếu xảy ra ở người cao tuổi, người bệnh loãng xương có chất lượng xương yếu.
- Chấn thương gián tiếp: Do lực tác động vào khớp gối hoặc bàn chân ở tư thế đùi khép, tạo nên một lực lớn dồn lên gây gãy cổ xương đùi. Cơ chế gãy do chấn thương gián tiếp thường gặp hơn.
Người lớn tuổi chỉ cần một chấn thương nhẹ cũng có khả năng tiến triển thành tình trạng này. Trong khi đó, những người trẻ tuổi thường gặp ở bệnh cảnh chấn thương nặng, đa chấn thương.
Bệnh lý
Những bệnh lý làm giảm chất lượng xương có khả năng gây gãy cổ xương đùi như loãng xương, viêm xương, u xương, ung thư di căn xương… Vì thế, khi mắc các bệnh lý này, người bệnh cần chú ý trong sinh hoạt, bổ sung đủ dưỡng chất cho xương, phòng tránh té ngã.
Dấu hiệu cổ xương đùi bị gãy
Đau tại Vùng Háng
- Sau tai nạn hoặc té ngã, người bệnh thường trải qua đau mạnh tại vùng háng, đặc biệt là ở phía sau.
Đau Tăng Khi Gõ Dồn hoặc Áp Lực
- Cơn đau thường tăng cường khi áp lực được gửi thông qua xương, ví dụ như khi gõ dồn vào gót chân hoặc khi áp lực được áp vào nếp lằn bẹn.
Khả Năng Mất Vận Động
- Người bệnh có thể trải qua mất vận động một phần hoặc toàn phần của chân bên tổn thương.
- Không thể tự nhấc gót chân lên khỏi mặt đất được, dẫn đến sự giảm khả năng di chuyển và vận động.
Chân Tổn Thương Ngắn Hơn và Bàn Chân Xoay Ra Ngoài
- Chân bên bị tổn thương có thể trở nên ngắn hơn so với chân còn lại.
- Bàn chân có thể xoay ra ngoài do sự biến dạng của cổ xương đùi.
Chụp X-quang Hiển Thị Tình Trạng Gãy
- Chụp X-quang của khung chậu và khớp háng bên tổn thương thường thấy rõ hình ảnh của cổ xương đùi bị gãy, giúp bác sĩ xác định vị trí và tính chất của gãy.
Những Biến chứng khi cổ xương đùi bị gãy
Gãy cổ xương đùi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
Hoại tử chỏm xương đùi
Đây là biến chứng thường gặp nhất sau gãy cổ xương đùi, xảy ra do tổn thương mạch máu nuôi dưỡng chỏm xương đùi. Hoại tử chỏm xương đùi dẫn đến khớp háng bị mất vững, người bệnh khó khăn trong việc vận động.
Khớp giả
Khớp giả là tình trạng xương không liền lại sau khi gãy. Khớp giả có thể gây đau đớn, biến dạng khớp háng, ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh.
Thoát vị khớp háng
- Thoát vị khớp háng là tình trạng chỏm xương đùi bị trượt ra khỏi ổ khớp. Thoát vị khớp háng có thể xảy ra ở cả người trẻ tuổi và người cao tuổi sau gãy cổ xương đùi.
Các biến chứng khác
Ngoài các biến chứng trên, gãy cổ xương đùi còn có thể gây ra các biến chứng khác như: viêm phổi, nhiễm trùng tiểu, loét do nằm lâu,…
Di chứng của gãy cổ xương đùi
Chấn thương cổ xương đùi có thể để lại nhiều di chứng nặng nề, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người bệnh, bao gồm:
Khó khăn trong vận động
- Gãy cổ xương đùi khiến người bệnh không thể đứng dậy, đi lại được. Ngay cả khi được điều trị thành công, người bệnh vẫn có thể bị hạn chế khả năng vận động, khó khăn trong việc đi lại, leo cầu thang,…
Đau đớn
- Đau đớn là triệu chứng thường gặp sau gãy cổ xương đùi. Đau đớn có thể kéo dài dai dẳng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Thay khớp háng
- Trong trường hợp hoại tử chỏm xương đùi, khớp giả, thoát vị khớp háng, người bệnh có thể phải phẫu thuật thay khớp háng. Phẫu thuật thay khớp háng là một phẫu thuật lớn, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Cách phòng ngừa và điều trị gãy cổ xương đùi
Để phòng ngừa gãy cổ xương đùi, người cao tuổi nên
- Tăng cường sức khỏe xương khớp: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là canxi, vitamin D,… Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên để tăng cường sức khỏe xương khớp.
- Giảm nguy cơ té ngã: Sắp xếp đồ đạc trong nhà gọn gàng, không để vật cản gây trơn trượt, té ngã.
Điều trị gãy cổ xương đùi
Phương pháp điều trị gãy cổ xương đùi phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết gãy.
- Đối với gãy cổ xương đùi kín, không lệch khớp: Người bệnh có thể được điều trị bảo tồn bằng cách bó bột hoặc nẹp.
- Đối với gãy cổ xương đùi hở, lệch khớp: Người bệnh cần được phẫu thuật để nắn chỉnh xương và cố định bằng dụng cụ chuyên dụng.
Gãy cổ xương đùi là một chấn thương nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm và để lại di chứng nặng nề. Do đó, việc phòng ngừa gãy cổ xương đùi là vô cùng quan trọng, đặc biệt là ở người cao tuổi.
Nếu không may bị gãy cổ xương đùi, người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Sau khi điều trị, người bệnh cần được tập luyện phục hồi chức năng để sớm lấy lại khả năng vận động.
