Cỏ ích mẫu, được biết đến như một dược liệu quý dành cho phụ nữ sau khi sinh, đã trở nên quen thuộc trong quá trình chăm sóc sức khỏe sinh sản. Bác sĩ thường tư vấn việc sử dụng ích mẫu nhằm cải thiện tình trạng sản dịch sau khi phụ nữ sinh con. Từ tên gọi của nó, có thể thấy rằng cỏ ích mẫu mang lại nhiều lợi ích cho phụ nữ, đặc biệt là sau quá trình sinh nở.
Được mô tả như “người bạn đồng hành của phái đẹp,” cỏ ích mẫu chủ yếu được ứng dụng trong việc điều trị các bệnh lý liên quan đến tử cung và các vấn đề về kinh nguyệt không đều. Cuốn Bản thảo cương mục ghi: “Rễ, thân, hoa, lá và quả của ích mẫu đều được dùng làm thuốc và có thể dùng chung với nhau.” Các phần khác nhau của cây thường được áp dụng tùy thuộc vào loại bệnh cụ thể.
Cỏ ích mẫu được biết đến với các đặc tính như đi vào tim và gan, mang đến vị hơi đắng, tính hàn, khả năng hoạt huyết dưỡng huyết, khả năng sinh tân, có tác dụng điều hòa kinh nguyệt và giải độc. Trong ngữ cảnh của nghiên cứu dược lý trong y học hiện đại, cỏ ích mẫu được nhận biết với khả năng kích thích tử cung mạnh mẽ và kéo dài, có tác dụng làm tăng thời gian và cường độ co bóp tử cung. Điều này hỗ trợ quá trình đẩy máu kinh hoặc sản dịch, đồng thời có thể giúp cải thiện tình trạng tổng thể của phụ nữ sau khi sinh nở.
Đối với những chị em phụ nữ gặp vấn đề đau bụng kinh do huyết ứ hoặc lạnh tử cung, hoặc thậm chí có lượng kinh nguyệt ít, việc thực hiện các món ăn sử dụng ích mẫu có thể đem lại những lợi ích đáng kể. Tuy nhiên, đối với những người có xuất huyết kinh nhiều, việc sử dụng ích mẫu nên được hạn chế. Dưới đây là một số công thức nấu ăn sử dụng ích mẫu.
Công thức đầu tiên là canh trứng ích mẫu, một món ăn đơn giản nhưng mang lại nhiều lợi ích, bao gồm bổ huyết và khả năng điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Để chuẩn bị món này, bạn cần 30g ích mẫu và một quả trứng gà. Trước hết, rửa sạch ích mẫu và cắt thành từng đoạn. Sau đó, đun sôi nước trong nồi và luộc ích mẫu trước khi thêm trứng đã đập vào nước sôi. Chờ nước sôi lại, sau đó thêm muối theo khẩu vị cá nhân. Món canh trứng ích mẫu này không chỉ mang lại hương vị ngon mắt mà còn cung cấp các dưỡng chất quan trọng giúp cải thiện tình trạng sức khỏe sinh sản của phụ nữ.
Một món ăn khác có thể được chuẩn bị để hỗ trợ sức khỏe sinh sản là gà hầm với ích mẫu, nên chọn loại gà đen để đạt được hiệu quả tốt nhất. Để nấu món này, bạn cần 50g ích mẫu và một con gà. Sau khi rửa sạch ích mẫu, nhồi nó vào bụng gà và hầm như bình thường. Cả thịt gà và nước hầm đều có thể được ăn. Món ăn này không chỉ giúp hoạt huyết, giảm ứ, mà còn có tác dụng bồi bổ khí, dưỡng sinh.
Ngoài ra, bạn có thể nấu canh nguyên hồ ích mẫu thảo. Để chuẩn bị, bạn cần 30g ích mẫu, 15g táo tàu khô, 10g diên hồ sách và 200g trứng gà. Sơ chế sạch các nguyên liệu và đặt chúng vào nồi, sau đó thêm nước. Rửa sạch trứng gà và đặt chúng vào nồi, đun 7-8 phút. Khi trứng gà đã chín, bóc vỏ và cho lại vào nồi để luộc thêm 5 phút. Sau đó, vớt bỏ bã, ăn trứng và uống nước canh. Diên hồ sách được biết đến với tác dụng hoạt huyết, tán ứ, lý khí, và giảm đau. Kết hợp với ích mẫu, món canh này có thể tăng hiệu quả tuần hoàn máu, loại bỏ huyết ứ, đặc biệt phù hợp cho phụ nữ có kinh nguyệt ra ít, đau bụng kinh do huyết ứ, hoặc có vết thâm tím trên cơ thể.
Hãy nhớ rằng, mặc dù ích mẫu là một loại vị thuốc quan trọng có khả năng dưỡng huyết và điều hòa kinh nguyệt, nhưng việc sử dụng nó phải tuân thủ theo hướng dẫn cụ thể. Cỏ ích mẫu chỉ phù hợp trong trường hợp kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh hoặc đau bụng sau sinh do huyết ứ. Nếu triệu chứng của bạn không phải là do huyết ứ, bạn nên tránh sử dụng ích mẫu. Để xác định liệu bạn đau bụng kinh vì nguyên do gì, bạn có thể quan sát các dấu hiệu như xuất hiện máu lớn thường xuyên và đau bụng trước kỳ kinh, hoặc lưỡi xuất hiện vết bầm máu – đây là biểu hiện của huyết ứ.
Trong trường hợp, bạn đang trải qua tình trạng thiếu máu gan và cần dưỡng huyết, việc sử dụng cỏ ích mẫu mà không xác định rõ nguyên nhân có thể không chỉ không cải thiện triệu chứng mà còn gây tổn thương đến chính khí, thậm chí làm nặng thêm tình trạng bệnh. Ngay cả khi bạn đang gặp vấn đề về huyết ứ, cũng cần lưu ý khi sử dụng ích mẫu, vì thuốc có tác dụng hoạt huyết này có thể gây tổn thương đến chính khí. Sau khi tình trạng bệnh cải thiện, nên ngưng sử dụng thuốc.
Lưu ý là tất cả các loại thuốc hoạt huyết hóa ứ đều bị cấm đối với phụ nữ mang thai, và ích mẫu cũng không là ngoại lệ. Bởi vì chúng có khả năng kích thích tử cung co bóp, có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của thai nhi và thậm chí gây sảy thai. Ngoài ra ích mẫu thảo mang đặc điểm hàn, dùng lâu dễ tổn thương tỳ dương, đặc biệt là đối với phụ nữ có thể trạng và thiên hàn. Ví dụ, sau khi ăn lạnh, có thể xuất hiện triệu chứng tiêu chảy. Do đó, cần thận trọng khi sử dụng loại dược liệu này. Trong trường hợp cần phải sử dụng, bạn có thể kết hợp với thực phẩm nóng như đường phèn hoặc gừng tươi để giảm tính hàn trong cỏ ích mẫu.
