NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN LÀ BỆNH GÌ? NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU TRỊ, TRIỆU CHỨNG

NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN LÀ BỆNH GÌ? NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU TRỊ, TRIỆU CHỨNG 1

Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra cảm giác đau đầu kèm theo buồn nôn. Trong số đó, việc cả hai triệu chứng này xảy ra đồng thời có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, không nên bị xem nhẹ. Khi đau đầu, người bệnh thường có các triệu chứng bổ sung như mệt mỏi, thấy hoa mắt, buồn nôn, chóng mặt, vv. Trong số này, buồn nôn là một trong những biểu hiện phổ biến nhất. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn hiểu về các nguyên nhân gây ra đau đầu kèm theo buồn nôn và các phương pháp xử lý, điều trị thích hợp.

NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN LÀ BỆNH GÌ? NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU TRỊ, TRIỆU CHỨNG 3

MỐI LIÊN HỆ GIỮA NHỨC ĐẦU VÀ BUỒN NÔN

NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN LÀ BỆNH GÌ? 

Cảm giác nhức đầu buồn nôn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các vấn đề về sức khỏe như cảm cúm, đau nửa đầu Migraine, mất nước, dị ứng thực phẩm, chấn thương sọ não, vv. Những người thường xuyên gặp phải đau đầu buồn nôn cần thăm khám bởi các bác sĩ chuyên khoa và có thể cần phải thực hiện các xét nghiệm để xác định nguyên nhân cụ thể của tình trạng bệnh lý. 

NGUYÊN NHÂN NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cảm giác đau đầu buồn nôn như sau:

  • Đau nửa đầu: Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra cảm giác đau đầu buồn nôn. Cảm giác đau thường kèm theo nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh.
  • Cảm lạnh, cảm cúm hoặc cúm dạ dày: Bệnh lý do virus gây ra, có thể gây ra đau đầu buồn nôn cùng với các triệu chứng như sổ mũi, tiêu chảy và sốt.
  • Mang thai: Phụ nữ mang thai thường dễ bị đau đầu buồn nôn do sự biến động hormone và mất nước trong thai kỳ.
  • Tiền sản giật: Một tình trạng bệnh lý nguy hiểm thường xảy ra ở 3 tháng cuối thai kỳ, có thể gây ra đau đầu dữ dội cùng với nhiều triệu chứng khác như tăng huyết áp và protein niệu.
  • Đường huyết: Thay đổi đột ngột trong chỉ số đường huyết có thể dẫn đến đau đầu buồn nôn, đặc biệt khi lượng đường trong máu giảm mạnh.
  • Dị ứng hoặc ngộ độc thực phẩm: Dị ứng thực phẩm và ngộ độc thực phẩm đều có thể gây ra đau đầu buồn nôn cùng với các triệu chứng khác như tiêu chảy và mệt mỏi.
  • Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS): Biến động hormone trước kỳ kinh có thể dẫn đến đau đầu buồn nôn cùng với các triệu chứng khác như buồn chán và đau lưng.
  • Nicotine, rượu, bia và caffeine: Lạm dụng hoặc sử dụng quá nhiều các chất này có thể gây ra các triệu chứng đau đầu buồn nôn.
  • Hội chứng HELLP: Một dạng rối loạn liên quan đến tiền sản giật, có thể gây ra đau đầu buồn nôn cùng với các triệu chứng như protein niệu và phù.
  • Căng thẳng, lo âu và trầm cảm: Các vấn đề tâm lý như cảm giác căng thẳng và lo lắng có thể dẫn đến đau đầu buồn nôn.
  • Viêm họng hạt và viêm amidan: Các vấn đề viêm nhiễm trong họng và amidan cũng có thể gây ra cảm giác đau đầu buồn nôn.
  • Virus corona: Nhiễm virus corona có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu buồn nôn cùng với sốt và khó thở.
  • Say độ cao và tăng nhãn áp: Các tình trạng này cũng có thể gây ra cảm giác đau đầu buồn nôn.
  • Nhiễm trùng tai trong và ngộ độc carbon monoxide: Cả hai tình trạng này cũng có thể dẫn đến đau đầu buồn nôn.
  • Sốt xuất huyết: Bệnh sốt xuất huyết cũng là một nguyên nhân khác gây ra cảm giác đau đầu buồn nôn.
  • Chấn thương sọ não và các khối u não: Những tình trạng này cũng có thể gây ra cảm giác đau đầu buồn nôn.
  • Nhiễm trùng não: Nhiễm trùng não và viêm màng não cũng là các nguyên nhân khác gây ra đau đầu buồn nôn.
  • Huyết áp cao và hạ natri máu: Tình trạng huyết áp cao hoặc hạ natri máu cũng có thể gây ra cảm giác đau đầu buồn nôn.
  • Các vấn đề khác như mắc bệnh bại liệt, sốt rét, viêm gan, và viêm họng hạt cũng có thể dẫn đến đau đầu buồn nôn.

CHÓNG MẶT NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN LÀ BỆNH GÌ? 

Cảm giác nhức đầu kèm theo chóng mặt và buồn nôn là sự phối hợp của các triệu chứng có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân và tình trạng bệnh lý khác nhau, bao gồm đau nửa đầu, chấn thương sọ não, viêm não,… Đồng thời, đây cũng có thể là dấu hiệu của cơ thể đang trải qua sự mệt mỏi và kiệt sức.

NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN LÀ BỆNH GÌ? NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU TRỊ, TRIỆU CHỨNG 5

TRIỆU CHỨNG CHÓNG MẶT NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN

Khi trải qua cảm giác nhức đầu kèm theo chóng mặt và buồn nôn, bạn sẽ cảm nhận áp lực hoặc đau ở một hoặc cả hai bên của đầu, trán, sau gáy hoặc phía sau mắt. Cơn nhức đầu có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ hoặc thậm chí vài ngày.

Cùng với cơn nhức đầu, bạn sẽ trải qua tình trạng chóng mặt. Lúc này, bạn có thể cảm thấy mất thăng bằng, cảm giác xoay vòng hoặc mất phương hướng. Chóng mặt có thể đi kèm với cảm giác như đang “lơ lửng” hoặc “mặt đất đang di chuyển”. Ngoài ra, bạn cũng sẽ có cảm giác muốn nôn mửa, cảm giác khó chịu ở dạ dày, bụng có thể hơi ê hoặc đau nhẹ.

Ngoài những triệu chứng nhức đầu, chóng mặt và buồn nôn, nhiều người còn trải qua các cảm giác như hoa mắt, mệt mỏi, kiệt sức, cảm giác nhạy cảm với ánh sáng và tiếng ồn… Bạn cũng có thể trải qua tình trạng ngất xỉu hoặc hôn mê.

CHÓNG MẶT NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?

Ngoài những nguyên nhân thông thường như mệt mỏi và kiệt sức, cảm giác nhức đầu kèm theo chóng mặt và buồn nôn cũng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm, ví dụ như chấn thương thần kinh do va chạm trong các hoạt động thể thao hoặc tai nạn giao thông. Vì vậy, có thể nói các triệu chứng này rất nguy hiểm và không nên bỏ qua.

NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN LÀ BỆNH GÌ? NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU TRỊ, TRIỆU CHỨNG 7

CÁC TRIỆU CHỨNG NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN NÀO CẦN GẶP BÁC SĨ

Trong nhiều trường hợp, cảm giác nhức đầu buồn nôn từ nhẹ đến trung bình thường sẽ tự giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, đây cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nguy hiểm như chấn thương sọ não, u não, hoặc tiền sản giật. Do đó, quan trọng là người bệnh cần đến thăm khám tại các cơ sở y tế ngay lập tức nếu cảm thấy nhức đầu nặng hoặc cơn nhức đầu buồn nôn ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Ngoài ra, cũng cần đến bệnh viện nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây xuất hiện kèm theo đau đầu buồn nôn:

  • Cảm giác chóng mặt
  • Sốt
  • Cảm giác cổ cứng
  • Nôn mửa trong hơn 24 giờ
  • Sự lú lẫn
  • Mất ý thức
  • Không thể đi tiểu trong 8 giờ hoặc lâu hơn
  • Cơn đau tái phát thường xuyên và kéo dài

ĐIỀU TRỊ NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN NHƯ THẾ NÀO?

Để giải quyết tình trạng nhức đầu buồn nôn, việc đầu tiên là phải xác định nguyên nhân gây ra vấn đề này. Dựa vào nguyên nhân cụ thể, bác sĩ lâm sàng sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp cho người bệnh.

Nhìn chung, có hai phương pháp chính để xử lý nhức đầu buồn nôn: sử dụng thuốc và không sử dụng thuốc.

ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC

  • Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc giảm nhức và chống buồn nôn để giảm các triệu chứng và ngăn chặn sự tái phát. Sau đó, họ có thể kê đơn các loại thuốc khác nhằm điều trị nguyên nhân gốc rễ gây đau đầu buồn nôn.
  • Người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ khi sử dụng thuốc. Không nên tự ý thay đổi liều lượng hoặc dùng thuốc mà không có sự hướng dẫn, để tránh các biến chứng có thể xảy ra. Trong một số trường hợp nghiêm trọng như chảy máu não, có khối u não, hoặc chấn thương sọ não, việc phẫu thuật có thể được khuyến nghị để duy trì sức khỏe cho người bệnh.
NHỨC ĐẦU BUỒN NÔN LÀ BỆNH GÌ? NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU TRỊ, TRIỆU CHỨNG 9

ĐIỀU TRỊ KHÔNG SỬ DỤNG THUỐC

  • Duy trì lối sống lành mạnh là một phần quan trọng trong việc quản lý đau đầu buồn nôn. Bao gồm việc ngủ đủ giấc, tránh thức khuya và giảm căng thẳng để tránh các cơn nhức đầu.
  • Không hút thuốc lá và theo dõi liệu có các thực phẩm nào làm kích thích cơn đau đầu buồn nôn. Thường thì, việc tiêu thụ nhiều socola và rượu cũng có thể gây ra tình trạng này.
  • Nếu không muốn sử dụng thuốc, người bệnh có thể thử các phương pháp như châm cứu, thiền, massage đầu,… để giảm bớt cảm giác khó chịu.

KẾT LUẬN

Nhức đầu buồn nôn có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh khác nhau như cúm, cảm lạnh, COVID-19, nhiễm trùng não, u não, tiền sản giật, mất nước, và nhiều hơn nữa. Cách điều trị nhức đầu và buồn nôn sẽ thay đổi tùy theo nguyên nhân gây ra bệnh. Tuy nhiên, quan trọng nhất là không nên xem nhẹ nếu xuất hiện các triệu chứng bệnh, mà nên thăm khám tại các cơ sở y tế và bệnh viện để sớm xác định nguyên nhân và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp.

NHỮNG CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

1. Nhức đầu buồn nôn có nguy hiểm không?

Hầu hết trường hợp không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu do nguyên nhân bệnh lý nghiêm trọng, cần được điều trị kịp thời để tránh biến chứng.

2. Cách giảm nhức đầu buồn nôn tại nhà?

  • Nghỉ ngơi, thư giãn.
  • Uống nhiều nước.
  • Chườm ấm hoặc lạnh lên đầu.
  • Ăn nhẹ thức ăn dễ tiêu hóa.
  • Tránh các yếu tố kích thích: tiếng ồn, ánh sáng mạnh…

3. Nhức đầu buồn nôn có phải là dấu hiệu ung thư?

Hiếm gặp. Tuy nhiên, nếu nhức đầu kèm theo các triệu chứng khác như sút cân, mệt mỏi, thay đổi thị lực… cần đi khám để loại trừ ung thư.

BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA

BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA 11

Bệnh đậu mùa khỉ đã gây ra sự lo ngại lớn trong cộng đồng quốc tế, khiến Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phải tổ chức cuộc họp khẩn để cùng nhau đưa ra các cảnh báo quan trọng về tình hình bùng phát của căn bệnh này. Hiện nay, bệnh đã lan rộng sang 12 quốc gia trên thế giới, bao gồm Anh, Tây Ban Nha, Bỉ, Ý, Pháp, Đức, Bồ Đào Nha, Thụy Điển, Mỹ, Canada và Australia, đồng thời đặt ra nguy cơ cao về khả năng lan sang nhiều quốc gia khác.

BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA 13

ĐẬU MÙA KHỈ LÀ GÌ?

Đậu mùa khỉ là một loại bệnh hiếm do virus có liên quan đến virus gây bệnh đậu mùa phổ biến. Người mắc bệnh thường trải qua các triệu chứng như phát ban, sốt, đau đầu, và mặc dù là một bệnh hiếm, nó đang trở thành đối tượng quan tâm đặc biệt do sự lan rộng nhanh chóng.

Theo thông tin y học, bệnh đậu mùa khỉ có khả năng lây truyền trực tiếp thông qua tiếp xúc với người nhiễm, bao gồm chăn ga gối, quần áo, khăn mặt, và dịch tiết. Mặc dù chưa có xác nhận về khả năng lây qua đường tình dục, WHO đã ghi nhận một số trường hợp ở nam giới có quan hệ tình dục đồng tính.

Người nhiễm bệnh đa số hồi phục sau vài tuần, và tỷ lệ tử vong không cao. Tuy nhiên, những nguy cơ gia tăng đối với sự diễn tiến nặng và tử vong bao gồm tiếp xúc lâu dài với virus, trẻ em, và người có hệ miễn dịch suy giảm.

Mặc dù vi rút này khó lây lan hơn so với COVID-19, nó vẫn đặt ra mối đe dọa sức khỏe toàn cầu. Việc phát triển vaccine phòng ngừa có thể đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và ngăn chặn sự lan rộ của bệnh này.

ĐẬU MÙA KHỈ LÂY QUA ĐƯỜNG NÀO?

Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh do virus gây ra, có thể lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người.

LÂY TRUYỀN TỪ ĐỘNG VẬT SANG NGƯỜI

Virus đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ động vật sang người qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể hoặc vết thương của động vật bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, virus cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh đã chết. 

LÂY TRUYỀN TỪ NGƯỜI SANG NGƯỜI

Virus đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với vết thương, dịch cơ thể, hô hấp hoặc chất dịch tiết từ đường sinh dục của người bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, virus cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc gián tiếp với các vật dụng bị nhiễm virus.

CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ

Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh do virus gây ra, có các triệu chứng tương tự như bệnh đậu mùa nhưng thường nhẹ hơn. Bệnh có thể lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người.

THỜI GIAN Ủ BỆNH

Thời gian ủ bệnh của bệnh đậu mùa khỉ thường từ 5 đến 21 ngày, nhưng thường là từ 7 đến 14 ngày. Trong thời gian này, người bệnh không có triệu chứng nhưng vẫn có thể lây bệnh cho người khác.

TRIỆU CHỨNG

Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ thường bắt đầu bằng sốt, đau đầu, đau cơ, ớn lạnh, mệt mỏi và nổi hạch. Sau đó, người bệnh có thể bị phát ban. Phát ban thường xuất hiện ở mặt, lòng bàn tay và bàn chân, sau đó lan sang các bộ phận khác của cơ thể.

Các nốt phát ban của bệnh đậu mùa khỉ thường trải qua các giai đoạn sau:

  • Giai đoạn 1: Nốt phát ban ban đầu là những đốm đỏ nhỏ, sau đó phát triển thành mụn nước.
  • Giai đoạn 2: Các mụn nước sưng to và chứa đầy dịch.
  • Giai đoạn 3: Các mụn nước vỡ ra và chảy dịch, sau đó đóng vảy.
  • Giai đoạn 4: Các nốt mụn nước khô lại và đóng vảy, sau đó bong ra.

Thông thường, các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ sẽ kéo dài từ 2 đến 4 tuần và tự khỏi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong.

NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ

Virus gây nên căn bệnh đậu mùa khỉ là gì? Theo các tài liệu, chủng virus này thuộc chi Orthopoxvirus trong họ virus Poxviridae, lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1958. Do virus gây bệnh được phát hiện ở hai ổ dịch giống với căn bệnh đậu mùa xảy ra ở khỉ trong phòng nghiên cứu nên căn bệnh này cũng được gọi là bệnh đậu mùa khỉ. 

BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA 15

Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại thì khỉ không phải là tác nhân dẫn đến bùng phát dịch bệnh này. Theo WHO, nhiều khả năng loài gặm nhấm chính là nguồn lây lớn nhất nhưng vẫn chưa thể xác định chính xác.

CHẨN ĐOÁN BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ

Để thực hiện chẩn đoán bệnh đậu mùa khỉ, các bác sĩ sẽ thực hiện quy trình sau:

TÌM HIỂU TIỀN SỬ BỆNH

Các bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử bệnh xem đã tiếp xúc với người mắc bệnh hay chưa, từng mắc bệnh chưa hay có vừa đi qua các khu vực đang xuất hiện ca bệnh hay không,… Từ đó, sẽ xác định khả năng nhiễm bệnh đậu mùa khỉ của bạn.

XÉT NGHIỆM

Ở bước tiếp theo, bác sĩ có thể chỉ định bạn thực hiện xét nghiệm PCR mẫu chất lỏng hoặc các vết thương trên da, từ đó phát hiện virus gây bệnh đậu mùa khỉ trong cơ thể.

SINH THIẾT

Cuối cùng, nếu nghi ngờ nhiễm bệnh, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện sinh thiết để xác định chính xác việc có nhiễm bệnh hay không.

Trong quá trình chẩn đoán, tầm soát bệnh thường sẽ không thực hiện xét nghiệm máu. Lý do là virus gây nên bệnh đậu mùa khỉ thường chỉ lưu lại trong máu một thời gian ngắn, khó phát hiện và chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh.

ĐIỀU TRỊ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ

Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có phương pháp hay thuốc đặc trị cho bệnh đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, người bệnh không nên quá lo lắng bởi bệnh có thể thuyên giảm và tự khỏi mà không cần điều trị.

BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA 17

Các biện pháp điều trị hiện tại cho bệnh đậu mùa khỉ chủ yếu tập trung vào việc giảm nhẹ các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng. Các biện pháp này bao gồm:

  • Giảm đau và hạ sốt: Các loại thuốc như ibuprofen, acetaminophen hoặc aspirin có thể được sử dụng để giảm đau và hạ sốt.
  • Điều trị các vết thương: Các vết thương do bệnh đậu mùa khỉ có thể bị nhiễm trùng. Người bệnh cần được hướng dẫn cách chăm sóc các vết thương để tránh nhiễm trùng.
  • Điều trị các biến chứng: Nếu người bệnh bị biến chứng do bệnh đậu mùa khỉ, chẳng hạn như viêm phổi, viêm não hoặc viêm cơ tim, họ có thể cần được điều trị bằng các loại thuốc hoặc phương pháp điều trị khác.

PHÒNG NGỪA BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ

Một số biện pháp có thể áp dụng để hạn chế nguy cơ nhiễm bệnh bao gồm:

  • Tránh tiếp xúc với động vật có nguy cơ nhiễm virus gây bệnh đậu mùa khỉ (động vật bị bệnh, động vật chết ở những khu vực xảy ra bệnh đậu mùa khỉ, động vật nghi ngờ nhiễm bệnh,…).
  • Thực hiện ăn chín, uống sôi. Chỉ ăn các loài động vật rõ nguồn gốc xuất xứ, đã qua kiểm định.
  • Tránh tiếp xúc với người có nguy cơ mắc bệnh. Không chạm vào các vật dụng của người có nguy cơ nhiễm bệnh.
  • Cách ly người có triệu chứng bệnh, có nguy cơ nhiễm bệnh.
  • Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước hoặc sử dụng dung dịch vệ sinh tay có chứa cồn, đặc biệt là khi vừa tiếp xúc với người khác.
  • Tiêm vaccine phòng bệnh đậu mùa. Chưa có vaccine ngừa bệnh đậu mùa khỉ nhưng việc tiêm vaccine phòng bệnh đậu mùa có thể làm giảm đến 85% nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ.

Trước đây, bệnh đậu mùa khỉ chỉ xuất hiện tại Châu Phi nhưng chỉ trong thời gian ngắn gần đây, bệnh đã lây lan đến các quốc gia Châu Âu khác. Điều này khiến nhiều người trở nên lo lắng về tình hình bệnh. Các chuyên gia y tế cũng khuyến khích người dân không nên chủ quan, cần chủ động tiêm phòng đậu mùa và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp, chủ động thăm khám nếu phát hiện các biểu hiện bất thường hoặc nghi ngờ tiếp xúc với người, động vật nhiễm bệnh.