Top 2 bóng đè là hiện tượng gì

BÓNG ĐÈ LÀ GÌ? CÁCH XỬ LÝ KHI BỊ BÓNG ĐÈ

BÓNG ĐÈ LÀ GÌ? CÁCH XỬ LÝ KHI BỊ BÓNG ĐÈ 1

Bóng đè là một tình trạng bệnh lý nhẹ, không gây tác động nghiêm trọng đến sức khỏe và thường dễ kiểm soát và điều trị. Tuy nhiên, khi trải qua trạng thái này, nhiều người có thể trải qua cảm giác lo âu và sợ hãi. Do đó, việc nhận biết dấu hiệu khi bị bóng đè và áp dụng các phương pháp khắc phục cũng như biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng.

BÓNG ĐÈ LÀ GÌ? CÁCH XỬ LÝ KHI BỊ BÓNG ĐÈ 3

BÓNG ĐÈ LÀ GÌ?

Bóng đè, còn được gọi là chứng liệt thân khi ngủ, là một hiện tượng rối loạn giấc ngủ không thực tổn, xuất hiện ở người khi ngủ. Trong trạng thái bóng đè, người bệnh vẫn tỉnh táo nhưng lại không thể cử động hay nói năng gì được, thậm chí có thể nhìn thấy hoặc nghe thấy những thứ không có thật.

NGUYÊN NHÂN BỊ BÓNG ĐÈ

Có nhiều nguyên nhân gây ra bóng đè, bao gồm:

RỐI LOẠN TRONG GIAI ĐOẠN GIẤC NGỦ

Hiện tượng bóng đè xảy ra khi một phần của giai đoạn giấc ngủ REM (giai đoạn cử động mắt nhanh hay giai đoạn ngủ mơ) xảy ra khi bạn vẫn còn thức. Giai đoạn cử động mắt nhanh là khi não bộ hoạt động rất tích cực và các giấc mơ thường xuất hiện. Ngoại trừ cử động mắt và cơ trong lúc thở, việc cơ thể không thể cử động sẽ ngăn bạn không vô tình làm hại chính mình trong lúc mơ.

KHÔNG NGỦ ĐỦ GIẤC

Khi bạn không ngủ đủ giấc, cơ thể sẽ khó đi vào giấc ngủ REM và dễ bị tỉnh giấc trong giai đoạn này. Điều này có thể dẫn đến bóng đè.

GIỜ GIẤC NGỦ BỊ XÁO TRỘN

Giờ giấc ngủ bị xáo trộn cũng có thể gây ra bóng đè. Khi bạn đi ngủ và thức dậy không theo một lịch trình cố định, cơ thể sẽ khó đi vào giấc ngủ REM bình thường.

MẮC CHỨNG NGỦ RŨ

Chứng ngủ rũ là một rối loạn giấc ngủ khiến người bệnh dễ bị buồn ngủ bất chợt trong ngày. Người mắc chứng ngủ rũ cũng dễ bị bóng đè hơn người bình thường.

CHẤN THƯƠNG TÂM LÝ

Chấn thương tâm lý cũng có thể là một nguyên nhân gây ra bóng đè. Khi bạn bị căng thẳng, lo âu hoặc bị trầm cảm, bạn có thể dễ bị bóng đè hơn.

SỬ DỤNG CÁC CHẤT KÍCH THÍCH

Sử dụng các chất kích thích như caffeine, nicotine hoặc rượu bia trước khi ngủ có thể làm gián đoạn giấc ngủ và dẫn đến bóng đè.

MỘT SỐ BỆNH LÝ KHÁC

Ngoài các nguyên nhân trên, bóng đè cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh lý khác, chẳng hạn như:

  • Thiếu vitamin D
  • Thiếu sắt
  • Thiếu magiê
  • Thiếu canxi
  • Chứng rối loạn giấc ngủ
  • Chứng ngưng thở khi ngủ
BÓNG ĐÈ LÀ GÌ? CÁCH XỬ LÝ KHI BỊ BÓNG ĐÈ 5

DẤU HIỆU KHI BỊ BÓNG ĐÈ

Dấu hiệu chính của bóng đè là cảm giác không thể cử động hay nói năng gì được trong vòng vài giây hoặc lên đến vài phút. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp phải một số triệu chứng khác như:

  • Đổ mồ hôi
  • Khó thở
  • Cảm giác bị đè nặng lên ngực
  • Cảm giác bị nhốt trong một căn phòng tối
  • Nhìn thấy hoặc nghe thấy những thứ không có thật

Dấu hiệu của bóng đè có thể khác nhau ở mỗi người. Một số người chỉ cảm thấy tê liệt nhẹ, trong khi những người khác có thể cảm thấy rất sợ hãi và lo lắng.

Thời gian bóng đè thường kéo dài từ vài giây đến vài phút. Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm hoi, bóng đè có thể kéo dài đến hàng giờ.

ĐỐI TƯỢNG CÓ NGUY CƠ BỊ BÓNG ĐÈ

Theo các nghiên cứu, bóng đè có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, giới tính, tuy nhiên có một số đối tượng có nguy cơ cao bị bóng đè hơn, bao gồm:

  • Người bị rối loạn giấc ngủ: Bóng đè thường xảy ra ở những người có giấc ngủ không ổn định, thường xuyên bị mất ngủ, ngủ không đủ giấc, hoặc ngủ không theo giờ giấc khoa học.
  • Người bị các bệnh lý thần kinh: Bóng đè có thể là một triệu chứng của một số bệnh lý thần kinh, chẳng hạn như rối loạn lo âu, rối loạn trầm cảm, rối loạn tâm thần,…
  • Người sử dụng các chất kích thích: Các chất kích thích như caffeine, rượu bia,… có thể làm tăng nguy cơ bị bóng đè.
  • Người thường xuyên bị căng thẳng, lo lắng: Căng thẳng, lo lắng có thể gây ra rối loạn giấc ngủ, dẫn đến bóng đè.
  • Người đang trong giai đoạn chuyển tiếp: Bóng đè thường xảy ra ở những người đang trong giai đoạn chuyển tiếp, chẳng hạn như giai đoạn dậy thì, giai đoạn mang thai, giai đoạn mãn kinh,…

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ bị bóng đè, bao gồm:

  • Tư thế ngủ: Tư thế nằm sấp khi ngủ có thể làm tăng nguy cơ bị bóng đè.
  • Lối sống thiếu lành mạnh: Lối sống thiếu lành mạnh, chẳng hạn như thức khuya, ăn uống không điều độ,… cũng có thể làm tăng nguy cơ bị bóng đè.

CÁCH XỬ LÝ KHI BỊ BÓNG ĐÈ

Có nhiều cách để xử lý khi bị bóng đè, bao gồm:

THỰC HIỆN CÁC CỬ ĐỘNG NHẸ

Đây là cách đơn giản nhất để thoát khỏi bóng đè. Hãy cố gắng cử động nhẹ nhàng ở các đầu ngón tay, ngón chân hoặc nắm chặt lòng bàn tay hết sức có thể. Ngoài ra, bạn cũng có thể vận động cơ mặt bằng cách tạo ra các biểu hiện nhăn nhó.

TẬP TRUNG THỞ ĐỀU

Thở đều và giữ tâm trạng được bình tĩnh là một trong những yếu tố quan trọng để sớm kết thúc tình trạng bóng đè. Cảm giác sợ hãi, cố gắng vùng vẫy sẽ là gia tăng áp lực lên ngực, từ đó hình thành cảm giác như có vật đè nặng ở ngực.

TẠO ÂM THANH NHỎ

Khi rơi vào tình trạng bóng đè, nếu đang nằm gần một người khác, hãy cố gắng tạo tín hiệu để họ có thể đánh thức bạn bằng cách phát ra một số âm thanh từ cổ họng. Ngoài ra, bạn cũng có thể áp dụng phương pháp cố gắng ho khan để nhanh chóng thoát khỏi trạng thái bóng đè.

GIỮ TÂM TRẠNG BÌNH THẢN

Khi thực hiện các kỹ thuật nhưng không đem lại hiệu quả mà còn khiến mọi thứ tiến triển xấu hơn với ảo giác như bị đè nặng, lôi đi, xoay vòng,… thì chúng ta cần giữ tinh thần được ổn định, bình thản. Tuyệt đối tránh việc chống lại, vùng vẫy, chúng sẽ khiến cho cơ thể rơi vào uể oải kéo dài khi thức tỉnh.

PHƯƠNG PHÁP PHÒNG NGỪA TÌNH TRẠNG BÓNG ĐÈ

Bóng đè xuất hiện thường xuyên có thể khiến cơ thể rơi vào trạng thái uể oải, mệt mỏi, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, công việc và học tập. Do đó, cần duy trì một số thói quen sau để có thể hạn chế việc xuất hiện tình trạng bóng đè:

  • Ngủ đủ giấc mỗi ngày: Ngủ đủ giấc mỗi ngày là yếu tố quan trọng giúp tinh thần luôn ổn định, ngăn ngừa tình trạng bóng đè. Người trưởng thành nên ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm.
  • Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh: Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh, hợp lý; có khung giờ sinh hoạt, ngủ nghỉ khoa học; tránh việc thức quá khuya và dậy muộn vào ngày hôm sau.
  • Môi trường ngủ nghỉ thoáng mát, yên tĩnh: Môi trường ngủ nghỉ nên được thiết kế thoáng mát, yên tĩnh; nhiệt độ phòng không được ở mức quá cao hoặc thấp.
  • Tập luyện thể dục thể thao: Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe, tuy nhiên cần tránh tập luyện quá sức hoặc thực hiện trước khi ngủ.
  • Tránh sử dụng các chất kích thích: Trước khi ngủ từ 3 đến 5 giờ, tránh việc sử dụng các chất kích thích có hại cho giấc ngủ như caffeine, trà,… hay ăn quá no.
  • Giữ tâm trạng vui vẻ, lạc quan: Giữ cho tâm trạng luôn được vui vẻ, lạc quan, hạn chế việc căng thẳng, lo âu kéo dài.

Bóng đè kéo dài là nguyên nhân dẫn đến một số bệnh lý khác có liên quan đến hệ thần kinh. Do đó, dù không có khả năng đe dọa trực tiếp đến sức khỏe nhưng nếu kéo dài có thể dẫn đến những biến chứng không mong muốn.

HỘI CHỨNG SỢ LỖ (TRYPOPHOBIA): NGUYÊN NHÂN VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ

HỘI CHỨNG SỢ LỖ (TRYPOPHOBIA): NGUYÊN NHÂN VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ 7

Khoảng 15% dân số toàn cầu phải đối mặt với một vấn đề tâm lý gọi là hội chứng sợ lỗ, khi họ trải qua cảm giác lo lắng, tránh né, và có những phản ứng khó chịu khi đối diện với hình ảnh của các lỗ tròn sát nhau. Điều này có thể xuất hiện trong nhiều hình dạng như vỏ hạt sen, quả dâu tây, hay tổ ong. Mặc dù vấn đề này phổ biến, nhưng nghiên cứu về nó hiện vẫn còn hạn chế, điều này khiến cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

HỘI CHỨNG SỢ LỖ (TRYPOPHOBIA): NGUYÊN NHÂN VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ 9

HỘI CHỨNG SỢ LỖ LÀ GÌ?

Nếu bạn trải qua cảm giác run sợ, khó chịu, và buồn nôn khi đối mặt với hình ảnh của tổ ong, bọt biển, hay bong bóng xà phòng, có thể bạn đang gặp phải hội chứng sợ lỗ, hay còn được biết đến với tên gọi Trypophobia.

Hội chứng sợ lỗ là một trong những loại nỗi sợ liên quan đến những thứ vô hại. Những người bị ảnh hưởng thường trải qua phản ứng mạnh mẽ cả về mặt thể chất và tinh thần khi gặp những hình ảnh tạo thành từ các lỗ hoặc đốm. Đối với họ, càng nhiều vòng tròn và chi chít lỗ đen, họ càng trải qua cảm giác khó chịu và buồn nôn.

Trypophobia thường phổ biến nhiều hơn ở phụ nữ so với nam giới. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng khoảng 25% những người mắc hội chứng này cũng có người thân gặp phải tình trạng tương tự.

DẤU HIỆU CỦA HỘI CHỨNG SỢ LỖ TRÒN

Triệu chứng sợ lỗ có thể bao gồm một loạt các dấu hiệu, khiến người bệnh trải qua trạng thái giống như đang trong một cơn hoảng loạn. Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến:

  • Buồn nôn, hụt hơi: Người mắc hội chứng sợ lỗ có thể trải qua cảm giác buồn nôn và hụt hơi khi đối mặt với hình ảnh của các lỗ hoặc đốm.
  • Cơ thể run rẩy, nhịp tim đập nhanh: Cảm giác lo sợ có thể kèm theo cơ thể run rẩy và tăng nhịp tim, là dấu hiệu của một phản ứng cơ thể tự nhiên khi đối mặt với nỗi sợ.
  • Đổ mồ hôi, bị ngứa, nổi da gà: Các triệu chứng về da như đổ mồ hôi, ngứa hoặc nổi da gà có thể xuất hiện, là dấu hiệu của căng thẳng và lo lắng.
  • Cảm thấy khó chịu: Ngoài các triệu chứng cụ thể, người bị hội chứng sợ lỗ cũng có thể trải qua cảm giác toàn thân khó chịu và không thoải mái.
  • Cảm giác khó chịu về thị giác: Nỗi sợ có thể xuất hiện khi nhìn thấy hình ảnh của các lỗ, gây ra một loại căng thẳng và áp lực trong thị giác.
  • Phiền muộn: Những người mắc hội chứng sợ lỗ có thể trải qua tâm trạng lo lắng và phiền muộn liên quan đến việc đối mặt với các tình huống liên quan đến hình ảnh của lỗ.

Những triệu chứng này có thể xuất hiện vài lần một tuần hoặc thậm chí mỗi ngày, và đôi khi, nỗi sợ có thể không bao giờ giảm đi hoàn toàn trong một số trường hợp.

NGUYÊN NHÂN CỦA BỆNH SỢ LỖ TRÒN

Nguyên nhân của hội chứng sợ lỗ vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng có thể có một số yếu tố góp phần gây ra, bao gồm:

  • Di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy có thể có mối liên hệ giữa hội chứng sợ lỗ và di truyền.
  • Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ: Một số người có thể mắc hội chứng sợ lỗ do có trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ liên quan đến các hình ảnh có lỗ, chẳng hạn như bị ong đốt, hoặc bị muỗi chích.
  • Sự kích thích của não bộ: Một số nghiên cứu cho thấy các hình ảnh có lỗ có thể kích thích các vùng não liên quan đến sự sợ hãi và ghê tởm.

CÁC TÁC NHÂN KÍCH HOẠT HỘI CHỨNG SỢ LỖ

Những đối tượng có khả năng kích thích trypophobia bao gồm:

  • Bề mặt xi măng, bong bóng nước, hoa văn trong phủ sương của bánh hoặc bánh, đầu vòi hoa sen, các lỗ trên mặt nạ khúc côn cầu cũ, đèn LED trong đèn giao thông
  • Các vấn đề về da như vết loét, sẹo và đốm, động vật đốm
  • Quả dâu tây, vỏ hạt sen, tổ ong, đài sen

TEST HỘI CHỨNG SỢ LỖ LÀ GÌ?

Hội chứng sợ lỗ test là một phương pháp đánh giá xem liệu một người có bị ảnh hưởng bởi hội chứng này hay không. Quá trình kiểm tra thường bao gồm việc sử dụng các kích thích như vỏ hạt sen, tổ ong, và các vật có nhiều lỗ sắp xếp xen kẽ. Mục tiêu là quan sát phản ứng của người được kiểm tra đối với những tình trạng sợ hãi về cả mặt thể chất và tinh thần, cũng như đánh giá mức độ ám ảnh.

Nếu người được kiểm tra trải qua các dấu hiệu sau, có khả năng cao họ đang mắc hội chứng sợ lỗ, bao gồm:

  • Nổi da gà, cảm giác sợ hãi, hoảng loạn và cảm thấy không thoải mái.
  • Khó chịu về thị giác như mỏi mắt, biến dạng tầm nhìn hoặc trong các trường hợp nặng, có thể xuất hiện ảo ảnh.
  • Cảm giác như có vật bò trên da, đổ mồ hôi, buồn nôn hoặc nôn, cũng như cảm giác run rẩy trong cơ thể.

Trong tình huống này, việc tìm kiếm sự chẩn đoán chính xác từ bác sĩ là quan trọng, giúp xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của hội chứng, từ đó xây dựng phương pháp trị liệu phù hợp.

ĐIỀU TRỊ HỘI CHỨNG SỢ LỖ

HỘI CHỨNG SỢ LỖ (TRYPOPHOBIA): NGUYÊN NHÂN VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ 11

Hiện nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho hội chứng sợ lỗ. Tuy nhiên, một số phương pháp điều trị có thể giúp giảm bớt các triệu chứng, bao gồm:

TƯ VẤN TÂM LÝ

Tư vấn tâm lý có thể giúp người bệnh hiểu rõ hơn về hội chứng sợ lỗ và học cách đối phó với nó.

THUỐC

Thuốc thường ít được sử dụng trong điều trị và kiểm soát triệu chứng của người mắc hội chứng sợ lỗ. Chỉ các trường hợp phản ứng quá mạnh, nguy hiểm cần dùng đến thuốc an thần, thuốc chẹn beta,… để kiểm soát. Đây cũng không phải là biện pháp điều trị lâu dài, chỉ dùng tạm thời trong giai đoạn đầu điều trị.

CÁC BIỆN PHÁP THƯ GIÃN

Các biện pháp thư giãn như hít thở sâu, tập yoga,… có thể giúp người bệnh giảm căng thẳng và kiểm soát nỗi sợ hãi.

LIỆU PHÁP PHƠI NHIỄM

Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho hội chứng sợ lỗ. Người bệnh sẽ được tiếp xúc dần dần với các vật thể có nhiều lỗ tròn trong một môi trường an toàn dưới sự hướng dẫn của chuyên gia. Liệu pháp này giúp người bệnh giảm thiểu phản ứng sợ hãi và ghê tởm khi nhìn thấy các vật thể kích thích hội chứng.

LIỆU PHÁP NHẬN THỨC HÀNH VI (CBT)

LIỆU pháp này giúp người bệnh thay đổi những suy nghĩ và hành vi tiêu cực liên quan đến hội chứng sợ lỗ. Liệu pháp CBT có thể giúp người bệnh nhận thức được nỗi sợ hãi của bản thân và học cách kiểm soát nó.

Hội chứng sợ lỗ có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Người mắc hội chứng này nên tìm đến sự tư vấn của bác sĩ tâm lý để được lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.