“Cách đây mấy ngày, một người hàng xóm đến nhờ tôi xem giúp mắt của con gái mình. Con gái cô ấy đang học đại học, vừa sang tuổi đôi mươi, nhưng gần đây thị lực suy giảm nhanh chóng, bỏ kính ra hai mắt trông rất dại và đờ đẫn. Cô cứ cho rằng đó là do con gái đeo kính lâu ngày, ai mà chẳng thế. Nhưng độ này con gái hay kêu mắt khô, thậm chí đến khi ngáp cũng không còn chảy nước mắt nữa. Cô cho rằng đây là vấn đề nghiêm trọng, vì vậy cô muốn nhờ tôi khám thử xem sao.
Tôi chỉ hỏi vài câu là biết cô bé này đang bị thiếu máu gan trầm trọng do thức khuya. Từ khi lên đại học, cô bé bắt đầu “buông thả”, hay thức đêm xem phim, lướt web. Cận thị sẽ không làm cho mắt cô bé khô nghiêm trọng như vậy, nhưng thức đêm thì có. Vì sao ư? Vì thức đêm nghĩa là bạn đang tiêu hao can huyết. Nó sẽ dẫn đến việc can huyết hư ”.
Đó là lời chia sẻ của một bác sĩ sau khi khám cho bệnh nhân. Vậy can huyết hư là gì?
Câu chuyện về “can huyết hư” trong bối cảnh y học cổ truyền thường là một cách tiếp cận từ góc độ đặc trưng của nền y học truyền thống, chẳng hạn như y học truyền thống Trung Quốc hoặc Ấn Độ. Thuật ngữ này thường được sử dụng để mô tả một trạng thái nơi máu trong cơ thể bị “nhiễm độc,” và nguyên nhân thường được liên kết với các yếu tố như chế độ ăn không lành mạnh, lối sống không lành mạnh, và các bệnh lý mạn tính.
Dưới đây là một số giải thích về nguyên nhân và triệu chứng của can huyết hư:
Nguyên nhân gây can huyết hư:
- Tích tụ độc tố do ăn uống không lành mạnh: Chế độ ăn chứa quá nhiều thực phẩm có thể tạo ra độc tố trong cơ thể.
- Sinh hoạt không điều độ: Thiếu hoạt động vận động có thể dẫn đến sự tích tụ độc tố và làm suy giảm sức khỏe chung.
- Làm việc quá sức: Áp lực công việc và căng thẳng có thể góp phần vào tình trạng can huyết hư.
- Bệnh lý mạn tính như viêm gan, xơ gan: Các bệnh lý này có thể làm tăng cường sự tích tụ độc tố trong cơ thể.
- Tác nhân ngoại sinh như nhiễm trùng, hóa chất: Nhiễm trùng và tác nhân hóa học có thể góp phần vào can huyết.
Triệu chứng của can huyết hư:
- Nhức đầu, chóng mặt, hoa mắt: Do ảnh hưởng của độc tố đến hệ thống thần kinh.
- Mệt mỏi, khó ngủ, mất ngủ: Do sự ảnh hưởng của can huyết đến quá trình thải độc tố và chất cặn từ cơ thể.
- Chán ăn, buồn nôn, nôn: Dấu hiệu của sự không cân bằng chất dinh dưỡng và chất độc tố.
- Đau bụng, đi ngoài phân lỏng: Tính độc hại có thể gây kích thích cho đường hệ tiêu hóa.
- Da vàng, mắt vàng: Đây có thể là dấu hiệu của vấn đề gan.
- Rụng tóc, mụn nhọt: Sự suy giảm sức khỏe tổng thể có thể ảnh hưởng đến tình trạng da và tóc.
Can huyết hư nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong.
Và quay trở lại với câu chuyện vị bác sĩ chia sẻ ở trên thì theo quan điểm của y học cổ truyền, đặc biệt là trong ngữ cảnh của Hoàng đế nội kinh, một phần của y học Trung Quốc truyền thống. Sức khỏe của mắt được liên kết chặt chẽ với tình trạng máu gan và cân nhắc về việc nuôi dưỡng mắt thông qua việc duy trì máu gan.
Cụ thể, quan điểm này nhấn mạnh:
- Mối quan hệ giữa máu gan và sức khỏe mắt: Theo quan điểm này, máu gan được xem là nguồn năng lượng quan trọng cung cấp cho mắt để thực hiện chức năng bình thường.
- Máu về gan khi đi ngủ: Quan điểm rằng máu về gan khi đi ngủ là quan trọng để hỗ trợ quá trình nghỉ ngơi và tái tạo năng lượng cho cơ thể và tâm trí.
- Thức khuya và làm việc căng thẳng: Đề cập đến việc tránh thức khuya, làm việc căng thẳng và sử dụng mắt quá mức để tránh tình trạng tiêu hao can huyết.
- Rủi ro thiếu máu gan: Nếu không giữ cho gan được nghỉ ngơi và hồi phục đúng cách, có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu gan.
Dưới đây là chi tiết về các triệu chứng và tác động của việc thiếu can huyết:
Triệu chứng liên quan đến mắt:
- Mắt khô: Thiếu máu có thể dẫn đến giảm sức ẩm trong mắt, gây mắt khô và không thoải mái.
- Nhìn lâu sẽ cảm thấy hoa mắt: Thiếu máu có thể làm giảm cung cấp dưỡng chất cho mắt, dẫn đến cảm giác hoa mắt khi nhìn lâu.
Triệu chứng về giấc ngủ và tâm lý:
- Buổi tối ngủ không yên giấc, mơ nhiều: Thiếu can huyết có thể gây ra sự không ổn định trong giấc ngủ và tình trạng tâm lý, làm giảm chất lượng giấc ngủ và tăng khả năng mơ nhiều.
- Rối loạn cảm xúc, tinh thần bất ổn: Mối liên kết giữa gan và cảm xúc trong y học cổ truyền được coi là quan trọng, vì vậy khi thiếu can huyết, cảm xúc có thể trở nên rối loạn và tinh thần bất ổn.
- Dễ gặp ác mộng, buồn bực, cáu giận: Tình trạng cảm xúc không ổn định có thể dẫn đến tình trạng tâm lý không tích cực, bao gồm ác mộng, buồn bực, và cáu giận, đặc biệt là trước kỳ kinh nguyệt.
Tác động lên tình trạng da mặt và đầu:
- Da mặt không được nuôi dưỡng, xỉn màu: Thiếu can huyết có thể ảnh hưởng đến sự cung cấp dưỡng chất cho da mặt, làm giảm độ ẩm và gây xỉn màu.
- Ngứa và rụng tóc: Do khí huyết không đủ để cung cấp đủ dưỡng chất cho da đầu, dẫn đến tình trạng ngứa và rụng tóc.
Gan thiếu máu nên không thể lấp đầy mạch xung và mạch nhâm. Mạch xung là “bể” của mười hai kinh mạch, quản lý khí huyết của các cơ quan nội tạng. Mạch nhâm có nhiệm vụ điều hòa phần âm của toàn thân. Mạch xung cùng với mạch nhâm duy trì, điều hòa hoạt động sinh lý ở phụ nữ. do đó xuất hiện tình trạng kinh nguyệt ra ít, màu tương đối nhạt. Ngoài ra móng tay của những người này cũng có những đường sọc rõ rệt, dễ gãy móng.
Dù có những biểu hiện không ảnh hưởng lớn nhưng tất cả các triệu chứng này đều là lời cảnh báo cho bạn rằng can huyết không đủ, cần chú ý đến cơ thể của bản thân.
Vậy làm thế nào để bổ sung máu cho gan?
Trong trường hợp nghiêm trọng, bạn có thể điều tiết bằng thuốc. Nếu tình trạng vẫn còn nhẹ, mọi ngày. Nhưng trước đó, chúng ta cần loại bỏ những thói quen có hại cho gan. Đi làm là việc ai cũng phải thực hiện đã đành, nhưng sau một ngày làm việc vất vả, buổi tối đừng thức khuya nữa, đặc biệt là thức khuya để nghĩ ngợi lung tung. Hãy đi ngủ sớm, như vậy mới có thể giúp gan đủ máu, vừa khỏe mạnh vừa xinh xắn. Sau một giấc ngủ, chẳng những sức lực phục hồi, tinh thần thoải mái, mà da dẻ cũng sẽ có sự cải thiện đáng kể.
Tốt nhất nên đi ngủ lúc mười giờ tối. Đây là giờ hợi, còn gọi là giờ “nhân định”, lúc này con người nên tĩnh lặng và nằm xuống đi ngủ, không nên hoạt động, đặc biệt là xem máy tính hay điện thoại.
Nếu bất đắc dĩ phải thức muộn, tối đa cũng không nên quá mười một giờ. Ngoài việc tránh thức khuya, mọi người cũng cần chú ý tới thời lượng ngủ. Người trưởng thành nên bảo đảm ngủ ít nhất bảy tiếng một ngày. Ngoài ra, không nên để mắt làm việc quá sức, nếu cần làm việc trên máy tính và điện thoại trong thời gian dài, cách một tiếng hãy đứng lên vận động, nhìn ra xa hoặc nhắm mắt nghỉ ngơi một lúc. Đây mới chính là cách sống và làm việc có trách nhiệm với sức khỏe của bản thân.
Những điều cần ghi nhớ:
- Thức đêm là tiêu hao can huyết
- Đi ngủ sớm và ngủ đủ giấc để vừa khỏe mạnh vừa xinh xắn.
- Tốt nhất nên ngủ lúc mười giờ tối, người trưởng thành cân đảm bảo ngủ ít nhất bảy tiếng một ngày.
