Aspartame là một trong những chất làm ngọt nhân tạo được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới và đã có mặt trên thị trường trong nhiều thập niên. Hiện có rất nhiều sản phẩm tại Việt Nam có sử dụng chất làm ngọt nhân tạo này.
ASPARTAME LÀ GÌ?
Aspartame là một chất làm ngọt nhân tạo có hàm lượng calo thấp và khả năng ngọt hơn đường khoảng 200 lần. Dạng bột màu trắng, không mùi này được sử dụng rộng rãi trong ngành thực phẩm trên khắp thế giới.
Aspartame đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chấp thuận từ năm 1974, với mức tiêu thụ hàng ngày được coi là an toàn là 50 miligam trên mỗi kg trọng lượng cơ thể. Các chuyên gia của Liên Hợp Quốc đã đánh giá an toàn của aspartame vào năm 1981 và đặt giới hạn hằng ngày thấp hơn một chút, là 40 miligam aspartame trên mỗi kg.
Theo giáo sư danh dự tại Đại học Cambridge, David Spiegelhalter, theo hướng dẫn này, một người trung bình có thể tiêu thụ lên đến 14 lon đồ uống dành cho người ăn kiêng mỗi ngày mà vẫn giữ an toàn.
CÓ MẶT TRONG KHOẢNG 6.000 SẢN PHẨM
Aspartame là một trong những chất làm ngọt nhân tạo phổ biến nhất trên toàn cầu và đã xuất hiện trên thị trường trong nhiều thập kỷ. Hội đồng Kiểm soát Calo (CCC), tổ chức quốc tế đại diện cho ngành công nghiệp thực phẩm, đồ uống ít calo và giảm calo, cho biết aspartame có mặt trong khoảng 6.000 sản phẩm trên toàn thế giới.
Chất làm ngọt nhân tạo này thường được sử dụng trong các sản phẩm “ăn kiêng” hoặc “không đường”. Aspartame xuất hiện trong nhiều loại đồ uống có gas như Diet Coke, Coke Zero, Pepsi Zero Sugar, cũng như trong nhiều loại thực phẩm khác như nước xốt salad không đường, kem ít calo, gelatin, bánh pudding và kẹo cao su không đường như Extra. Đồng thời, aspartame cũng có thể được sử dụng trong các sản phẩm không thực phẩm như kem đánh răng hoặc thuốc.
KHUYẾN CÁO CỦA WHO
IARC đã tiến hành một đợt đánh giá lớn về khả năng gây ung thư của chất aspartame trong khoảng từ ngày 6-13/6. Kết quả của nghiên cứu xếp chất aspartame vào danh sách các chất gây ung thư thuộc phân nhóm 2B, sau khi có bằng chứng cho thấy chất này có liên quan đến một loại bệnh ung thư gan. Mặc dù vậy, các thí nghiệm trên động vật cho thấy những bằng chứng này chưa đủ rõ ràng để khẳng định aspartame là tác nhân gây ung thư.
Nhóm nghiên cứu thứ hai là Ủy ban chuyên gia chung về phụ gia thực phẩm do WHO và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hiệp Quốc (FAO) thành lập. Cuộc họp của nhóm này tại Geneva (Thụy Sĩ) từ ngày 27-6 đến 6-7 nhằm đánh giá các nguy cơ gây bệnh liên quan đến aspartame.
DÙNG BAO NHIÊU THÌ AN TOÀN?
WHO và các tổ chức nghiên cứu khác đã đưa ra khuyến nghị rằng chất tạo ngọt aspartame vẫn an toàn khi tiêu thụ trong giới hạn cho phép, được xác định là 40 miligam aspartame/mỗi kg trọng lượng cơ thể/ngày. Bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng, trưởng khoa khám và tư vấn dinh dưỡng người lớn tại Viện Dinh dưỡng quốc gia, lưu ý rằng aspartame đã từng được cảnh báo về khả năng gây ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng thực tế là nó có mặt trong nhiều sản phẩm hằng ngày.
Tuy WHO chưa cung cấp thông tin cụ thể về lượng aspartame có thể gây ung thư, nhưng đã cảnh báo rằng không nên lạm dụng hoặc tự ý sử dụng chất tạo ngọt này thay thế đường thông thường. Đặc biệt, những người lo ngại về lượng calo khi tiêu thụ đường có thể dễ dàng rơi vào tình trạng lạm dụng chất tạo ngọt, điều này có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe theo thời gian.
Bác sĩ CKI Trần Thị Hiếu, phụ trách khoa dinh dưỡng, tiết chế Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức (TP.HCM), chia sẻ rằng chất tạo ngọt aspartame, hay còn được biết đến như đường hóa học, hiện nay phổ biến trong nhiều sản phẩm ngọt như bánh ngọt, kẹo, nước ngọt, và thực phẩm ăn kiêng, đặc biệt là những sản phẩm dành cho người đái tháo đường.
Nguyên nhân chủ yếu là do aspartame có chứa ít năng lượng, không tăng đường huyết và được xem là lựa chọn phù hợp cho những người muốn kiểm soát cân nặng. Bác sĩ Hiếu nhấn mạnh rằng đây chỉ là một loại đường thay thế được thêm vào khẩu phần ăn hàng ngày và nó thường được gọi là sản phẩm phụ gia thực phẩm. Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá mức có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe, và người dân cần phải nhận biết ngưỡng đường khuyến cáo để đảm bảo sự an toàn cho sức khỏe.
Bác sĩ Hiếu khuyến cáo rằng hiện nay, lượng đường tự nhiên, bao gồm đường mía và fructose, thường chỉ nên chiếm dưới 10% nhu cầu năng lượng, tương đương khoảng 25g đường mỗi ngày. Cô cũng nhấn mạnh rằng những thực phẩm thay thế đường, bao gồm cả chất tạo ngọt nhân tạo như aspartame, cũng nên tuân theo các khuyến cáo này.
Ví dụ, lượng aspartame được cho là an toàn khi sử dụng chỉ nên dưới ngưỡng 8 – 12 lon nước soda để tránh nguy cơ ung thư. Tuy nhiên, việc tiêu thụ nước ngọt cũng cần được giữ ở mức an toàn cho sức khỏe, chỉ khoảng nửa lon đến 1 lon.
Bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng cũng đưa ra khuyến cáo rằng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và giúp người tiêu dùng có thể tính toán được lượng đường nhập khẩu vào cơ thể từ những sản phẩm chứa đường hóa học, thông tin về hàm lượng này cần được ghi rõ trên bao bì sản phẩm.
Tuy nhiên, Giám đốc dinh dưỡng của WHO, Tiến sĩ Francesco Branca, cho biết họ không khuyến nghị thu hồi sản phẩm chứa aspartame cũng như không khuyến khích người tiêu dùng ngừng sử dụng chất này. Thay vào đó, họ chỉ đề xuất sử dụng có chừng mực.
Nếu muốn bổ sung đường nhân tạo cần phải có sự tư vấn của bác sĩ trước khi sử dụng. Đặc biệt, ưu tiên ăn uống lành mạnh, sử dụng đồ ngọt hạn chế, tránh đồ ăn sẵn… để đảm bảo sức khỏe.
