Viêm họng hạt, một biến thể của Viêm họng mạn tính, là một vấn đề phổ biến trong hệ thống đường hô hấp. Không ngạc nhiên khi gần một nửa số người mắc các vấn đề viêm họng đều phải đối mặt với tình trạng này. Sự tiến triển nhanh chóng của bệnh và tỷ lệ tái phát cao mang lại những thách thức không nhỏ cho người bệnh, thường xuyên phải đối diện với những triệu chứng không thoải mái, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.
VIÊM HỌNG HẠT LÀ GÌ?
Viêm họng hạt là một dạng của viêm họng mạn tính, đặc trưng của bệnh là tình trạng viêm nhiễm kéo dài liên tục khiến niêm mạc vùng họng bị sung huyết, từ đó dẫn đến tình trạng cơ thể bị suy yếu, dễ dàng bị virus hoặc vi khuẩn tấn công, hình thành các hạt màu đỏ ở thành sau họng.
Viêm họng hạt thường phát triển ở những bệnh nhân bị viêm họng tái phát dai dẳng và rất khó trị dứt điểm. Viêm họng hạt có thể khởi phát đơn độc hoặc đi kèm các bệnh lý khác như viêm xoang mãn, viêm khí phế quản mãn tính,…
PHÂN LOẠI VIÊM HỌNG HẠT
Có thể chia viêm họng hạt thành hai thể là cấp tính và mãn tính:
VIÊM HỌNG HẠT CẤP TÍNH
Viêm họng hạt cấp tính là tình trạng viêm nhiễm cấp tính ở niêm mạc họng, khiến các hạt lympho ở thành sau họng sưng to. Bệnh thường gặp ở trẻ em và người trưởng thành, có thể do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra.
Viêm họng hạt cấp tính thường tự khỏi sau 1-2 tuần, tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng như viêm amidan, viêm xoang, viêm phế quản,…
VIÊM HỌNG HẠT MÃN TÍNH
Viêm họng hạt mãn tính là tình trạng viêm nhiễm kéo dài ở niêm mạc họng, khiến các hạt lympho ở thành sau họng sưng to. Bệnh thường gặp ở những người bị viêm họng cấp tái phát nhiều lần, viêm amidan mạn tính hoặc các bệnh lý khác như viêm mũi xoang mạn tính, trào ngược dạ dày thực quản,…
Viêm họng hạt mãn tính thường rất khó điều trị dứt điểm, dễ tái phát. Nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng như viêm mũi xoang mạn tính, viêm phế quản mạn tính,…
TRIỆU CHỨNG CỦA VIÊM HỌNG HẠT
Triệu chứng của viêm họng hạt có thể biểu hiện rõ ràng và gây nhiều khó chịu, bao gồm:
- Khô và Ngứa Họng: Cảm giác khô, ngứa trong họng, thường cần tăng cường hành động như tằng hắng hoặc khạc để giảm ngứa.
- Hạt Đỏ hoặc Hồng ở Cổ Họng: Xuất hiện các hạt màu đỏ hoặc hồng ở cổ họng, tạo nên một bề mặt lồi cao hơn so với niêm mạc xung quanh.
- Khó Khăn khi Nuốt: Cảm giác đau và khó chịu khi nuốt, có thể đi kèm với đau khi nuốt nước bọt.
- Ho: Ho khan và ho có đờm là một trong những triệu chứng phổ biến của viêm họng hạt.
- Sốt: Có thể có sốt, đặc biệt là khi bệnh diễn ra nặng hơn, với nhiệt độ cơ thể có thể cao trên 38 độ C.
- Cổ Nổi Hạch, Cứng, Đau: Cổ có thể trở nên sưng, nổi hạch và có cảm giác cứng, đau khi chạm.
- Mệt Mỏi và Chán Ăn: Bệnh nhân thường trải qua tình trạng mệt mỏi, suy giảm sức khỏe, và có thể có cảm giác chán ăn.
Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, đặc biệt khi bệnh trở nên nặng nề và kéo dài.
NGUYÊN NHÂN VIÊM HỌNG HẠT
Bệnh viêm họng hạt có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm:
SỰ TẤN CÔNG CỦA CÁC TÁC NHÂN GÂY HẠI
Khoang miệng là nơi thường xuyên tiếp xúc với các loại virus, vi khuẩn hoặc nấm gây bệnh. Khi có điều kiện thuận lợi, chúng sẽ tấn công, gây viêm nhiễm. Thông thường, virus sẽ tấn công trước, sau đó vi khuẩn và nấm tiếp tục xâm nhập theo, gây bội nhiễm. Điều này khiến các tế bào lympho tại vùng họng phải làm việc liên tục, quá tải và sưng to.
BIẾN CHỨNG BỆNH LÝ
Viêm họng hạt có thể là biến chứng của viêm mũi xoang mạn tính, viêm họng cấp tái phát nhiều lần, viêm amidan mạn tính hoặc các bệnh đường tiêu hóa như trào ngược họng thanh quản,…
BẤT THƯỜNG TRONG GIẢI PHẪU CẤU TRÚC MŨI XOANG
Các bất thường trong giải phẫu cấu trúc mũi xoang như polyp mũi, lệch vách ngăn,… có thể khiến dịch tiết từ mũi xoang chảy xuống họng, gây viêm nhiễm.
MÔI TRƯỜNG SỐNG Ô NHIỄM
Việc thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại, khói bụi, khói thuốc lá… hoặc thời tiết thất thường cũng là những yếu tố nguy cơ.
LỐI SỐNG KHÔNG LÀNH MẠNH
Lạm dụng rượu bia, đồ ăn cay nóng, vệ sinh răng miệng kém… cũng góp phần kích thích cổ họng và tạo điều kiện để các tác nhân xấu xâm nhập, gây viêm nhiễm.
YẾU TỐ CƠ ĐỊA, DI TRUYỀN
Các yếu tố cơ địa nhạy cảm, một số bệnh di truyền, miễn dịch cũng là nguyên nhân làm tăng nguy cơ bị viêm họng hạt.
CHẨN ĐOÁN BỆNH VIÊM HỌNG HẠT
Chẩn đoán viêm họng hạt chủ yếu dựa trên các triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm để chẩn đoán chính xác, bao gồm:
KHÁM LÂM SÀNG
Bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về các triệu chứng và thời gian khởi phát bệnh, sau đó sẽ tiến hành khám tai mũi họng của bệnh nhân. Các biểu hiện thực thể của viêm họng hạt tương đối rõ ràng, do đó, bác sĩ có thể xác định được tình trạng bệnh thông qua thăm khám lâm sàng.
NỘI SOI THANH QUẢN
Nội soi thanh quản là phương pháp sử dụng ống nội soi mềm có gắn camera để quan sát bên trong thanh quản. Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát rõ hơn các hạt lympho ở thành sau họng, từ đó chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh.
XÉT NGHIỆM MÁU
Xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng như bạch cầu tăng cao.
XÉT NGHIỆM DỊCH HỌNG
Xét nghiệm dịch họng có thể giúp xác định loại vi khuẩn hoặc virus gây bệnh.
VIÊM HỌNG HẠT CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Viêm họng hạt dù không quá nguy hiểm nhưng vẫn có thể dẫn đến nhiều biến chứng, gây khó chịu và làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các biến chứng thường gặp gồm:
- Sưng tấy, áp xe ở vùng thành họng, viêm sưng amidan: Các hạt lympho sưng to, lâu ngày có thể gây áp xe, khiến người bệnh cảm thấy đau họng, khó nuốt, thậm chí sốt cao.
- Gây viêm nhiễm khu vực lân cận và cơ quan hô hấp: Viêm họng hạt có thể gây viêm nhiễm các cơ quan hô hấp lân cận như viêm xoang, viêm tai giữa, viêm thanh khí phế quản, thậm chí là viêm phổi.
- Bệnh kéo dài có thể gây viêm nhiễm các cơ quan xa: Viêm họng hạt kéo dài có thể gây viêm nhiễm các cơ quan xa như viêm khớp, viêm cầu thận, viêm màng ngoài tim,…
- Làm tăng nguy cơ ung thư vòm họng: Viêm họng hạt mãn tính là yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư vòm họng ở người bệnh.
CÁCH CHỮA VIÊM HỌNG HẠT
ĐIỀU TRỊ THEO NGUYÊN NHÂN
Nếu viêm họng hạt là biến chứng của một bệnh lý khác, như viêm xoang mạn, viêm mũi, viêm amidan, trào ngược dạ dày thực quản…, bác sĩ sẽ ưu tiên giải quyết dứt điểm các bệnh lý này trước. Khi nguyên nhân gây bệnh được loại bỏ, tình trạng viêm họng hạt cũng theo đó mà thuyên giảm và biến mất.
THUỐC TRỊ VIÊM HỌNG HẠT
Viêm họng hạt thường được điều trị bằng thuốc. Thuốc trị viêm họng hạt được chỉ định bởi bác sĩ thường đem lại hai tác dụng chính:
- Nhóm thứ nhất nhằm điều trị và kiểm soát các nguyên nhân gây bệnh, gồm các loại thuốc ức chế virus, vi khuẩn hay nấm và thuốc điều trị trào ngược họng thanh quản.
- Nhóm thứ hai có công dụng giảm các triệu chứng khó chịu do viêm họng hạt gây ra, bao gồm các loại thuốc giảm ngứa họng, giảm ho, tiêu đờm, hay loại giảm đau, hạ sốt,…Cùng với đó là các chế phẩm hỗ trợ điều trị như nước súc họng, dung dịch rửa mũi, …
CÁC BIỆN PHÁP HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ
Bên cạnh việc dùng thuốc, người bệnh viêm họng hạt cũng nên áp dụng các biện pháp hỗ trợ điều trị sau:
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi và chống lại bệnh tật.
- Uống nhiều nước: Uống nhiều nước giúp làm loãng đờm, giảm ngứa họng và giúp cơ thể đào thải độc tố.
- Súc miệng bằng nước muối: Súc miệng bằng nước muối ấm giúp sát khuẩn và giảm viêm họng.
- Ăn uống lành mạnh: Ăn uống lành mạnh giúp tăng cường sức đề kháng và giúp cơ thể mau khỏi bệnh.
PHẪU THUẬT
Trong một số trường hợp, viêm họng hạt tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt bỏ các hạt lympho ở thành sau họng. Phẫu thuật này có thể giúp giảm đau họng và ngăn ngừa bệnh tái phát.
MẸO CHỮA VIÊM HỌNG HẠT TẠI NHÀ
Dưới đây là cách trị viêm họng hạt tại nhà bạn có thể áp dụng:
DÙNG LÁ HẸ
Theo phương pháp Đông y, lá hẹ được ứng dụng trong việc chữa viêm họng hạt. Để thực hiện, bạn cần chuẩn bị 50gr đường phèn và 300gr lá hẹ. Sau khi rửa sạch lá hẹ và ngâm muối loãng, hãy cắt lá thành từng khúc nhỏ. Tiếp theo, hấp hỗn hợp đường phèn và lá hẹ từ 15 đến 20 phút. Sử dụng cả phần nước và cặp mỗi ngày, khoảng 2 đến 3 lần trong 5-6 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
LÁ TRẦU KHÔNG
Lá trầu không, một loại thảo dược quen thuộc, thường được sử dụng trong điều trị viêm họng hạt theo Đông y. Để làm thuốc, chuẩn bị 3-4 lá trầu không, rửa sạch và để khô. Đun sôi lá trầu với 500ml nước, sau đó thêm muối vào nước nguội và sử dụng hỗn hợp nước này để súc miệng trong suốt ngày.
MẬT ONG CHANH ĐÀO
Kết hợp giữa mật ong và chanh đào mang lại một biện pháp chữa trị hiệu quả. Rửa sạch chanh đào và thái thành lát mỏng. Thêm mật ong và chanh đào vào, sau đó hấp cách thủy trong 10 phút. Sử dụng mỗi lần 1 lát chanh để ngậm và có thể dùng phần nước để pha uống hàng ngày.
VỎ QUÝT
Vỏ quýt, hay còn gọi là trần bì, là một vị thuốc Đông y phổ biến để chữa viêm họng hạt. Rửa sạch vỏ quýt và gừng tươi, cạo lớp ngoài của vỏ quýt và thái sợi gừng tươi. Hấp cách thủy trong 15 phút, sau đó sử dụng cả nước và cặp để hỗ trợ nhanh khỏi bệnh.
HOA KINH GIỚI
Hoa kinh giới, có công dụng tiêu viêm và an thần, thường được sử dụng chung với các loại dược liệu khác để điều trị viêm họng hạt. Để làm thuốc, chuẩn bị 10gr hoa kinh giới, 10gr cát cánh, và 3gr cam thảo. Sắc cùng với 500ml nước cho đến khi cạn chỉ còn gần một nửa. Chia thành 2 phần và uống trước bữa ăn.
KHẾ CHUA
Theo y học cổ truyền, khế chua với vị chua ngọt có thể giúp giảm đau rát họng. Dùng 500gr khế chua, rửa sạch, và vắt lấy nước cốt, sau đó trộn cùng muối. Uống hoặc ngậm từ từ nước khế chua để giảm đau rát họng.
RAU DIẾP CÁ
Rau diếp cá, có khả năng giải độc và tiêu viêm, là một lựa chọn khác để chữa trị viêm họng hạt. Chuẩn bị 300gr rau diếp cá, ngâm nước muối, rửa sạch và xay nhuyễn. Đun sôi nửa lít nước vo gạo, sau đó cho rau diếp cá vào nấu chung. Uống phần nước và bỏ bã, thực hiện 2 lần/ngày.
DINH DƯỠNG CHO NGƯỜI BỆNH VIÊM HỌNG HẠT
THỰC PHẨM CẦN KIÊNG KỴ
- Thức Ăn Khô Cứng: Các loại đồ ăn khô cứng như bánh mì, hạt dẻ, lương khô nên được hạn chế, vì chúng có thể gây khó nuốt và làm tăng các triệu chứng của bệnh.
- Thức Ăn Cay, Chua, Nóng: Thực phẩm nhiều gia vị, cay nóng như ớt, tiêu, mù tạt, và đồ ăn chứa nhiều axit nên được tránh, vì chúng có thể kích thích niêm mạc họng và ảnh hưởng đến đường tiêu hóa.
- Thực Phẩm Chiên Rán, Nhiều Dầu Mỡ: Các thực phẩm chiên rán và chứa nhiều dầu mỡ cần được hạn chế, vì chúng không chỉ gây khó tiêu, mà còn làm giảm đề kháng và trầm trọng tình trạng viêm họng.
- Đồ Ăn Tái, Sống: Người bị viêm họng hạt nên tránh ăn đồ tươi sống hoặc chế biến tái như gỏi, sashimi, nem chua, nộm, vì chúng có thể chứa nhiều vi khuẩn, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Rượu Bia, Cà Phê, Đồ Uống Có Ga: Những đồ uống này có thể gây mất nước, tăng thân nhiệt và kích thích niêm mạc cổ họng, làm nặng thêm các triệu chứng và khiến tình trạng mệt mỏi, suy yếu.
VIÊM HỌNG HẠT NÊN ĂN GÌ?
- Thực Phẩm Giàu Vitamin (A, C, E): Vitamin A, C, E đều quan trọng đối với người mắc viêm họng hạt. Vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng, trong khi vitamin A, E tham gia tái tạo và làm lành tổn thương.
- Thực Phẩm Giàu Protein: Bổ sung thực phẩm giàu protein như thịt băm, trứng, sữa, cá hồi để cung cấp năng lượng và tăng cường hệ miễn dịch.
- Thực Phẩm Giàu Kẽm: Kẽm là chất không thể thiếu cho hệ miễn dịch. Cần bổ sung kẽm từ các nguồn như ngao, sò, củ cải trắng, nấm, rau chân vịt, súp lơ xanh.
- Thực Phẩm Có Tính Kháng Viêm: Gừng, tỏi, mật ong, bạc hà, tía tô, hành, hẹ… là những thực phẩm có tính kháng khuẩn, giúp giảm viêm và ức chế hoạt động của vi khuẩn.Thêm chúng vào khẩu phần ăn hàng ngày có thể mang lại lợi ích cho người bị viêm họng hạt.
CÁCH PHÒNG NGỪA VIÊM HỌNG HẠT
- Điều trị triệt để các vấn đề như viêm mũi, xoang, và các bệnh lý hệ hô hấp, đường tiêu hóa để tránh việc bệnh kéo dài và dẫn đến viêm họng hạt.
- Người có hệ miễn dịch yếu nên xem xét việc tiêm phòng vắc xin để giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh đường hô hấp.
- Duy trì vệ sinh răng miệng bằng cách đánh răng đúng cách và sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng, giúp loại bỏ vi khuẩn.
- Bỏ hút thuốc lá và hạn chế tiêu thụ rượu bia, cũng như tránh các thực phẩm cay nồng, chứa nhiều dầu mỡ, có thể kích thích niêm mạc họng.
- Giữ ấm cổ và cơ thể, đặc biệt khi thời tiết chuyển lạnh, để tránh cảm lạnh và tăng khả năng chống lại vi khuẩn.
- Hạn chế tiếp xúc với hóa chất và khói bụi, đặc biệt là trong môi trường làm việc độc hại. Sử dụng đồ bảo hộ lao động để bảo vệ sức khỏe.
NHỮNG CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
1.Viêm họng hạt có tự khỏi không?
Viêm họng hạt là một bệnh lý mạn tính, có thể tái phát nhiều lần. Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh.
Viêm họng hạt không thể tự khỏi. Nếu để bệnh tự diễn biến, tình trạng viêm nhiễm sẽ ngày càng nặng thêm, các hạt amidan sẽ phát triển to hơn, gây đau rát, khó nuốt, ho kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc.
Do đó, người bệnh cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.
2.Viêm họng hạt có chữa được không?
Viêm họng hạt hoàn toàn có thể chữa khỏi bằng phương pháp điều trị phù hợp. Bệnh càng được phát hiện và chữa trị càng sớm thì khả năng chữa khỏi dứt điểm càng cao.
Tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm:
- Điều trị nội khoa: Sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, hạ sốt, thuốc kháng viêm, thuốc long đờm…
- Điều trị ngoại khoa: Phẫu thuật cắt amidan là phương pháp điều trị cuối cùng, được chỉ định trong trường hợp bệnh nặng, tái phát nhiều lần, gây biến chứng nguy hiểm.
Với sự phát triển của y học hiện đại, phẫu thuật cắt amidan được thực hiện an toàn, nhanh chóng, ít xâm lấn, giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng và hạn chế tối đa biến chứng.
Bài viết trên đây đã chia sẻ đến bạn thông tin về viêm họng hạt cũng như cách chữa viêm họng hạt tại nhà. Mặc dù viêm họng hạt không thường nguy hiểm, nhưng có thể tạo ra nhiều khó khăn và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Khi xuất hiện các triệu chứng, quan trọng nhất là nên thăm bác sĩ để được đánh giá và điều trị kịp thời.
