Rối loạn tiêu hóa là một vấn đề phổ biến ở trẻ nhỏ. Dù hầu hết các trường hợp không quá nguy hiểm, nhưng nếu không chăm sóc và điều trị kịp thời, có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Vì vậy, khi phát hiện trẻ bị rối loạn tiêu hóa, phụ huynh cần có biện pháp xử lý như thế nào?
RỐI LOẠN TIÊU HÓA Ở TRẺ LÀ GÌ?
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ là một tình trạng cơ vòng trong hệ tiêu hóa bị co thắt một cách bất thường, gây ra đau bụng và có thay đổi trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Mặc dù không gây nguy hại đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng không tốt tới sự phát triển của trẻ.
Trẻ bị rối loạn tiêu hóa có thể dẫn đến suy dinh dưỡng và chậm phát triển do trong giai đoạn nhỏ tuổi, trẻ cần nguồn dinh dưỡng đáng kể để phát triển. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển thành một bệnh mãn tính và trẻ sẽ thường xuyên gặp phải rối loạn tiêu hóa khi lớn lên.
Do đó, việc chăm sóc và điều trị rối loạn tiêu hóa ở trẻ cần được chú ý và thực hiện kịp thời để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ.
NGUYÊN NHÂN RỐI LOẠN TIÊU HÓA Ở TRẺ EM
Nguyên nhân khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa có thể bao gồm các yếu tố sau đây:
SỨC ĐỀ KHÁNG YẾU
Hệ tiêu hóa của trẻ từ 0 đến 6 tuổi còn non nớt và sức đề kháng chưa phát triển hoàn thiện, khiến cho trẻ dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng…
HỆ TIÊU HÓA CHƯA HOÀN THIỆN
Trẻ nhỏ thường có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, dễ bị ảnh hưởng bởi thức ăn lạ, kém chất lượng hoặc vi khuẩn, virus gây bệnh trong thức ăn. Hệ miễn dịch của trẻ cũng còn non yếu, dễ bị tấn công và gây ra các vấn đề tiêu hóa.
SỬ DỤNG KHÁNG SINH
Việc sử dụng kháng sinh ở trẻ nhỏ trong thời gian dài có thể làm mất cân bằng vi sinh vật trong đường ruột, gây ra rối loạn tiêu hóa. Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn loại bỏ các vi khuẩn có lợi.
THỨC ĂN KHÔNG ĐẢM BẢO
Ngộ độc thức ăn có thể xảy ra khi trẻ ăn phải thực phẩm ôi thiu, không đảm bảo vệ sinh, ăn đồ tươi sống hoặc nấu chưa chín. Các loại thức ăn không đảm bảo có thể chứa các vi khuẩn, ký sinh trùng gây ra các vấn đề tiêu hóa.
MÔI TRƯỜNG SỐNG KHÔNG SẠCH SẼ
Môi trường sống ô nhiễm, khói bụi, nước uống ô nhiễm cũng có thể làm tăng nguy cơ bị nhiễm vi khuẩn gây bệnh và dẫn đến rối loạn tiêu hóa.
LOẠN KHUẨN ĐƯỜNG RUỘT
Mất cân bằng giữa lợi khuẩn và vi khuẩn có hại trong đường ruột có thể gây ra rối loạn tiêu hóa. Nếu vi khuẩn có hại chiếm ưu thế, có thể gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, phân kèm nhầy.
BIẾN CHỨNG TỪ CÁC BỆNH KHÁC
Các bệnh như viêm tai giữa, viêm mũi họng, viêm phổi, viêm phế quản… cũng có thể gây ra rối loạn tiêu hóa do vi khuẩn từ các bệnh này xâm nhập vào đường tiêu hóa.
Nhận biết và xử lý kịp thời các nguyên nhân trên sẽ giúp bảo vệ sức khỏe tiêu hóa của trẻ và ngăn chặn các vấn đề tiêu hóa từ sớm.
TRIỆU CHỨNG RỐI LOẠN TIÊU HÓA Ở TRẺ
Đối với trẻ nhỏ, việc nhận biết và điều trị rối loạn tiêu hóa là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển của bé. Dưới đây là một số dấu hiệu rối loạn tiêu hóa ở trẻ:
TIÊU CHẢY
Về tiêu chảy, đây là tình trạng mà trẻ phân lỏng nhiều hơn 3 lần/ngày, thường xảy ra do nhiễm virus, nhiễm khuẩn, hoặc tiêu thụ thực phẩm ôi thiu hoặc kém chất lượng. Tiêu chảy thường là một biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ và cần được xử lý kịp thời để tránh mất nước, mất điện giải, và nguy cơ đe dọa tính mạng.
NÔN TRỚ
Nôn là quá trình cơ thể đẩy các chất trong dạ dày qua miệng thông qua các cử động cơ bắp, thường là do phản ứng tự nhiên của cơ thể. Trớ, một hiện tượng phổ biến, xảy ra khi thức ăn hoặc sữa bị trào ra khỏi miệng khi bé rướn người hoặc thay đổi tư thế đột ngột. Đa số trẻ nhỏ trải qua giai đoạn này trong những tháng đầu đời, và đây là một hiện tượng sinh lý tự nhiên không đáng lo ngại.
Tuy nhiên, nếu trẻ lớn hơn vẫn gặp phải tình trạng nôn trớ, có thể đó là dấu hiệu của các vấn đề bệnh lý. Nếu sau 1 tuổi, trẻ vẫn thường xuyên gặp nôn trớ, chậm tăng cân, hoặc sợ ăn, có thể con bạn đang mắc phải rối loạn tiêu hóa hoặc các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến tiêu hóa. Trong trường hợp này, việc đưa bé đi khám sức khỏe để kiểm tra là cần thiết để biết chính xác tình trạng sức khỏe của bé.
TÁO BÓN
Táo bón là một trong những dạng rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ nhỏ. Điển hình là khi trẻ không đi ngoại tiện thường xuyên, thỉnh thoảng mới có một hoặc hai lần trong 2-3 ngày. Phân thường khô rắn, cứng, lớn, gây khó khăn khi đi ngoại tiện và có thể gây đau bụng. Hậu quả của táo bón có thể khiến trẻ biếng ăn, sợ ăn và chậm phát triển.
Nguyên nhân của táo bón có thể là do việc tiêu thụ thực phẩm khó tiêu như đồ chiên rán, thức ăn cứng, thức ăn giàu đạm, thiếu chất xơ, nước, hoặc căng thẳng tinh thần. Các yếu tố y tế như sinh non, suy giảm, nứt hậu môn, phình đại tràng bẩm sinh, hoặc sử dụng nhiều kháng sinh cũng có thể gây ra tình trạng táo bón.
Ợ HƠI CHÁN ĂN
Rối loạn tiêu hóa có thể dẫn đến triệu chứng ợ hơi và cảm giác đầy bụng. Bụng thường căng tròn và bé thường xuyên đánh ợ hơi, thậm chí có mùi hôi. Tình trạng này khiến trẻ trở nên kém ăn, lười ăn do tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng kém hiệu quả.
ĐI NGOÀI PHÂN NÁT VÀ PHÂN SỐNG
Tình trạng này thường xảy ra khi hệ tiêu hóa gặp vấn đề, dẫn đến việc thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn. Điều này khiến phân trở nên lỏng và có chất nhầy, hoặc thậm chí là phân sống. Nếu phân có màu máu, đây có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng và cần được kiểm tra ngay lập tức.
ĐAU BỤNG
Rối loạn tiêu hóa thường gây ra đau bụng ở trẻ. Dấu hiệu có thể bao gồm trẻ khóc nhiều, chướng bụng, mặt đỏ, chân co lên bụng, tay nắm chặt, và nhiều biểu hiện khác. Đối với trẻ nhỏ, họ có thể không thể diễn đạt được cảm giác đau bụng của mình, vì vậy việc quan sát kỹ các biểu hiện là rất quan trọng.
CHẬM TĂNG CÂN
Chậm tăng cân là một dấu hiệu khác có thể xuất hiện khi trẻ gặp phải rối loạn tiêu hóa. Khi hệ tiêu hóa không hoạt động mạnh mẽ, khả năng tiêu hóa thức ăn và hấp thu dinh dưỡng giảm đi, dẫn đến việc trẻ không nhận đủ lượng dưỡng chất cần thiết để phát triển.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ KHI TRẺ BỊ RỐI LOẠN TIÊU HÓA
Khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa, có một số biện pháp đơn giản và tự nhiên mà phụ huynh có thể thực hiện tại nhà để giúp cải thiện tình trạng của trẻ:
CHĂM SÓC DINH DƯỠNG
- Đảm bảo trẻ ăn thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa như sữa chua, các loại rau cải, trái cây.
- Hạn chế các thực phẩm có thể làm tăng tình trạng rối loạn tiêu hóa như thức ăn nhiều chất béo, đường, và thức ăn nhanh.
SỬ DỤNG CÁC LIỆU PHÁP TỰ NHIÊN
- Lá ổi: Nấu lá ổi thành nước uống để giúp trị tiêu chảy.
- Trà bạc hà hoặc hoa cúc: Có tác dụng làm dịu và giảm triệu chứng đầy bụng, khó tiêu.
- Nước chanh: Giúp giải khát và làm giảm triệu chứng đầy bụng.
- Gừng: Có thể sử dụng gừng để giảm đau bụng và triệu chứng rối loạn tiêu hóa khác.
THĂM KHÁM BÁC SĨ VÀ SỬ DỤNG THUỐC
- Nếu tình trạng rối loạn tiêu hóa của trẻ không thuyên giảm sau khi áp dụng các biện pháp trên, cha mẹ nên đưa trẻ đi thăm khám với bác sĩ để được tư vấn và đưa ra phương án điều trị phù hợp.
- Bác sĩ có thể kê đơn cho trẻ sử dụng một số loại thuốc kháng sinh đúng liều để điều trị vi khuẩn gây ra các vấn đề tiêu hóa.
BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA RỐI LOẠN TIÊU HÓA Ở TRẺ
Rối loạn tiêu hóa có thể được ngăn ngừa bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau đây:
- Bú mẹ cung cấp dinh dưỡng tốt nhất và giúp tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ, giảm nguy cơ bị nhiễm trùng đường tiêu hóa.
- Đảm bảo rằng bữa ăn hàng ngày của trẻ cung cấp đủ các dưỡng chất cần thiết để hỗ trợ hệ tiêu hóa và duy trì sức khỏe tổng thể.
- Chọn thực phẩm tươi ngon, sạch sẽ và chế biến chúng một cách an toàn để ngăn ngừa vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh khác.
- Đảm bảo vệ sinh cá nhân và môi trường sống của trẻ, bao gồm lau chùi sạch sẽ đồ đạc, đồ chơi và giữ cho không gian sống của trẻ luôn thoáng đãng và sạch sẽ.
- Khuyến khích trẻ ăn chậm và nhai kỹ thức ăn để tăng hiệu quả tiêu hóa.
- Khuyến khích trẻ vận động thường xuyên để duy trì sức khỏe và khả năng tiêu hóa tốt.
- Cung cấp men vi sinh và lợi khuẩn cho trẻ có thể giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
- Rèn cho trẻ thói quen đi vệ sinh đúng cách và định kỳ, điều này giúp duy trì sức khỏe của hệ tiêu hóa.
- Đưa trẻ đến các cơ sở y tế định kỳ để kiểm tra sức khỏe và nhận tư vấn y tế phù hợp.
Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa này sẽ giúp giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa ở trẻ và duy trì sức khỏe tổng thể của họ.
TRẺ BỊ RỐI LOẠN TIÊU HÓA NÊN ĂN GÌ, KIÊNG GÌ?
THỰC PHẨM TỐT CHO TRẺ
- Chuối: Chuối giàu kali và chất xơ pectin, giúp cải thiện quá trình tiêu hóa và bảo vệ đường ruột.
- Sốt táo: Sốt táo giàu protein, giúp giảm triệu chứng rối loạn tiêu hóa và cải thiện tiêu hóa.
- Thực phẩm từ gạo: Gạo trắng, cháo xay, cháo hạt… là thực phẩm dễ tiêu hóa, giúp kiểm soát tình trạng tiêu chảy.
- Rau xanh: Rau xanh cung cấp vitamin và khoáng chất, hỗ trợ tiêu hóa chất béo không lành mạnh.
- Thịt gà: Thịt gà ít chất béo, dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng, giúp cải thiện tình trạng khó chịu ở dạ dày.
- Sữa chua: Sữa chua chứa vi khuẩn có lợi, giúp cải thiện rối loạn đường ruột và hỗ trợ tiêu hóa.
- Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt giàu chất đạm và dầu thực vật tự nhiên, thúc đẩy hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
THỰC PHẨM NÊN KIÊNG:
- Đồ ăn nhanh: Thịt hộp, xúc xích, pizza… chứa nhiều chất béo khó tiêu hóa, nên tránh.
- Thực phẩm đường: Kẹo, bánh, nước ngọt… chứa đường nên hạn chế để tránh tình trạng tiêu chảy.
- Thực phẩm giàu tinh bột: Đậu, bắp… có thể làm tăng tình trạng táo bón, nên kiêng khi trẻ gặp vấn đề này.
- Sữa chứa lactose: Trẻ bị bất dung nạp lactose nên tránh sử dụng sữa có hàm lượng lactose cao, nên thay thế bằng sữa ít lactose hoặc không lactose.
Việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng của trẻ với các loại thực phẩm phù hợp sẽ giúp cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa và duy trì sức khỏe cho bé.
