Viêm xoang hàm là bệnh lý phổ biến, thường xảy ra khi môi trường thay đổi. Triệu chứng viêm xoang hàm cấp tính thường kéo dài 6 tuần, sau đó chuyển sang mãn tính. Do đó, để tránh biến chứng nguy hiểm, việc chẩn đoán và điều trị viêm xoang hàm cần được thực hiện kịp thời.
VIÊM XOANG HÀM LÀ GÌ?
Viêm xoang hàm là tình trạng viêm nhiễm của các xoang hàm, là một trong bốn xoang chính của hệ thống xoang. Xoang hàm là các hốc rỗng nằm ở hai bên gò má, có kích thước lớn nhất trong các xoang. Bên trong xoang hàm được lót bởi một lớp niêm mạc, có chức năng sản xuất dịch nhầy để làm ẩm và bảo vệ xoang.
Khi lớp niêm mạc này bị vi khuẩn, virus hoặc nấm tấn công, gây viêm nhiễm, kích ứng, sưng tấy, phù nề và mưng mủ sẽ dẫn đến tình trạng viêm xoang hàm.
NGUYÊN NHÂN GÂY VIÊM XOANG HÀM LÀ GÌ?
Các nguyên nhân gây viêm xoang hàm bao gồm:
Nhiễm trùng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm xoang hàm, do vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập vào xoang. Nhiễm trùng xoang thường xảy ra sau khi bị cảm lạnh, cúm hoặc dị ứng.
Dị ứng: Dị ứng mũi có thể làm tắc nghẽn lỗ thông xoang, khiến dịch nhầy ứ đọng và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển
Viêm mũi dị ứng: Viêm mũi dị ứng cũng có thể làm tắc nghẽn lỗ thông xoang, dẫn đến viêm xoang.
Biến chứng từ các bệnh lý khác: Viêm xoang hàm cũng có thể là biến chứng của một số bệnh lý khác, chẳng hạn như polyp mũi, chấn thương mũi, u bướu vùng đầu mặt cổ,…
Lệch cấu trúc vách ngăn mũi: Lệch cấu trúc vách ngăn mũi có thể làm tắc nghẽn lỗ thông xoang, dẫn đến viêm xoang.
Chấn thương: Chấn thương do tai nạn, hoặc do quá trình phẫu thuật (nhổ răng, phẫu thuật khoang miệng) để lại cũng có thể gây viêm xoang hàm.
CÁC LOẠI VIÊM XOANG HÀM
VIÊM XOANG HÀM CẤP TÍNH
Người mắc viêm xoang hàm cấp tính thường trải qua những triệu chứng như nhức đầu, đau mặt, cơn đau có thể lan đến khu vực hốc mắt và hai bên thái dương. Cơn đau thường xuất hiện nhiều vào buổi sáng và buổi trưa, và tăng lên khi bệnh nhân cúi đầu, gập người, hoặc vận động mạnh. Đau cũng có thể xuất hiện khi áp dụng áp lực nhẹ vào vùng mắt hoặc hố răng. Chảy mũi nước ban đầu sau đó có thể chuyển thành mủ và mùi hôi. Triệu chứng thường kéo dài khoảng 6 tuần và nếu không được điều trị kịp thời, có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính.
VIÊM XOANG HÀM MÃN TÍNH
Viêm xoang hàm mãn tính thường đi kèm với đau nhức mặt, nghẹt mũi, chảy mũi nước hoặc dịch mũi có màu xanh. Nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm xương tủy, viêm tấy hốc mắt, viêm màng não hoặc áp xe não.
VIÊM XOANG HÀM DO BỆNH VỀ RĂNG
Trong trường hợp viêm xoang hàm do vấn đề răng miệng, dịch mủ có thể tiết ra từ mũi và miệng với mùi hôi. Cơn đau âm ĩ kéo dài và tăng tiến dần đến mức độ dữ dội, đặc biệt ở hai bên má.
Những triệu chứng này đều đặc trưng cho từng loại viêm xoang hàm và đòi hỏi sự chẩn đoán và điều trị chính xác từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
BIẾN CHỨNG CỦA VIÊM XOANG HÀM
Dưới đây là một số biến chứng điển hình của viêm xoang hàm lên các cơ quan:
ĐƯỜNG HÔ HẤP
Ba cơ quan hô hấp tai, mũi, họng liên thông với nhau. Nếu không được điều trị kịp thời, vùng xoang bị nhiễm trùng có nguy cơ lan rộng và ảnh hưởng đến các cơ quan còn lại. Một số biến chứng đường hô hấp do bệnh viêm xoang gây ra như:
- Viêm họng mạn tính
- Viêm tai giữa
- Viêm đường hô hấp dưới
- Viêm thanh quản
MẮT
Do xoang hàm là các hốc xoang nằm gần vị trí hốc mắt, nên khi vùng xoang này bị viêm nhiễm sẽ gây ảnh hưởng đến thị giác của người bệnh. Cụ thể, các tác nhân gây hại có trong khoang xoang sẽ theo mạch máu đi đến mắt và gây nên tình trạng viêm nhiễm như:
- Viêm mô liên kết quanh hốc mắt
- Viêm dây thần kinh thị giác
- Áp xe túi lệ
- Áp xe mí mắt
XƯƠNG
Bệnh viêm xoang hàm khi chuyển biến nặng sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến quá trình lưu thông máu tại các vị trí xung quanh xoang hàm. Thông thường, người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức, tê mỏi ở xương hốc mắt gần xoang hàm. Cơn đau sau đó sẽ lan rộng đến khu vực xương thái dương, xương trán và xương đỉnh đầu.
NỘI SỌ
Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, vi khuẩn phát sinh từ quá trình viêm nhiễm tại xoang hàm sẽ tấn công vào hộp sọ và gây ra các biến chứng như:
- Viêm màng não
- Áp xe màng não
- Viêm não
- Viêm tắc tĩnh mạch xương
PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN VIÊM XOANG HÀM
Để chẩn đoán viêm xoang hàm, bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng lâm sàng và kết quả của các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng.
CÁC TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
Các triệu chứng lâm sàng của viêm xoang hàm thường gặp bao gồm:
- Nhức đầu: Nhức đầu là triệu chứng phổ biến nhất của viêm xoang hàm. Cơn đau thường xuất hiện ở vùng trán, thái dương, gò má hoặc vùng răng hàm.
- Đau mặt: Đau mặt cũng là triệu chứng điển hình của viêm xoang hàm. Cơn đau thường xuất hiện ở vùng trán, thái dương, gò má hoặc vùng răng hàm.
- Chảy mũi: Chảy mũi là triệu chứng thường gặp của viêm xoang hàm. Dịch mũi có thể là nước, nhầy hoặc mủ.
- Nghẹt mũi: Nghẹt mũi là triệu chứng thường gặp của viêm xoang hàm. Nghẹt mũi có thể xảy ra ở một bên hoặc cả hai bên mũi.
- Ho: Ho có thể là triệu chứng của viêm xoang hàm khi dịch nhầy từ xoang chảy xuống họng.
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN CẬN LÂM SÀNG
- Chụp X-quang xoang: Chụp X-quang xoang là phương pháp chẩn đoán viêm xoang hàm phổ biến nhất. Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát được hình ảnh các xoang, từ đó đánh giá mức độ viêm nhiễm và tình trạng tắc nghẽn lỗ thông xoang.
- Chụp CT scan xoang: Chụp CT scan xoang là phương pháp chẩn đoán viêm xoang hàm có độ chính xác cao hơn chụp X-quang. Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát được hình ảnh các xoang chi tiết hơn, từ đó có thể chẩn đoán chính xác hơn các tổn thương của xoang.
- Nội soi xoang: Nội soi xoang là phương pháp chẩn đoán viêm xoang hàm có độ chính xác cao nhất. Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát trực tiếp các xoang, từ đó có thể đánh giá chính xác nhất tình trạng viêm nhiễm và các tổn thương của xoang.
- Cấy mẫu dịch mũi và xoang: Cấy mẫu dịch mũi và xoang là phương pháp chẩn đoán viêm xoang hàm giúp xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Phương pháp này thường được chỉ định khi điều trị kháng sinh không hiệu quả hoặc khi nghi ngờ viêm xoang hàm do vi khuẩn kháng thuốc.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VIÊM XOANG HÀM
ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC
Điều trị bằng thuốc thường được áp dụng cho các trường hợp viêm xoang hàm cấp tính, bao gồm:
- Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh được sử dụng để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn.
- Thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau được sử dụng để giảm đau nhức mặt.
- Thuốc thông mũi: Thuốc thông mũi giúp giảm nghẹt mũi.
ĐIỀU TRỊ BẰNG PHẪU THUẬT
Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp sau:
- Súc rửa xoang: Súc rửa xoang là thủ thuật sử dụng dung dịch muối sinh lý để rửa sạch dịch nhầy và mủ trong xoang.
- Chọc hút xoang: Chọc hút xoang là thủ thuật sử dụng kim để hút dịch nhầy và mủ trong xoang.
- Mở xoang: Mở xoang là thủ thuật tạo một lỗ thông giữa xoang và mũi để giúp thông thoáng xoang và thoát dịch nhầy.
- Cắt polyp mũi: Polyp mũi là những khối u lành tính phát triển trong mũi. Cắt polyp mũi giúp thông thoáng mũi và xoang.
- Chỉnh hình vách ngăn mũi: Vách ngăn mũi lệch có thể gây tắc nghẽn lỗ thông xoang. Chỉnh hình vách ngăn mũi giúp giải phóng tắc nghẽn và giúp thông thoáng xoang.
KHI NÀO NGƯỜI BỆNH NÊN ĐẾN GẶP BÁC SĨ?
Đối với người mắc bệnh viêm xoang hàm, việc phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời đóng vai trò vô cùng quan trọng, giúp bệnh không chuyển biến nặng và việc điều trị trở nên hiệu quả hơn. Do đó, ngay khi phát hiện những triệu chứng, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra, thăm khám nhằm xác định tình trạng bệnh và đưa ra phác đồ điều trị thích hợp nhất.
BỆNH VIÊM XOANG HÀM ĂN VÀ KIÊNG ĂN GÌ?
Để nâng cao thể lực, tăng cường sức đề kháng, người bệnh viêm xoang hàm cần tập trung bổ sung các thực phẩm giàu vitamin, acid béo omega và kẽm như:
- Trái cây: Trái cây là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ dồi dào. Người bệnh viêm xoang hàm nên ăn nhiều trái cây tươi, đặc biệt là các loại trái cây có tính mát, giải nhiệt như cam, quýt, bưởi, dưa hấu, táo, lê,…
- Rau củ: Rau củ cũng là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ dồi dào. Người bệnh viêm xoang hàm nên ăn nhiều rau xanh, củ quả, đặc biệt là các loại rau củ có tác dụng kháng viêm, chống dị ứng như rau diếp cá, rau húng quế, tỏi, hành,…
- Thịt, cá: Thịt, cá là nguồn cung cấp protein, chất béo và các khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Người bệnh viêm xoang hàm nên ăn đa dạng các loại thịt, cá, đặc biệt là các loại thịt, cá ít béo như thịt gà, thịt bò, cá hồi,…
- Các loại hạt: Các loại hạt là nguồn cung cấp protein, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất dồi dào. Người bệnh viêm xoang hàm nên ăn các loại hạt như hạt chia, hạt óc chó, hạt hạnh nhân,…
Bên cạnh đó, để tránh gây kích ứng và khiến tình trạng viêm xoang hàm trở nên trầm trọng hơn, người bệnh cần hạn chế những nhóm thực phẩm như:
- Thức ăn quá cay, nóng hoặc quá lạnh: Thức ăn quá cay, nóng hoặc quá lạnh sẽ kích thích niêm mạc vùng miệng cũng như niêm mạc đường hô hấp, khiến tình trạng viêm nhiễm trở nên nặng nề hơn.
- Các loại thực phẩm gây dị ứng cho cơ thể: Nếu người bệnh viêm xoang hàm bị dị ứng với một số loại thực phẩm nào đó, thì cần tránh ăn những loại thực phẩm đó để tránh gây kích ứng và làm trầm trọng thêm tình trạng dị ứng.
- Đồ uống có cồn, có ga: Đồ uống có cồn, có ga sẽ làm tăng tiết dịch nhầy từ mũi, ảnh hưởng đến quá trình lưu thông không khí của mũi với môi trường bên ngoài.
- Hạn chế uống sữa và những sản phẩm được làm từ sữa: Những loại thực phẩm này sẽ làm tăng tiết dịch nhầy từ mũi, ảnh hưởng đến quá trình lưu thông không khí của mũi với môi trường bên ngoài.
CÁCH CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH
Ngoài chế độ ăn uống, người bệnh viêm xoang hàm cũng cần chú ý đến chế độ sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe như sau:
Đảm bảo người bệnh tuân thủ các nguyên tắc điều trị như:
- Dùng thuốc đúng liều lượng, thời gian theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không được tự ý thay đổi hay dừng uống thuốc khi không có sự tư vấn của bác sĩ.
- Tuân thủ lịch tái khám.
- Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý, dung dịch vệ sinh mũi từ 2 – 3 lần/ngày.
- Đối với bệnh nhân bị ngạt mũi, lưu ý sử dụng thuốc co mạch trước khi vệ sinh mũi.
- Làm sạch và hong khô dụng cụ sau khi hoàn tất việc vệ sinh mũi.
- Thường xuyên vệ sinh họng, khoang miệng.
- Giữ ấm cơ thể.
- Sử dụng máy làm ẩm và làm sạch không khí; hạn chế hút thuốc và tiếp xúc với môi trường ô nhiễm… nhằm đảm bảo không để vi khuẩn xâm nhập từ bên ngoài vào.
- Thường xuyên rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng hoặc nước sát khuẩn.
- Ăn uống lành mạnh, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng nhằm tăng cường sức đề kháng.
- Trong thời gian bệnh, người bệnh viêm xoang hàm nên hạn chế vận động mạnh và có chế độ nghỉ ngơi phù hợp.
Tuân thủ các biện pháp phòng tránh trên sẽ giúp giảm nguy cơ mắc viêm xoang hàm, bảo vệ sức khỏe của bạn.
