Thoái hoá cột sống thắt lưng (Spondylosis) là một bệnh mãn tính khi đĩa đệm và khớp bị thoái hóa, xương phát triển trên đốt của cột sống. Những thay đổi này khiến người bệnh đau, hạn chế vận động do các dây thần kinh và các chức năng khác bị ảnh hưởng.
THOÁI HÓA CỘT SỐNG LÀ GÌ?
Thoái hóa cột sống là tình trạng lớp sụn khớp ở các đốt sống bị mòn dần, các đầu xương đốt sống trực tiếp ma sát với nhau khi cơ thể vận động, gây viêm, sưng bao hoạt dịch khớp và khô khớp. Ngoài ra, sự ma sát của các đầu xương còn góp phần hình thành gai xương. Gai xương phát triển quá mức lại tiếp tục cọ xát gây ảnh hưởng đến xương đốt sống, rễ thần kinh và các mô mềm xung quanh.
NGUYÊN NHÂN GÂY THOÁI HÓA CỘT SỐNG
Thoái hóa cột sống là một quá trình tự nhiên xảy ra theo tuổi tác. Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa cột sống, bao gồm:
- Tuổi tác: Thoái hóa cột sống thường xảy ra ở người cao tuổi do sụn khớp bị mòn theo thời gian.
- Chấn thương cột sống: Chấn thương cột sống có thể làm rách sụn khớp và gây thoái hóa sớm.
- Béo phì: Thừa cân, béo phì gây áp lực lên cột sống, khiến các đốt sống dễ bị tổn thương.
- Lao động nặng nhọc: Lao động nặng nhọc, mang vác vật nặng thường xuyên có thể gây tổn thương cột sống.
- Tư thế sai lệch: Tư thế sai lệch khi ngồi, đứng, đi lại có thể làm tăng áp lực lên cột sống, gây thoái hóa sớm.
- Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, bệnh gút, bệnh đái tháo đường cũng có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa cột sống.
TRIỆU CHỨNG CỦA THOÁI HÓA CỘT SỐNG
Triệu chứng của thoái hóa cột sống thường xuất hiện ở giai đoạn muộn, khi các đốt sống đã bị thoái hóa nặng. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Đau lưng, đau cổ: Đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, thường xuất hiện khi vận động hoặc thay đổi tư thế.
- Cứng khớp: Cột sống khó vận động, đặc biệt là vào buổi sáng.
- Yếu cơ: Cơ ở vùng thắt lưng, cổ, vai gáy bị yếu đi, khiến người bệnh khó thực hiện các hoạt động thường ngày.
- Dị cảm: Tê bì chân tay, ngứa ran ở tay, chân, đặc biệt là vào ban đêm.
- Rối loạn chức năng bàng quang, ruột: Thoái hóa cột sống có thể chèn ép lên rễ thần kinh, gây rối loạn chức năng bàng quang, ruột.
ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ BỆNH THOÁI HÓA CỘT SỐNG THẮT LƯNG
Các yếu tố nguy cơ dễ dẫn đến thoái hoá cột sống thay đổi theo từng cá nhân, bao gồm:
- Có người thân đã mắc thoái hoá cột sống
- Béo phì hoặc thừa cân
- Lối sống ít vận động và hạn chế tập thể dục
- Bị chấn thương cột sống hoặc trải qua phẫu thuật cột sống
- Hút thuốc lá
- Có nghề nghiệp yêu cầu phải thực hiện các động tác lặp đi lặp lại nhiều lần và tăng áp lực lên cột sống
- Có vấn đề về sức khỏe tâm thần như lo lắng hoặc trầm cảm
- Bị viêm khớp vẩy nến
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ THOÁI HÓA CỘT SỐNG
KHÁM LÂM SÀNG
Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng, tiền sử bệnh và khám sức khỏe tổng quát. Các dấu hiệu và triệu chứng của thoái hóa đốt sống.
XÉT NGHIỆM HÌNH ẢNH
Các xét nghiệm hình ảnh có thể giúp bác sĩ xác định mức độ tổn thương của các đốt sống và loại trừ các nguyên nhân khác gây đau lưng, cổ. Các xét nghiệm hình ảnh thường được sử dụng để chẩn đoán thoái hóa đốt sống bao gồm:
- Chụp X-quang: Chụp X-quang có thể giúp bác sĩ nhìn thấy các dấu hiệu của thoái hóa đốt sống, chẳng hạn như hẹp đĩa đệm, gai xương, xơ hóa khớp,…
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cột sống, giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương của cột sống và xác định các biến chứng của thoái hóa đốt sống, chẳng hạn như chèn ép rễ thần kinh.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): CT có thể cung cấp hình ảnh cắt ngang của cột sống, giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương của cột sống và xác định các biến chứng của thoái hóa đốt sống.
XÉT NGHIỆM MÁU
Các xét nghiệm máu thường được sử dụng để loại trừ các nguyên nhân khác gây đau lưng, cổ, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp, nhiễm trùng hoặc ung thư.
CÁC XÉT NGHIỆM KHÁC
Các xét nghiệm khác có thể được chỉ định tùy theo từng trường hợp cụ thể. Ví dụ, bác sĩ có thể chỉ định chụp cắt lớp vi tính phát xạ đơn (SPECT) để xác định cụ thể vị trí cột sống đang bị tổn thương.
THOÁI HÓA CỘT SỐNG CÓ CHỮA KHỎI ĐƯỢC KHÔNG?
Một trong những điều cần được người bệnh lưu ý là hiện nay, không có cách nào có thể chữa khỏi thoái hóa cột sống hoàn toàn. Thay vào đó, các phương pháp hiện tại chủ yếu tập trung vào việc:
- Giảm đau
- Cải thiện khả năng vận động
- Làm chậm quá trình thoái hóa
Ngoài ra, các bác sĩ sẽ đánh giá nhiều yếu tố (mức độ thoái hóa, bệnh sử cá nhân…) trước khi đề xuất hướng điều trị hiệu quả, phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ THOÁI HÓA CỘT SỐNG
ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Điều trị nội khoa thường được sử dụng để điều trị thoái hóa cột sống ở giai đoạn nhẹ hoặc trung bình. Các thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAIDs) thường được sử dụng đầu tiên. Nếu NSAIDs không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc giảm đau opioid.
VẬT LÝ TRỊ LIỆU
Vật lý trị liệu là một phương pháp điều trị quan trọng giúp giảm đau, cải thiện chức năng và ngăn ngừa tái phát thoái hóa cột sống. Các bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh giúp tăng cường cơ bắp quanh cột sống, từ đó hỗ trợ cột sống và giảm áp lực lên các đốt sống. Các bài tập thăng bằng giúp cải thiện khả năng giữ thăng bằng và giảm nguy cơ té ngã.
PHẪU THUẬT
Phẫu thuật chỉ được chỉ định trong các trường hợp thoái hóa cột sống nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Phẫu thuật có thể được thực hiện để giải phóng chèn ép thần kinh, sửa chữa đốt sống bị tổn thương hoặc thay thế đĩa đệm bị hỏng.
CHĂM SÓC TẠI NHÀ
Ngoài các phương pháp điều trị y tế, người bệnh thoái hóa cột sống cũng cần chú ý chăm sóc tại nhà để kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa bệnh tiến triển.
- Giữ cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì là một yếu tố nguy cơ gây thoái hóa cột sống. Do đó, người bệnh cần duy trì cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên cột sống.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường cơ bắp quanh cột sống, từ đó hỗ trợ cột sống và giảm áp lực lên các đốt sống.
- Duy trì tư thế đúng: Tư thế đúng giúp giảm áp lực lên cột sống. Khi ngồi, đứng hoặc đi lại, cần chú ý giữ thẳng lưng, vai thả lỏng và đầu thẳng.
- Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi sau một ngày hoạt động.
- Tránh các hoạt động nặng nhọc: Tránh các hoạt động nặng nhọc, mang vác vật nặng để tránh làm tổn thương cột sống.
Thoái hóa đốt sống lưng là căn bệnh xương khớp phổ biến của xã hội, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng vận động và chất lượng sinh hoạt của bệnh nhân. Để chữa trị hiệu quả đốt sống lưng bị thoái hóa, người bệnh nên áp dụng các biện pháp nắn chỉnh cột sống sai lệch về vị trí tự nhiên như liệu pháp Trị liệu Thần kinh Cột sống.
