Khoảng 15% dân số toàn cầu phải đối mặt với một vấn đề tâm lý gọi là hội chứng sợ lỗ, khi họ trải qua cảm giác lo lắng, tránh né, và có những phản ứng khó chịu khi đối diện với hình ảnh của các lỗ tròn sát nhau. Điều này có thể xuất hiện trong nhiều hình dạng như vỏ hạt sen, quả dâu tây, hay tổ ong. Mặc dù vấn đề này phổ biến, nhưng nghiên cứu về nó hiện vẫn còn hạn chế, điều này khiến cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn.
HỘI CHỨNG SỢ LỖ LÀ GÌ?
Nếu bạn trải qua cảm giác run sợ, khó chịu, và buồn nôn khi đối mặt với hình ảnh của tổ ong, bọt biển, hay bong bóng xà phòng, có thể bạn đang gặp phải hội chứng sợ lỗ, hay còn được biết đến với tên gọi Trypophobia.
Hội chứng sợ lỗ là một trong những loại nỗi sợ liên quan đến những thứ vô hại. Những người bị ảnh hưởng thường trải qua phản ứng mạnh mẽ cả về mặt thể chất và tinh thần khi gặp những hình ảnh tạo thành từ các lỗ hoặc đốm. Đối với họ, càng nhiều vòng tròn và chi chít lỗ đen, họ càng trải qua cảm giác khó chịu và buồn nôn.
Trypophobia thường phổ biến nhiều hơn ở phụ nữ so với nam giới. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng khoảng 25% những người mắc hội chứng này cũng có người thân gặp phải tình trạng tương tự.
DẤU HIỆU CỦA HỘI CHỨNG SỢ LỖ TRÒN
Triệu chứng sợ lỗ có thể bao gồm một loạt các dấu hiệu, khiến người bệnh trải qua trạng thái giống như đang trong một cơn hoảng loạn. Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến:
- Buồn nôn, hụt hơi: Người mắc hội chứng sợ lỗ có thể trải qua cảm giác buồn nôn và hụt hơi khi đối mặt với hình ảnh của các lỗ hoặc đốm.
- Cơ thể run rẩy, nhịp tim đập nhanh: Cảm giác lo sợ có thể kèm theo cơ thể run rẩy và tăng nhịp tim, là dấu hiệu của một phản ứng cơ thể tự nhiên khi đối mặt với nỗi sợ.
- Đổ mồ hôi, bị ngứa, nổi da gà: Các triệu chứng về da như đổ mồ hôi, ngứa hoặc nổi da gà có thể xuất hiện, là dấu hiệu của căng thẳng và lo lắng.
- Cảm thấy khó chịu: Ngoài các triệu chứng cụ thể, người bị hội chứng sợ lỗ cũng có thể trải qua cảm giác toàn thân khó chịu và không thoải mái.
- Cảm giác khó chịu về thị giác: Nỗi sợ có thể xuất hiện khi nhìn thấy hình ảnh của các lỗ, gây ra một loại căng thẳng và áp lực trong thị giác.
- Phiền muộn: Những người mắc hội chứng sợ lỗ có thể trải qua tâm trạng lo lắng và phiền muộn liên quan đến việc đối mặt với các tình huống liên quan đến hình ảnh của lỗ.
Những triệu chứng này có thể xuất hiện vài lần một tuần hoặc thậm chí mỗi ngày, và đôi khi, nỗi sợ có thể không bao giờ giảm đi hoàn toàn trong một số trường hợp.
NGUYÊN NHÂN CỦA BỆNH SỢ LỖ TRÒN
Nguyên nhân của hội chứng sợ lỗ vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng có thể có một số yếu tố góp phần gây ra, bao gồm:
- Di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy có thể có mối liên hệ giữa hội chứng sợ lỗ và di truyền.
- Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ: Một số người có thể mắc hội chứng sợ lỗ do có trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ liên quan đến các hình ảnh có lỗ, chẳng hạn như bị ong đốt, hoặc bị muỗi chích.
- Sự kích thích của não bộ: Một số nghiên cứu cho thấy các hình ảnh có lỗ có thể kích thích các vùng não liên quan đến sự sợ hãi và ghê tởm.
CÁC TÁC NHÂN KÍCH HOẠT HỘI CHỨNG SỢ LỖ
Những đối tượng có khả năng kích thích trypophobia bao gồm:
- Bề mặt xi măng, bong bóng nước, hoa văn trong phủ sương của bánh hoặc bánh, đầu vòi hoa sen, các lỗ trên mặt nạ khúc côn cầu cũ, đèn LED trong đèn giao thông
- Các vấn đề về da như vết loét, sẹo và đốm, động vật đốm
- Quả dâu tây, vỏ hạt sen, tổ ong, đài sen
TEST HỘI CHỨNG SỢ LỖ LÀ GÌ?
Hội chứng sợ lỗ test là một phương pháp đánh giá xem liệu một người có bị ảnh hưởng bởi hội chứng này hay không. Quá trình kiểm tra thường bao gồm việc sử dụng các kích thích như vỏ hạt sen, tổ ong, và các vật có nhiều lỗ sắp xếp xen kẽ. Mục tiêu là quan sát phản ứng của người được kiểm tra đối với những tình trạng sợ hãi về cả mặt thể chất và tinh thần, cũng như đánh giá mức độ ám ảnh.
Nếu người được kiểm tra trải qua các dấu hiệu sau, có khả năng cao họ đang mắc hội chứng sợ lỗ, bao gồm:
- Nổi da gà, cảm giác sợ hãi, hoảng loạn và cảm thấy không thoải mái.
- Khó chịu về thị giác như mỏi mắt, biến dạng tầm nhìn hoặc trong các trường hợp nặng, có thể xuất hiện ảo ảnh.
- Cảm giác như có vật bò trên da, đổ mồ hôi, buồn nôn hoặc nôn, cũng như cảm giác run rẩy trong cơ thể.
Trong tình huống này, việc tìm kiếm sự chẩn đoán chính xác từ bác sĩ là quan trọng, giúp xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của hội chứng, từ đó xây dựng phương pháp trị liệu phù hợp.
ĐIỀU TRỊ HỘI CHỨNG SỢ LỖ
Hiện nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho hội chứng sợ lỗ. Tuy nhiên, một số phương pháp điều trị có thể giúp giảm bớt các triệu chứng, bao gồm:
TƯ VẤN TÂM LÝ
Tư vấn tâm lý có thể giúp người bệnh hiểu rõ hơn về hội chứng sợ lỗ và học cách đối phó với nó.
THUỐC
Thuốc thường ít được sử dụng trong điều trị và kiểm soát triệu chứng của người mắc hội chứng sợ lỗ. Chỉ các trường hợp phản ứng quá mạnh, nguy hiểm cần dùng đến thuốc an thần, thuốc chẹn beta,… để kiểm soát. Đây cũng không phải là biện pháp điều trị lâu dài, chỉ dùng tạm thời trong giai đoạn đầu điều trị.
CÁC BIỆN PHÁP THƯ GIÃN
Các biện pháp thư giãn như hít thở sâu, tập yoga,… có thể giúp người bệnh giảm căng thẳng và kiểm soát nỗi sợ hãi.
LIỆU PHÁP PHƠI NHIỄM
Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho hội chứng sợ lỗ. Người bệnh sẽ được tiếp xúc dần dần với các vật thể có nhiều lỗ tròn trong một môi trường an toàn dưới sự hướng dẫn của chuyên gia. Liệu pháp này giúp người bệnh giảm thiểu phản ứng sợ hãi và ghê tởm khi nhìn thấy các vật thể kích thích hội chứng.
LIỆU PHÁP NHẬN THỨC HÀNH VI (CBT)
LIỆU pháp này giúp người bệnh thay đổi những suy nghĩ và hành vi tiêu cực liên quan đến hội chứng sợ lỗ. Liệu pháp CBT có thể giúp người bệnh nhận thức được nỗi sợ hãi của bản thân và học cách kiểm soát nó.
Hội chứng sợ lỗ có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Người mắc hội chứng này nên tìm đến sự tư vấn của bác sĩ tâm lý để được lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
