Quan tâm tới cảm xúc của bản thân là cái gốc dưỡng sinh
“Cách đây vài ngày, tôi đọc được một bản báo cáo cho biết hơn một nửa bệnh nhân thuộc khoa nội tiết là người mắc bệnh cường giáp. Vì sao ư? Đa số là vì tinh thần ở trạng thái căng thẳng và lo âu trong thời gian dài.” Đó là chia sẻ của một vị bác sĩ.
Hiện nay, người ta thường xuyên than thở vì tiền và áp lực từ bạn đồng trang lứa. Những thanh niên ở độ tuổi đôi mươi ngày nào cũng thấy mình đang tụt lại phía sau, thế hệ 9x bắt đầu rụng tóc nhiều tới mức đáng lo ngại. Ưu phiền, lo âu chính là căn bệnh thịnh hành của thời đại này. Vậy làm thế nào để giải quyết vấn đề đó?
Bảy trạng thái cảm xúc – hỷ, nộ, ưu, tư, bi, khổng, kinh – được gọi là thất tình, là một phần không thể thiếu của trải nghiệm con người và cũng là điều cần thiết. Tuy nhiên, cảm xúc quá mức có thể gây hại cho cơ thể và sự cân bằng chính là chìa khóa.
Như Hoàng đế nội kinh đã viết “Nộ làm tổn thương can, hỷ làm tổn thương tâm, tư làm tổn thương tỳ, ưu làm tổn thương phổi, kinh nộ làm tổn thương thận.” Mọi biểu hiện cảm xúc quá mức sẽ ảnh hưởng đến hệ thống khí trong cơ thể, gây ra sự rối loạn và có thể dẫn đến bệnh tật. Rõ ràng, sự cân bằng trong cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe toàn diện của chúng ta.
Không chỉ vậy, Hoàng đế nội kinh còn cho biết “bạo nộ thương âm, bạo hỷ thương dương, quyết khí thượng hành, mãn mạch khứ hình”, tức là quá tức giận sẽ làm tổn thương tới yếu tố âm, vui mừng quá mức cũng sẽ tổn thương yếu tố dương, khí nghịch đi lên khiến hệ thống khí trong cơ thể bị đảo lộn, tổn thương tới tinh thần, sau đó bắt đầu gây hại cho ngoại hình, khiến sức khỏe đi xuống.
Không nên nghĩ rằng Đông y chỉ đang kết nối các yếu tố không liên quan một cách bất tự nhiên. Cụm từ “y học tâm thể” đã được sử dụng để mô tả sự tương tác giữa tâm lý và sức khỏe cơ thể, và theo Phân loại các bệnh tâm thể của Hiệp hội tâm lý học Hoa Kỳ, nhiều bệnh lý cơ thể có thể được liên kết trực tiếp với căng thẳng tâm lý.
Các bệnh như viêm da thần kinh, ngứa, chàm mãn tính, viêm khớp dạng thấp, hen phế quản, loạn nhịp tim, huyết áp cao hoặc thấp, đau nửa đầu, loét dạ dày, loét tá tràng, rối loạn kinh nguyệt, căng thẳng tiền kinh nguyệt, chảy máu tử cung do rối loạn chức năng, đau bụng kinh nguyên phát, vô sinh, cường giáp, tiểu đường, rối loạn giấc ngủ, ung thư, béo phì… đều có thể được liên kết trực tiếp với căng thẳng tâm lý.
Những bệnh kể trên có quen thuộc với bạn không? Bạn nghĩ nó chỉ là vấn đề bề mặt thôi sao? Nếu vậy, tại sao mỗi lần tức giận bạn lại đau bụng? Vì sao một trong những nguyên nhân gây ung thư vú lại là trầm cảm trong thời gian dài?
Nếu muốn kiểm soát cảm xúc của mình, giữ cho cơ thể và tâm trí khỏe mạnh, mọi người cần phải tránh “mười hai cái nhiều”. Đây là điều mà Tôn Tư Mạc đã nhắn nhủ với chúng ta: “Suy tư nhiều sẽ khiến tinh thần mệt mỏi, suy nghĩ nhiều khiến tâm trí phân tán, ham muốn quá nhiều sẽ khiến tâm trí rối bời, nhiều chuyện sẽ khiến bản thân mệt mỏi, nhiều lời khiến khí thiết, cười nhiều tổn thương tạng, buồn nhiều ảnh hưởng tới tim, vui nhiều sẽ không kiểm soát được hành động, mừng quá sẽ khiến ta đãng trí và mê muội, tức giận nhiều khiến cách mạch không ổn định, thích nhiều dẫn tới ám ảnh mê muội, ghét nhiều làm người ta tiều tụy, buồn rầu. Nếu không loại bỏ mười hai cái ‘nhiều’ này, việc vận hành mất cân bằng, khí huyết lộn xộn, mất đi cái căn bản của cơ thể.”
Tương ứng với đó, ta phải làm được “mười hai cái giảm”: “Bớt suy tư, bớt nghĩ ngợi, bớt ham muốn, bớt chuyện, bớt lời, bớt cười, bớt sầu, bớt vui, bớt mừng, bớt giận, bớt yêu, bớt ghét. Người thực hiện được mười hai điều này sẽ có thể bước vào con đường dưỡng sinh.”
ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ: TRIỆU CHỨNG, NGUYÊN NHÂN, BIỆN PHÁP ĐIỀU TRỊ
Đau đầu căng thẳng thường được mô tả là cơn đau hai bên đầu, không đau nhói, với cường độ từ nhẹ đến trung bình. Cảm giác đau thường được miêu tả như bị bóp, ép hoặc xiết chặt quanh đầu. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ tìm hiểu về đau đầu căng cơ hoặc nhức đầu căng cơ, một thuật ngữ phổ biến để diễn đạt tình trạng này.
ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ LÀ GÌ?
Đau đầu căng thẳng thường được biết đến dưới các thuật ngữ như đau đầu căng cơ hay nhức đầu căng cơ. Đây là loại đau đầu đặc trưng bởi cảm giác đau ở hai bên đầu, không đau nhói, và cường độ đau từ nhẹ đến trung bình. Thống kê cho thấy, đau đầu căng cơ là dạng đau đầu phổ biến nhất và thường gặp trong các vấn đề về thần kinh. Những người dễ bị mắc bệnh này thường là những người thường xuyên ngồi lâu trong tư thế cố định, làm công việc gây căng thẳng tinh thần hoặc làm việc trong môi trường thiếu oxy và chật hẹp. Ngoài ra, căng thẳng kéo dài do vấn đề tâm lý, trầm cảm cũng có thể gây ra bệnh đau đầu căng cơ.
Dựa vào mức độ và tần suất xuất hiện của cơn đau, triệu chứng đau đầu căng cơ thường được phân loại thành ba loại chính:
Nhức đầu căng cơ từng cơn không thường xuyên: Đau đầu xuất hiện ít hơn 1 ngày trong mỗi tháng.
Nhức đầu căng cơ từng đợt: Đau đầu xuất hiện từ 1 đến 14 ngày trong mỗi tháng.
Nhức đầu căng cơ mãn tính: Đau đầu xuất hiện nhiều hơn 15 ngày mỗi tháng.
NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ
Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra các cơn đau đầu căng cơ vẫn chưa được xác định một cách cụ thể. Tuy nhiên, đã có một số yếu tố được chỉ ra có tác động đến nhức đầu căng cơ:
Nhạy cảm với thuốc ngủ: Tăng độ nhạy cảm với các thuốc dẫn truyền thần kinh được cho là đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của đau đầu căng cơ. Các kích thích bình thường vô hại có thể bị hiểu lầm là gây đau trong nhức đầu căng cơ mãn tính. Các loại thuốc chống trầm cảm ba vòng như Amitriptyline và các thuốc ức chế tổng hợp oxit nitric có thể đảo ngược quá trình nhạy cảm đau.
Các yếu tố trung tâm: Độ nhạy cảm đau chung trong hệ thống thần kinh trung ương tăng lên trong nhức đầu căng cơ mãn tính, trong khi quá trình xử lý đau trung tâm dường như bình thường trong đau đầu căng cơ từng đợt.
Các yếu tố ngoại vi: Mặc dù không có bằng chứng chắc chắn về các bất thường ngoại vi trong đau đầu căng cơ, nhưng các thụ thể cảm nhận kích thích đau ở cơ đóng một vai trò quan trọng, đặc biệt trong nhức đầu căng cơ. So với những đối tượng kiểm soát đau đầu phù hợp không bị tái phát, người mắc đau đầu căng cơ từng đợt cho thấy số lượng điểm kích hoạt đau nhiều hơn và ngưỡng đau thấp hơn ở thân dây thần kinh, cử động cổ ít hơn.
Các yếu tố thúc đẩy: Căng thẳng hoặc áp lực tinh thần là những yếu tố thúc đẩy phổ biến nhất của nhức đầu căng cơ.
Yếu tố di truyền: Yếu tố di truyền dường như đóng một vai trò nhỏ trong cơ chế bệnh sinh của đau đầu căng cơ từng đợt. Một số quan sát cho thấy những người thân của những người mắc đau đầu căng cơ mãn tính có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nhiều so với cộng đồng.
CHẨN ĐOÁN ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ
Để chẩn đoán chính xác nhức đầu căng cơ, việc ghi nhận và mô tả chi tiết các triệu chứng cơn đau là rất quan trọng. Dưới đây là những đặc điểm mà bác sĩ thường xem xét để hiểu rõ hơn về tình trạng nhức đầu căng cơ của bệnh nhân:
Vị trí cơn đau: Cảm giác đau xuất phát từ vị trí cụ thể như hai bên thái dương, một bên đầu, đỉnh đầu, trán hoặc vùng mắt.
Các yếu tố thúc đẩy cơn đau: Áp lực tinh thần, công việc căng thẳng, hoặc sử dụng quá liều thuốc giảm đau.
Biểu hiện của cơn đau: Đau âm ỉ, cảm giác như bị bóp chặt như đội một chiếc mũ chật, hoặc đau giật theo từng nhịp. Cơn đau có lan sang các vùng khác không và có khả năng lan rộng hay không.
Các đặc điểm khác kèm theo cơn đau: Nhạy cảm với tiếng ồn, ánh sáng, hoặc căng thẳng kéo dài.
Cường độ của cơn đau: Có đau nhói trong cơn, cường độ đau tăng khi thực hiện các hoạt động như leo cầu thang.
Phản ứng với thuốc: Lịch sử sử dụng thuốc giảm đau trước đó và phản ứng của cơ thể với các loại thuốc này.
ĐIỀU TRỊ ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ
ĐIỀU TRỊ ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ BẰNG CÁCH DÙNG THUỐC
Điều trị cắt cơn đau cấp:
Sử dụng các loại thuốc giảm đau đơn giản như Ibuprofen (400mg đến 600mg), Naproxen (220mg đến 550 mg), Diclofenac (20mg đến 100mg), hoặc Aspirin (500mg đến 650mg) cho những người mắc nhức đầu căng cơ từng đợt.
Đối với những người không dung nạp với NSAID hoặc Aspirin, có thể sử dụng Acetaminophen (Paracetamol 500mg đến 1000mg).
Sử dụng các loại thuốc giảm đau kết hợp như có chứa Caffeine, barbiturate hoặc opioid nếu cần thiết và theo sự hướng dẫn của bác sĩ.
Các loại thuốc như Triptans, thuốc giãn cơ, hoặc tiêm điểm kích hoạt cơn đau cũng có thể được sử dụng nhưng hiệu quả không được chắc chắn.
Sử dụng thuốc phòng ngừa tái phát cơn (dự phòng cơn):
Sử dụng thuốc chống trầm cảm như Amitriptyline, Nortriptyline, hoặc Protriptyline cho những người mắc nhức đầu căng cơ từng đợt hoặc mãn tính, bắt đầu từ liều thấp nhất và tăng dần theo chỉ định của bác sĩ.
Thuốc chống trầm cảm khác như Venlafaxine (Effexor XR) và Mirtazapine (Remeron) cũng được khuyến cáo.
Các loại thuốc chống co giật như Gabapentin và Topiramate cũng có thể được sử dụng nhưng cần có thêm bằng chứng.
ĐIỀU TRỊ ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ BẰNG CÁCH LOẠI BỎ CÁC NGUYÊN NHÂN KHỞI PHÁT
Để điều trị đau đầu căng cơ, người bệnh cần quan sát và ghi chép chi tiết về các biểu hiện của cơn đau, bao gồm khởi phát, tần suất, và mức độ đau, cũng như các yếu tố làm tăng đau. Dựa trên thông tin này, họ có thể xác định được các yếu tố gây ra đau đầu và loại bỏ chúng:
Vật lý trị liệu: Các phương pháp như kích thích từ trường xuyên sọ (rTMS), kích thích điện dây thần kinh qua da (TENS), liệu pháp siêu âm và laser, xoa bóp, vận động trị liệu có thể giúp giảm đau và căng cơ.
Duy trì chế độ nghỉ ngơi khoa học: Bao gồm phân bổ lịch làm việc, thời gian nghỉ ngơi, và ngủ đủ giấc (7-8 giờ mỗi đêm), cũng như ngủ trưa ngắn (15-20 phút).
Duy trì tư thế đúng: Đảm bảo tư thế ngồi đúng giúp tránh căng cơ và giảm nguy cơ đau đầu căng cơ do sai tư thế.
Tập thể dục thường xuyên: Thể dục thể thao giúp duy trì sức khỏe cơ thể và giảm căng thẳng. Các hoạt động như yoga, thiền, gym, chạy bộ có thể được lựa chọn.
Kiểm soát cảm xúc: Học cách thả lỏng và tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ. Giữ tinh thần tích cực và học cách hài lòng với hiện tại cũng giúp giảm căng thẳng.
Châm cứu: Một phương pháp an toàn có thể giúp trong việc điều trị đau đầu căng cơ.
ĐIỀU TRỊ ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ BẰNG CÁCH BỔ SUNG THỰC PHẨM CẦN THIẾT CHO CƠ THỂ
Để giảm nguy cơ đau đầu căng cơ, người bệnh cần hạn chế tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều monosodium glutamate, histamin, tyramine. Thay vào đó, họ nên tăng cường ăn các thực phẩm giàu vitamin và chất dinh dưỡng như rau xanh và trái cây. Đồng thời, để đạt được kết quả điều trị tốt nhất, họ cũng cần tránh xa các tác nhân xấu như rượu, bia, thuốc lá và các chất kích thích khác.
CÁCH PHÒNG NGỪA ĐAU ĐẦU CĂNG CƠ
Để ngăn ngừa sự xuất hiện của nhức đầu căng cơ kéo dài, mọi người có thể thực hiện những biện pháp sau:
Đảm bảo cung cấp đầy đủ các nhóm chất cần thiết và duy trì cân bằng dinh dưỡng cho cơ thể.
Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây hại như môi trường ô nhiễm, nước bẩn, và các chất kích thích.
Đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi đêm (từ 6 đến 8 giờ). Nếu gặp vấn đề về giấc ngủ, như khó ngủ hoặc giấc ngủ không sâu, nên thăm khám và điều trị ngay.
Tạo môi trường sống thoải mái và tránh xa các yếu tố tiêu cực từ môi trường hoặc từ người khác.
NHỮNG CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
1. Đau đầu căng cơ có nguy hiểm không?
Đau đầu căng cơ không được coi là một nguy cơ đe dọa tính mạng theo nhận định của các bác sĩ. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài, nó có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần của người bệnh.
Theo thống kê trên toàn cầu, tỷ lệ mắc đau đầu căng cơ cao hơn và chi phí điều trị cũng cao hơn so với đau nửa đầu. Những người mắc đau đầu căng cơ từng đợt trung bình nghỉ việc 9 ngày và mất hiệu suất làm việc trong 5 ngày, trong khi những người mắc đau đầu căng cơ mãn tính nghỉ việc trung bình 27 ngày và mất hiệu suất làm việc trong 20 ngày. Người mắc đau đầu căng cơ thường trải qua chất lượng cuộc sống kém hơn, đặc biệt là những người có bệnh mãn tính, và họ tiếp tục phải đối mặt với những thách thức về sức khỏe khi già đi.
2. Đau đầu căng cơ thường kéo dài bao lâu?
Hầu hết các cơn đau đầu căng cơ sẽ tự khỏi trong vòng vài giờ. Tuy nhiên, một số cơn đau có thể kéo dài đến vài ngày.
3. Khi nào cần đi khám bác sĩ về tình trạng đau đầu căng cơ?
Bạn nên đi khám bác sĩ nếu bạn thường xuyên bị đau đầu căng cơ, hoặc nếu cơn đau của bạn nghiêm trọng hoặc kèm theo các triệu chứng khác như:
Sốt
Cứng cổ
Nhầm lẫn
Mất thị lực
Yếu đuối
Tê liệt
KẾT LUẬN
Duy trì sức khỏe toàn diện và tránh các yếu tố nguy cơ có thể giúp mọi người ngăn ngừa hiệu quả những cơn đau đầu căng cơ. Những thông tin y tế này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tính chất của đau đầu căng cơ, liệu pháp điều trị và các biện pháp phòng ngừa. Nếu bạn có nghi ngờ về tình trạng đau đầu căng cơ hoặc nhức đầu căng cơ của mình, hãy đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.
