Trẻ sơ sinh bị táo bón kéo dài khiến trẻ có nguy cơ bị nứt kẽ hậu môn, sa trực tràng, hay tích tụ độc tố trong cơ thể,… Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị táo bón? Làm sao để phòng ngừa và điều trị nếu bé rơi vào tình trạng này? Bài viết này sẽ cung cấp cho mẹ những thông tin hữu ích, đồng thời, giải đáp cho mẹ những thắc mắc về táo bón ở trẻ sơ sinh.
TÁO BÓN Ở TRẺ SƠ SINH LÀ BỆNH GÌ?
Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng trẻ gặp khó khăn khi đi tiêu hoặc đi tiêu không thường xuyên như bình thường. Tình trạng này không phổ biến nhưng nếu trẻ mắc phải, mẹ cần phát hiện và có biện pháp điều trị sớm.
NGUYÊN NHÂN BÉ SƠ SINH BỊ TÁO BÓN
Trẻ sơ sinh có thể bị táo bởi mỏi nhiều nguyên nhân khác nhau. Do đó, khi trẻ sơ sinh bị táo bón, mẹ cần phát hiện sớm và có phương pháp điều trị phù hợp.
BÉ “PHỚT LỜ” NHU CẦU ĐẠI TIỆN
Trong một số trường hợp, bé gặp khó khăn đi đại tiện, đau rát hậu môn khi cố gắng đẩy phân ra ngoài. Điều này khiến trẻ cảm thấy sợ hãi và có xu hướng cố nhịn đi tiêu khiến tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh ngày càng nghiêm trọng hơn, kéo dài hơn.
THAY ĐỔI CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG
Thông thường, trẻ sơ sinh trải qua hiện tượng táo bón khi chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức hoặc khi chuyển từ thức ăn nhuyễn sang thức ăn có độ đặc hơn. Sự thay đổi trong chế độ ăn hàng ngày của trẻ sơ sinh gây hiệu ứng đặc biệt lên cơ chế nhu động ruột, làm cho ruột của bé không kịp thích ứng, từ đó gây táo bón. Ngoài ra, mất cân bằng dinh dưỡng, chế độ ăn thiếu chất xơ và chất lỏng cũng có thể đóng góp vào tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh, làm tăng độ nghiêm trọng của vấn đề.
Ngay cả trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn cũng có khả năng gặp tình trạng táo bón do sự biến động trong chế độ dinh dưỡng của người mẹ ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ. Việc mẹ tiêu thụ thường xuyên các thức ăn cay nóng, khó tiêu, ít chất xơ, giàu đạm hoặc duy trì chế độ ăn không cân đối có thể dẫn đến sự giảm chất lượng của sữa mẹ, và điều này có thể là một trong những nguyên nhân khiến trẻ gặp phải tình trạng táo bón khi thụ động những chất dinh dưỡng này.
THAY ĐỔI THÓI QUEN
Hầu hết các thay đổi trong thói quen sinh hoạt đều có thể ảnh hưởng đến chức năng ruột của trẻ sơ sinh, khiến trẻ khó đi tiêu, dẫn đến táo bón ở trẻ sơ sinh. Sự thay đổi thói quen này cơ thể là sự thay đổi về thời tiết như thời tiết quá nóng hay quá lạnh, sự thay đổi chỗ ngủ, thay đổi môi trường,…
DỊ ỨNG ĐẠM SỮA CÔNG THỨC
Tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh thường xuyên xuất hiện hơn khi trẻ sử dụng sữa công thức. Điều này có thể được giải thích bằng việc sữa công thức thường chứa lượng đạm cao, gây khó khăn trong quá trình tiêu hóa đạm. Nếu đây là nguyên nhân của tình trạng táo bón, mẹ nên xem xét việc chuyển sang sử dụng loại sữa khác và tuân thủ liều lượng theo hướng dẫn được ghi trên bao bì. Đồng thời, hạn chế việc cho trẻ sử dụng quá nhiều các sản phẩm từ sữa như phô mai và váng sữa.
Ngoài ra, táo bón ở trẻ sơ sinh cũng có thể xuất phát từ một số vấn đề bệnh lý hiếm gặp, bao gồm vấn đề với các đầu dây thần kinh trong ruột, rối loạn chuyển hóa bẩm sinh, thiếu hụt tuyến giáp, hoặc một số vấn đề liên quan đến tủy sống.
DẤU HIỆU TÁO BÓN Ở TRẺ SƠ SINH
Khi trẻ sơ sinh gặp tình trạng táo bón, phân của bé thường trở nên khô và cứng hơn so với trạng thái bình thường. Trong trường hợp nặng, phân có thể trở thành viên nhỏ, gây ra cảm giác đau đớn và căng thẳng cho trẻ khi đi tiêu. Trẻ có thể phải thực hiện các động tác như cong lưng, thắt chặt mông, và có thể tạo ra âm thanh khi rặn, cùng với mặt đỏ và thời gian rặn kéo dài. Tình trạng này gây nên nỗi ám ảnh và khó chịu cho trẻ sơ sinh.
Trẻ bị táo bón thường có tần suất đi tiêu ít hơn so với trẻ bình thường, nhưng điều này có thể thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi và chế độ dinh dưỡng. Đối với trẻ sơ sinh bú sữa mẹ hoàn toàn, việc không đi tiêu trong vài ngày không nhất thiết là dấu hiệu bất thường, vì mỗi bé có thể có tần suất đi tiêu khác nhau.
Trường hợp táo bón kéo dài, nếu không được phát hiện và giải quyết kịp thời, có thể gây ra các vấn đề khác như kém ăn, không chịu bú mẹ, khó chịu, quấy khóc, ngủ kém, và sụt cân nhanh chóng do lượng thức ăn không được hấp thụ hoặc đào thải ra khỏi cơ thể.
CÁCH ĐIỀU TRỊ TRẺ SƠ SINH BỊ TÁO BÓN
Các biện pháp điều trị táo bón ở trẻ sơ sinh thường hướng về điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và rèn luyện cho trẻ các thói quen mới để khắc phục tình trạng này.
LUYỆN TẬP THÓI QUEN VỆ SINH
Rèn luyện thói quen vệ sinh là một biện pháp hiệu quả trong việc giải quyết tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thời điểm tốt nhất để thực hiện vệ sinh là sau bữa ăn. Xây dựng thói quen đi vệ sinh của bé nên dựa trên lịch trình thường đi vệ sinh và thời điểm ăn của trẻ để xác định khoảng thời gian lý tưởng để thực hiện thói quen này. Điều này giúp mẹ xác định thời điểm phù hợp để “xi” và rèn luyện cho bé thói quen đi vệ sinh mỗi khi mẹ phát ra tiếng “xi”.
Ngoài ra, khi trẻ đang phải đối mặt với tình trạng táo bón nặng, việc sử dụng nước ấm có thể giúp kích thích cơ vòng hậu môn thả lỏng, làm cho quá trình đi tiêu trở nên dễ dàng hơn cho bé. Sự thoải mái và thư giãn từ việc tắm nước ấm cũng có thể giảm đau tức vùng bụng và giúp bé cảm thấy thoải mái hơn, đồng thời giảm cảm giác đau đớn do tình trạng đầy hơi và táo bón.
MASSAGE BỤNG CHO BÉ
Việc thực hiện massage theo chiều kim đồng hồ cho bé đều đặn mỗi ngày có thể kích thích nhu động ruột của trẻ hoạt động linh hoạt hơn, hỗ trợ quá trình đẩy phân ra khỏi cơ thể. Mẹ có thể thực hiện massage theo cách sau:
- Đặt ngón trỏ và ngón giữa gần rốn của trẻ và áp dụng áp lực nhẹ, sau đó xoay vòng theo chiều kim đồng hồ.
- Duy trì lực ấn vừa phải và từ từ mở rộng vòng xoay, hướng về phía hông bên phải của trẻ.
Bằng cách thực hiện các động tác massage này, lượng thức ăn khó tiêu được tích trữ trong dạ dày của bé sẽ trở nên mềm mại và dễ dàng di chuyển xuống hệ thống ruột, giúp giảm tình trạng táo bón. Đồng thời, mẹ có thể kết hợp việc di chuyển chân của trẻ giống như khi đạp xe đạp trong tư thế nằm ngửa để giảm căng thẳng cho ruột, tăng cường sự linh hoạt và cải thiện tình trạng táo bón.
KẾT HỢP VẬN ĐỘNG, MASSAGE CHO TRẺ
Trẻ sơ sinh bị táo bón, bố mẹ nên hỗ trợ bé vận động. Trẻ được vận động nhiều hơn không chỉ giúp trẻ rèn luyện một cơ thể dẻo dai, khỏe mạnh mà còn giúp các cơ quan trong hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
THAY ĐỔI CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG
Đối với trẻ sơ sinh còn đang bú mẹ hoàn toàn, mặc dù trẻ sơ sinh bị táo bón sẽ kén ăn hay thậm chí là bỏ bú nhưng mẹ nên cố gắng cho con bú đủ sữa trong mỗi cữ bú. Bên cạnh đó, mẹ nên cân chỉnh lại chế độ dinh dưỡng hằng ngày của mình, thêm nhiều chất xơ, chất khoáng và vitamin, uống đủ nước. Các chất này sẽ dung nạp vào bên trong cơ thể, chuyển hóa vào sữa mẹ giúp trẻ hấp thụ dễ dàng, từ đó giúp phân của trẻ mềm hơn, dễ bị đẩy ra ngoài, cải thiện tình trạng táo bón. Hơn nữa, mẹ nên bổ sung sữa chua vào chế độ dinh dưỡng hằng ngày để tăng cường lợi khuẩn, hỗ trợ hệ tiêu hóa. Mẹ hạn chế các món ăn cay, nóng, thức uống có cồn,…
Đối với trẻ đang dùng sữa công thức, mẹ nên chú ý pha sữa đúng theo chỉ dẫn, đo đủ lượng nước trước khi thêm bột vào để đảm bảo pha đúng tỷ lệ giữa nước và sữa. Ngoài ra, mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ và thử thay đổi loại sữa cho bé.
Đối với trẻ đã bắt đầu ăn dặm, mẹ nên chú ý bổ sung đủ các chất dinh dưỡng cần thiết trong thực đơn của bé, đồng thời, bổ sung thêm một số loại trái cây, rau quả để tăng cường lượng chất xơ cho trẻ. Một số loại thực phẩm giúp cải thiện tình trạng táo bón hiệu quả gồm:
- Các loại trái cây như: táo, mận, lê, đào,…
- Bông cải xanh,…
- Ngũ cốc nguyên hạt: bột yến mạch, bánh mì, mì ống,…
CÁCH PHÒNG NGỪA TÁO BÓN CHO TRẺ SƠ SINH
Để ngăn ngừa tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh, mẹ có thể thực hiện một số biện pháp sau:
CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG KHOA HỌC
- Mẹ nên duy trì một chế độ dinh dưỡng lành mạnh và đa dạng.
- Bổ sung chất xơ từ rau mồng tơi, rau dền đỏ, khoai lang, bông cải xanh, và các loại rau xanh, trái cây vào thực đơn hàng ngày để hỗ trợ tiêu hóa.
MASSAGE ĐỀU ĐẶN CHO TRẺ
- Thực hiện massage đều đặn giúp trẻ giảm căng thẳng và ngăn ngừa tình trạng táo bón.
- Massage vùng bụng theo chiều kim đồng hồ có thể kích thích hoạt động của ruột.
TĂNG CƯỜNG VẬN ĐỘNG CHO BÉ
- Tạo điều kiện cho bé vận động nhiều hơn, có thể thông qua việc đặt bé nằm úp bụng và thúc đẩy bé di chuyển.
- Tổ chức các hoạt động vận động như chơi, đẩy xe đẩy để kích thích hoạt động ruột.
CUNG CẤP ĐỦ NƯỚC
- Đối với trẻ sơ sinh và dưới 6 tháng tuổi, đảm bảo bé được uống đủ sữa.
- Đối với trẻ từ 6 tháng trở lên, mẹ có thể bổ sung nước nhỏ giọt vào chế độ uống của bé, nhưng không nên lạm dụng.
THÓI QUEN ĐI VỆ SINH ĐỀU ĐẶN
- Thiết lập thói quen đi vệ sinh đều đặn, giúp bé đi vệ sinh đúng giờ, giảm nguy cơ táo bón.
- Giúp mẹ phát hiện sớm nếu trẻ bị táo bón và có biện pháp ngăn ngừa kịp thời.
KHI NÀO NÊN ĐƯA BÉ ĐẾN CƠ SỞ Y TẾ?
Táo bón ở trẻ sơ sinh thương không nghiêm trọng nhưng nó có thể gây ám ảnh cho trẻ khiến tình trạng táo bón bị kéo dài, gây táo bón mãn tính. Hơn nữa, trẻ sợ hãi mỗi lần đi tiêu và có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm khi cố gắng đẩy phân ra ngoài như nứt hậu môn, sa trực tràng. Do đó, nếu mẹ đã thử các cách điều trị táo bón thông thường nhưng tình trạng táo bón của bé vẫn không được cải thiện hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường:
- Trẻ vô cùng khó chịu và không đi tiêu trong 2 đến 3 ngày
- Nghi ngờ trẻ bị táo bón do một số bệnh lý nguy hiểm
- Trẻ có biểu hiện bị đau dữ đội, khó chịu khi vận động, lật mình
- Trẻ chảy máu sau khi đi tiêu
- Trẻ bị sốt, nôn mửa
- Đầy hơi kéo dài
- Sụt cân đột ngột
- Phân lẫn máu,…
