Mỗi năm, trên toàn cầu, khoảng 500.000 người mất mạng do tai nạn vỡ mạch máu não, hay còn được biết đến là vỡ phình mạch máu não. Trong tổng số này, khoảng 15% bệnh nhân không sống sót đến khi đến bệnh viện. Điều đáng chú ý là đa số những trường hợp tử vong xảy ra do tổn thương nặng của não, chủ yếu là do xuất huyết não xảy ra nhanh chóng và quy mô lớn.
VỠ MẠCH MÁU NÃO LÀ GÌ?
Vỡ mạch máu não là tình trạng một mạch máu trong não bị vỡ, khiến máu chảy ra ngoài não. Máu này có thể gây tổn thương não và các cấu trúc xung quanh, dẫn đến các triệu chứng nguy hiểm như đau đầu dữ dội, đột ngột, buồn nôn và nôn, nhìn mờ hoặc mất thị lực, yếu hoặc tê liệt ở một bên cơ thể, khó nói hoặc nói ngọng, rối loạn ý thức, thậm chí tử vong.
DẤU HIỆU VỠ MẠCH MÁU NÃO
Vỡ mạch máu não là một tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong hoặc tàn tật. Để nhận biết sớm tình trạng này, cần lưu ý các dấu hiệu sau:
- Đau đầu dữ dội, đột ngột: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất của vỡ mạch máu não. Cơn đau đầu thường xuất hiện đột ngột, dữ dội, không thuyên giảm dù đã dùng thuốc giảm đau.
- Yếu liệt hoặc tê bì một bên cơ thể: Vỡ mạch máu não có thể gây tổn thương não, dẫn đến yếu liệt hoặc tê bì một bên cơ thể.
- Buồn nôn và nôn: Buồn nôn và nôn là triệu chứng thường gặp khi vỡ mạch máu não.
- Mất thăng bằng, chóng mặt: Vỡ mạch máu não có thể gây tổn thương não, dẫn đến mất thăng bằng, chóng mặt.
- Rối loạn thị lực: Vỡ mạch máu não có thể gây tổn thương não, dẫn đến rối loạn thị lực như nhìn mờ, nhìn đôi,…
- Rối loạn ngôn ngữ: Vỡ mạch máu não có thể gây tổn thương não, dẫn đến rối loạn ngôn ngữ như nói khó, nói ngọng,…
- Mất ý thức: Vỡ mạch máu não có thể gây mất ý thức, thậm chí hôn mê.
- Các dấu hiệu vỡ mạch máu não có thể xuất hiện đột ngột, nhanh chóng và nghiêm trọng. Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu nào trên, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.
Ngoài ra, vỡ mạch máu não có thể gây ra các triệu chứng khác như:
- Tăng huyết áp
- Nhịp tim nhanh
- Nhiệt độ cơ thể tăng
- Ra mồ hôi
- Thay đổi tâm trạng
Nếu bạn có các triệu chứng trên, cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN VỠ MẠCH MÁU NÃO
Nguyên nhân chính dẫn đến vỡ mạch máu não là do sự vỡ của một túi phình động mạch não. Túi phình động mạch não là một túi nhỏ, phình ra ở thành động mạch não. Túi phình có thể hình thành do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
TĂNG HUYẾT ÁP
Tăng huyết áp là nguyên nhân phổ biến nhất gây vỡ mạch máu não. Huyết áp cao làm tăng áp lực lên thành động mạch, khiến các túi phình động mạch não dễ bị vỡ.
DỊ DẠNG MẠCH MÁU BẨM SINH
Một số người bị dị dạng mạch máu bẩm sinh, khiến họ có nguy cơ cao bị vỡ mạch máu não.
BỆNH LÝ MẠCH MÁU
Một số bệnh lý mạch máu, chẳng hạn như bệnh Marfan, bệnh Ehlers-Danlos, có thể làm tăng nguy cơ vỡ mạch máu não.
CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ KHÁC
Các yếu tố nguy cơ khác có thể làm tăng nguy cơ vỡ mạch máu não bao gồm:
- Tuổi cao
- Giới tính nam
- Tiền sử gia đình bị vỡ mạch máu não
- Hút thuốc lá
- Sử dụng chất kích thích
- Lạm dụng rượu bia
- Chấn thương đầu
CÁCH CHẨN ĐOÁN BỆNH VỠ MẠCH MÁU NÃO
THĂM KHÁM LÂM SÀNG
Bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng để chẩn đoán khả năng người bệnh bị vỡ mạch máu não.
CHỤP CT
Chụp CT là phương pháp chẩn đoán nhanh chóng và hiệu quả để phát hiện các khối máu tụ trong nhu mô não hoặc các khoang màng não. Kết quả chụp CT não cũng giúp đánh giá các cấu trúc giải phẫu bên trong não để tìm hướng điều trị phù hợp cho người bệnh bị vỡ mạch máu não.
CHỤP MRI
Chụp MRI có thể kiểm tra chi tiết các nhu mô não và đánh giá tình trạng các mạch máu trên não để biết người bệnh có bị vỡ mạch máu não hay không, cũng như mức độ nghiêm trọng của bệnh.
CHỤP MẠCH MÁU NÃO
Chụp mạch máu não giúp phát hiện ra các mạch máu bị phình vỡ hoặc đánh giá tình trạng xơ vữa động mạch.
CHỌC DÒ TỦY SỐNG
Chọc dò tủy sống sẽ cho kết quả xem trong dịch não tủy có lẫn với máu hay không, từ đó cân nhắc đánh giá việc vỡ phình mạch máu não hoặc xuất huyết màng não.
Tóm lại, để chẩn đoán vỡ mạch máu não, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng và kết quả chẩn đoán hình ảnh. Trong trường hợp người bệnh có các triệu chứng nghi ngờ vỡ mạch máu não, cần được đưa đến cơ sở y tế cấp cứu ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
VỠ MẠCH MÁU NÃO CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Vỡ mạch máu não là một tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong hoặc tàn tật.
Tỷ lệ tử vong do vỡ mạch máu não là khoảng 50%. Những trường hợp sống sót cũng gặp các biến chứng nặng nề, bao gồm:
- Tổn thương não vĩnh viễn: Các biến chứng thần kinh có thể bao gồm mất ngôn ngữ, liệt tay chân, co cứng cơ, rối loạn nuốt,…
- Tổn thương các cơ quan khác: Vỡ mạch máu não có thể gây chảy máu dưới nhện, dẫn đến viêm màng não, viêm não,… Ngoài ra, vỡ mạch máu não cũng có thể gây tổn thương các cơ quan khác, chẳng hạn như phổi, thận,…
Các biến chứng của vỡ mạch máu não có thể nghiêm trọng đến mức khiến người bệnh phải sống thực vật hoặc tử vong.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BỆNH VỠ MẠCH MÁU NÃO
Hiện nay, có hai phương pháp chính để điều trị vỡ phình mạch máu não là phẫu thuật và can thiệp nội mạch.
PHẪU THUẬT
Phẫu thuật được thực hiện bằng cách mở hộp sọ để tiếp cận túi phình, sau đó dùng kẹp titan hoặc bắc cầu động mạch để loại bỏ túi phình. Phẫu thuật là phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với vỡ phình mạch máu não, tuy nhiên cũng có thể gây ra một số biến chứng như nhiễm trùng, chảy máu, tổn thương thần kinh,…
CAN THIỆP NỘI MẠCH
Can thiệp nội mạch được thực hiện bằng cách đưa ống thông vào động mạch ở bẹn, sau đó đưa các dụng cụ can thiệp vào trong mạch máu não để bịt kín túi phình. Can thiệp nội mạch là phương pháp điều trị ít xâm lấn hơn phẫu thuật, tuy nhiên cũng có thể không hiệu quả trong một số trường hợp, chẳng hạn như túi phình lớn hoặc nằm ở vị trí khó tiếp cận.
CÁCH PHÒNG NGỪA VỠ PHÌNH MẠCH MÁU NÃO
Có một số biện pháp phòng ngừa vỡ phình mạch máu não như:
- Kiểm soát huyết áp: Huyết áp cao là nguyên nhân phổ biến nhất gây vỡ phình mạch máu não. Do đó, kiểm soát huyết áp ở mức bình thường là biện pháp quan trọng nhất để phòng ngừa vỡ phình mạch máu não.
- Không hút thuốc: Hút thuốc làm tăng nguy cơ vỡ phình mạch máu não. Do đó, không hút thuốc là biện pháp quan trọng để phòng ngừa vỡ phình mạch máu não.
- Thường xuyên tập thể dục: Tập thể dục giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, từ đó giảm nguy cơ vỡ phình mạch máu não.
- Ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau quả, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và hạn chế ăn mặn, chất béo bão hòa và cholesterol giúp giảm nguy cơ vỡ phình mạch máu não.
- Kiểm soát cân nặng: Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ vỡ phình mạch máu não. Do đó, kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý là biện pháp quan trọng để phòng ngừa vỡ phình mạch máu não.
- Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng làm tăng huyết áp, từ đó làm tăng nguy cơ vỡ phình mạch máu não. Do đó, kiểm soát căng thẳng là biện pháp quan trọng để phòng ngừa vỡ phình mạch máu não.
Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ bị vỡ phình mạch máu não, hãy đi khám bác sĩ để được tư vấn về các biện pháp phòng ngừa phù hợp.
