Nước muối sinh lý là một loại dung dịch dùng để vệ sinh hết sức quen thuộc, được dùng phổ biến trong từng gia đình. Nhiều cha mẹ thường dùng xuyên dùng nước muối sinh lý để xịt rửa mũi, họng cho con, kể cả bé sơ sinh. Tuy nhiên, dưới góc độ khoa học, thói quen này có hợp lý hay không? Hãy cùng lắng nghe ý kiến từ chuyên gia về vấn đề này.
CÔNG DỤNG CỦA NƯỚC MUỐI SINH LÝ
Nước muối sinh lý là một dung dịch đơn thuần gồm nước (H2O) và muối (NaCl) với nồng độ muối chính xác là 0,9%, tương đương với 9 phần ngàn. Đặc biệt, nước muối sinh lý được yêu cầu phải đạt tiêu chuẩn đóng gói vô khuẩn. Tên gọi “sinh lý” xuất phát từ tính chất của dung dịch này, khi áp suất thẩm thấu của nước muối sinh lý gần giống với môi trường sinh lý bên trong cơ thể.
Với tính chất tương tự với dịch cơ thể, nước muối sinh lý đóng vai trò quan trọng trong việc bù dịch tuần hoàn. Khi cơ thể mất nước do các nguyên nhân như tiêu chảy, nôn mửa, hoặc bài tiết mồ hôi nhiều, việc chỉ uống nước chín có thể làm gia tăng nguy cơ rối loạn điện giải và tụt huyết áp. Nước chín cung cấp lại nước mà không kèm theo các chất điện giải cần thiết. Trong các tình huống cấp tính, việc bù dịch thường được thực hiện thông qua việc truyền nước muối sinh lý vào đường tĩnh mạch.
Ngoài ra, nước muối sinh lý được sử dụng phổ biến để làm sạch vết thương không nhiễm trùng và trên các niêm mạc của cơ thể như mắt, mũi, tai, họng. Điều này giúp duy trì môi trường sạch sẽ và giảm kích ứng mà không làm tổn thương mô.
HIỂM HỌA KHI LẠM DỤNG NƯỚC MUỐI SINH LÝ
Ngày nay, trên thị trường có nhiều loại nước muối sinh lý được bày bán với quảng cáo phổ biến. Các sản phẩm này đa dạng với nhiều kiểu thiết kế phong phú, phù hợp cho từng đối tượng, kể cả các loại nước muối sinh lý dành cho trẻ sơ sinh.
Tuy nhiên, cần nhớ rằng cơ thể chúng ta là một bộ máy diệu kỳ, có khả năng tự điều hòa hoạt động và tự vệ sinh. Trong các khoang mũi họng, lớp niêm mạc trên cùng thường bài tiết chất nhầy có vai trò quan trọng. Lớp nhầy này giữ ẩm và làm ấm luồng không khí hít vào, đồng thời làm sạch bề mặt bằng cách cuốn trôi bụi bặm và vi khuẩn qua các đường thoát tự nhiên. Lớp nhầy còn đóng vai trò miễn dịch bằng cách giải phóng men tiêu hủy để chống lại vi khuẩn, tạo hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.
Việc sử dụng nước muối sinh lý quá thường xuyên có thể dẫn đến việc xóa nhòa chức năng của lớp niêm mạc mũi xoang. Đối với trẻ em, thậm chí khi sử dụng loại nước muối sinh lý dành cho trẻ sơ sinh, các mẹ bỉm sữa có thể vô tình làm mất phản xạ bài tiết chất nhầy từ những ngày đầu đời. Nếu rửa mũi họng không đúng cách, còn có thể tạo điều kiện cho nhiễm trùng và đưa vi trùng sâu vào cơ thể. Ngưng sử dụng đột ngột sau một khoảng thời gian rửa mũi họng liên tục có thể làm giảm độ ẩm, làm khô rát, và kích thích, tạo điều kiện thuận lợi cho siêu vi và vi khuẩn hô hấp tấn công.
Vai trò của nước muối sinh lý cho bé thực sự hiệu quả khi trẻ gặp vấn đề về đường hô hấp, như sổ mũi, khò khè, ho đờm, và nóng sốt. Rửa mũi họng và các xoang đúng cách sẽ giúp loại bỏ chất bẩn, tiêu diệt vi khuẩn, và khôi phục sự thông thoáng tự nhiên cho đường thở của bé.
HƯỚNG DẪN RỬA MŨI HỌNG ĐÚNG CÁCH BẰNG NƯỚC MUỐI SINH LÝ
Để tận dụng hết hiệu quả khi sử dụng các sản phẩm nước muối sinh lý cho bé, cha mẹ cần có kiến thức cụ thể. Các nhà sản xuất thường có cách thiết kế sản phẩm khác nhau, và việc lựa chọn giữa các dạng có vòi xịt sẵn, dễ sử dụng và dễ đo lường lượng cần thiết cho một lần sử dụng là quan trọng. Đối với trẻ biết nói, việc rửa mũi cần được giải thích một cách chi tiết để kêu gọi sự hợp tác từ trẻ. Đối với trẻ lớn hơn, cha mẹ cần làm mẫu, sau đó hướng dẫn và khuyến khích để trẻ có thể tự làm cho chính mình.
Quá trình rửa mũi bằng nước muối sinh lý cho bé cần được thực hiện theo từng bước một, mạch lạc để tránh làm trẻ hoặc làm họ sợ hãi và khóc. Đầu tiên, giữ đầu trẻ ổn định trên một bề mặt cứng, nghiêng hẳn về một bên, với một chiếc khăn hoặc gạc đặt phía dưới. Tiếp theo, nhẹ nhàng đưa vòi bơm vào bên cạnh cánh mũi của lỗ mũi ở phía trên. Chờ nước chảy ra từ mũi phía dưới. Lặp lại hai đến ba lần tùy thuộc vào tình trạng của trẻ, sau đó làm tương tự cho bên đối diện. Cuối cùng, lau khô bên trong mũi bằng tăm bông, nhưng cần đảm bảo không đưa quá sâu và lau sạch cánh mũi ngoài của trẻ bằng vải mềm.
Nếu dịch mũi của trẻ quá nhầy đặc, có thể thêm vài giọt nước muối sinh lý để làm loãng. Đồng thời, có thể sử dụng ống hút để lấy bớt chất nhầy. Luôn nhớ rằng các dụng cụ sử dụng cho trẻ phải là loại chuyên dụng cho sơ sinh, và thao tác cần phải nhẹ nhàng và cẩn thận.
Tóm lại, việc rửa mũi và họng bằng nước muối sinh lý là một biện pháp hiệu quả, an toàn và dễ thực hiện tại nhà. Tuy nhiên, cha mẹ cần hạn chế việc sử dụng quá mức và hiểu rõ về thời điểm nên sử dụng cũng như cách thực hiện để bảo vệ sức khỏe hô hấp của con trẻ. Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được tư vấn và kiểm tra sức khỏe.
