Xuất huyết tiêu hóa là tình trạng nguy hiểm, có thể nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Xuất huyết tiêu hóa có thể là dấu hiệu cảnh báo trước một tình trạng nguy hiểm tiềm ẩn, chẳng hạn như ung thư dạ dày, ung thư đại trực tràng…
XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA LÀ GÌ?
Xuất huyết tiêu hóa là tình trạng máu chảy ra khỏi lòng mạch trong đường tiêu hóa, từ thực quản đến hậu môn. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ cơ quan nào trong đường tiêu hóa, bao gồm thực quản, dạ dày, ruột non, tá tràng, ruột già, trực tràng, hoặc hậu môn.
NGUYÊN NHÂN XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA
XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA TRÊN
- Loét dạ dày, tá tràng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của xuất huyết tiêu hóa trên. Loét dạ dày tá tràng là tổn thương niêm mạc dạ dày, tá tràng do axit dạ dày gây ra.
- Giãn tĩnh mạch thực quản: Đây là một tình trạng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng. Giãn tĩnh mạch thực quản là sự giãn nở của các tĩnh mạch trong thực quản do tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
- Bệnh Mallory-Weiss: Đây là một tình trạng hiếm gặp gây ra bởi một vết rách nhỏ ở thực quản. Vết rách có thể do nôn ói dữ dội gây ra.
- Ung thư dạ dày: Ung thư dạ dày là một bệnh lý ác tính có thể gây xuất huyết tiêu hóa.
XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA DƯỚI
- Viêm loét đại trực tràng: Đây là một tình trạng viêm và loét niêm mạc đại trực tràng.
- Bệnh Crohn: Đây là một bệnh viêm ruột mãn tính có thể ảnh hưởng đến bất kỳ phần nào của đường tiêu hóa.
- Chảy máu túi thừa: Đây là một tình trạng xảy ra khi túi thừa bị viêm và vỡ ra.
- Ung thư đại trực tràng: Ung thư đại trực tràng là một bệnh lý ác tính có thể gây xuất huyết tiêu hóa.
- Trĩ: Đây là tình trạng các tĩnh mạch ở trực tràng và hậu môn bị giãn nở. Trĩ có thể gây chảy máu nhẹ.
- Polyp đại tràng: Đây là những khối u lành tính phát triển trong đại tràng. Polyp đại tràng có thể gây chảy máu nhẹ.
- Nứt kẽ hậu môn: Đây là một vết nứt nhỏ ở niêm mạc hậu môn. Nứt kẽ hậu môn có thể gây chảy máu nhẹ.
BIẾN CHỨNG CỦA XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA
Xuất huyết tiêu hóa là một tình trạng nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng. Nếu không được điều trị kịp thời, xuất huyết tiêu hóa có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
THIẾU MÁU
Thiếu máu là tình trạng thiếu hồng cầu, dẫn đến giảm lượng oxy cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể. Thiếu máu có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, chóng mặt, khó thở, đau đầu,…
SỐC – TỬ VONG
Sốc là tình trạng suy giảm nghiêm trọng của các chức năng cơ thể, do mất máu quá nhiều. Sốc có thể gây ra các triệu chứng như huyết áp thấp, nhịp tim nhanh, khó thở, lú lẫn,…Trong trường hợp mất máu quá nhiều, bệnh nhân có thể tử vong.
SUY CÁC CƠ QUAN
Chảy máu quá nhiều có thể làm tổn thương các cơ quan trong cơ thể, dẫn đến suy các cơ quan. Suy các cơ quan có thể gây ra các triệu chứng như suy thận, suy gan, suy tim,…
ĐIỀU TRỊ XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA
BẢO VỆ ĐƯỜNG HÔ HẤP
Xuất huyết tiêu hóa trên có thể gây nguy cơ hít phải máu. Để tránh rủi ro này, những bệnh nhân có phản xạ nôn kém, bị hôn mê hoặc mất ý thức hoặc nội soi dạ dày cần được xem xét áp dụng phương pháp đặt nội khí quản giúp thở.
BÙ DỊCH VÀ TRUYỀN MÁU
Người bệnh bị hạ huyết áp hoặc xuất huyết tiêu hóa nhiều cần được bù dịch thông qua đường tĩnh mạch càng sớm càng tốt. Một kim lớn sẽ được cắm vào mạch máu nơi khuỷu tay để truyền dịch với dung lượng trung bình từ 500-1000ml nước muối sinh lý và ở trẻ em tối đa là 2 lít (20ml / kg). Ngoài ra, đối với các trường hợp thiếu máu nghiêm trọng, người bệnh cần được truyền máu. Tuy nhiên, đối với các trường hợp mắc bệnh mạch vành, suy tim mãn, người cao tuổi, trẻ em, việc truyền máu nên được xem xét cẩn trọng để tránh các biến chứng.
THUỐC
Đối với xuất huyết tiêu hóa trên, người bệnh được dùng thuốc ức chế bơm proton đường tĩnh mạch (PPI) để điều trị. PPI có tác dụng giảm tiết acid dạ dày, giúp cầm máu và ngăn ngừa tái phát xuất huyết.
Đối với các trường hợp xuất huyết tiêu hóa do giãn tĩnh mạch trong bệnh lý xơ gan, người bệnh nên được dùng thuốc co mạch tạng. Thuốc co mạch tạng giúp giảm áp lực tĩnh mạch cửa, từ đó làm giảm nguy cơ vỡ tĩnh mạch.
CẦM MÁU
Khoảng 80% bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa có thể tự cầm máu, song 20% trường hợp còn lại cần có biện pháp điều trị đặc hiệu. Việc điều trị phụ thuộc vào vị trí bị chảy máu và cần được tiến hành từ sớm để giảm thiểu nguy cơ tử vong, đặc biệt ở người cao tuổi.
Các phương pháp cầm máu thường bao gồm:
NỘI SOI CẦM MÁU
Nội soi cầm máu là phương pháp được áp dụng phổ biến nhất trong điều trị xuất huyết tiêu hóa. Bác sĩ sẽ sử dụng các dụng cụ nội soi để cầm máu tại chỗ, chẳng hạn như dùng nhiệt điện, hoá chất gây tắc mạch, co mạch, kẹp clip.
NÚT MẠCH
Nút mạch là phương pháp sử dụng một ống thông nhỏ để luồn vào mạch máu bị chảy máu và bơm chất làm tắc mạch vào. Phương pháp này thường được áp dụng trong trường hợp nội soi cầm máu thất bại.
PHẪU THUẬT
Phẫu thuật là phương pháp cuối cùng được áp dụng trong trường hợp các phương pháp điều trị khác không thành công. Phẫu thuật có thể được thực hiện để cầm máu, loại bỏ khối u hoặc tổn thương gây chảy máu.
CHĂM SÓC BỆNH NHÂN XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA
- Nghỉ ngơi tĩnh dưỡng: Người bệnh cần được nghỉ ngơi, tránh căng thẳng tinh thần và thể chất. Có thể giúp người bệnh thư giãn bằng cách đọc sách, nghe nhạc, hoặc trò chuyện.
- Vận động nhẹ nhàng: Khi vết thương đã bắt đầu ổn định, người bệnh có thể đi lại nhẹ nhàng. Tuy nhiên, cần tránh vận động mạnh hoặc di chuyển nhiều.
- Chế độ ăn uống: Người bệnh nên ăn các món ăn dễ tiêu hóa, chia nhỏ bữa ăn trong ngày. Các món ăn gợi ý bao gồm cháo, súp, canh, sữa,… Nên tránh các thực phẩm cay nóng, chua, mặn, hoặc các thực phẩm khó tiêu hóa.
- Theo dõi tình trạng sức khỏe: Người chăm sóc cần theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, đặc biệt là các dấu hiệu như nôn ra máu, đi ngoài ra máu, hoặc huyết áp tụt. Nếu thấy có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu ngay lập tức.
CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA
Để phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa, cần thực hiện các biện pháp sau:
- Ăn uống khoa học: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, chất xơ. Hạn chế ăn đồ ăn nhanh, đồ ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng,…
- Không uống rượu bia, thuốc lá: Rượu bia, thuốc lá là những tác nhân gây hại cho dạ dày, làm tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa.
- Duy trì chế độ vận động hợp lý: Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe, giảm căng thẳng, từ đó giúp phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa.
- Kiểm soát các bệnh lý nền: Nếu mắc các bệnh lý nền như loét dạ dày tá tràng, xơ gan,… cần được điều trị tích cực để kiểm soát bệnh, từ đó giảm nguy cơ xuất huyết tiêu hóa.
MỘT SỐ CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Xuất huyết tiêu hóa là một tình trạng tiềm ẩn nhiều rủi ro như nguy cơ sặc máu (nếu xuất huyết nhiều) có thể gây chết não và tử vong nhanh chóng. Xuất huyết tiêu hóa cũng có thể là dấu hiệu của một loại ung thư tiêu hóa nào đó. Do vậy, đây là một tình trạng nguy hiểm, người bệnh cần được thăm khám và điều trị càng sớm, càng tốt.
XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA CÓ TỰ KHỎI ĐƯỢC KHÔNG?
Xuất huyết tiêu hóa trên (cao) có thể tự khỏi trong vòng một đến hai tuần. Tuy nhiên, trong thời gian này, người bệnh cần được theo dõi và điều trị tích cực để tránh biến chứng.
Xuất huyết tiêu hóa dưới (thấp) thường do các bệnh lý nghiêm trọng như giãn tĩnh mạch thực quản, ung thư đại trực tràng,… Các bệnh lý này cần được điều trị y tế ngay lập tức.
SAU KHI ĐIỀU TRỊ XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA CÓ TÁI PHÁT LẠI KHÔNG?
Xuất huyết tiêu hóa rất dễ tái phát lại, do đó người bệnh sau khi điều trị khỏi cần phải tiếp tục liệu trình điều trị, tái khám và giữ gìn đường tiêu hóa cẩn thận để tránh bệnh tái phát.
Xuất huyết tiêu hóa là một tình trạng nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng. Do đó, khi có các dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa, người bệnh cần đến ngay bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời.
