Tá tràng, một phần quan trọng của hệ tiêu hóa trong cơ thể con người, đảm nhận vai trò quan trọng trong quá trình giải phóng và hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn. Bệnh lý liên quan đến tá tràng là khá phổ biến do cơ quan này thường phải hoạt động liên tục để tham gia vào quá trình tiêu hóa thức ăn. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tá tràng cũng như một số bệnh lý thường gặp.
TÁ TRÀNG LÀ GÌ?
Tá tràng là phần đầu của ruột non, nằm giữa dạ dày và hỗng tràng. Hình dạng của tá tràng có thể mô tả như chữ C hoặc hình móng ngựa, với độ dài khoảng từ 20 – 25cm. Tá tràng được chia thành bốn phần:
- Tá tràng trên (hành tá tràng): dài khoảng 2 – 3cm, tiếp giáp với dạ dày.
- Tá tràng xuống: dài khoảng 7 – 8cm, kéo dài từ trái sang phải.
- Tá tràng ngang: dài khoảng 10 – 12cm, kéo dài qua bụng theo chiều ngang.
- Tá tràng lên: dài khoảng 5 – 6cm, chạy dọc ở phía bên trái của cột sống.
CẤU TẠO CỦA TÁ TRÀNG?
Tá tràng có cấu tạo gồm 5 lớp:
- Lớp thanh mạc: là lớp ngoài cùng, bao bọc toàn bộ tá tràng.
- Lớp dưới thanh mạc: nằm dưới lớp thanh mạc, chứa các mạch máu và thần kinh nuôi dưỡng tá tràng.
- Lớp cơ: gồm hai loại cơ là cơ dọc và cơ vòng. Cơ dọc nằm ở phía ngoài, giúp tá tràng co bóp để đẩy thức ăn xuống ruột non. Cơ vòng nằm ở phía trong, giúp điều chỉnh lượng thức ăn đi xuống ruột non.
- Lớp dưới niêm mạc: chứa các tuyến tiêu hóa, sản xuất ra các dịch tiêu hóa.
- Lớp niêm mạc: là lớp trong cùng, bao phủ toàn bộ mặt trong của tá tràng. Lớp niêm mạc có cấu tạo gồm các nếp gấp và các tuyến tiêu hóa.
CHỨC NĂNG CỦA TÁ TRÀNG TRONG CƠ THỂ
Tá tràng có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Cụ thể, tá tràng thực hiện các chức năng sau:
- Tiếp nhận và tiêu hóa thức ăn: Tá tràng tiếp nhận thức ăn từ dạ dày và thực hiện quá trình tiêu hóa thức ăn bằng cách tiết ra các dịch tiêu hóa. Các dịch tiêu hóa này bao gồm dịch tụy, dịch mật và dịch nhầy.
- Hấp thụ chất dinh dưỡng: Tá tràng là nơi diễn ra quá trình hấp thụ các chất dinh dưỡng từ thức ăn. Các chất dinh dưỡng được hấp thụ qua thành tá tràng và đi vào máu để nuôi dưỡng cơ thể.
- Thải bã: Tá tràng cũng là nơi thải ra các chất cặn bã của quá trình tiêu hóa. Các chất cặn bã này được chuyển xuống ruột non để tiếp tục quá trình tiêu hóa.
MỘT SỐ BỆNH LÝ LIÊN QUAN ĐẾN TÁ TRÀNG CÓ THỂ GẶP
Dưới đây là một số bệnh lý liên quan đến tá tràng có thể gặp:
VIÊM LOÉT TÁ TRÀNG
Viêm loét tá tràng là tình trạng viêm loét ở niêm mạc tá tràng. Bệnh thường gây ra các triệu chứng như đau bụng, ợ chua, buồn nôn, nôn,… Nguyên nhân gây viêm loét tá tràng chủ yếu là do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP). Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần gây bệnh như: chế độ ăn uống không lành mạnh, căng thẳng, sử dụng thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs),…
Viêm loét tá tràng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như thủng tá tràng, xuất huyết tiêu hóa, hẹp tá tràng, ung thư tá tràng,…
UNG THƯ TÁ TRÀNG
Ung thư tá tràng là tình trạng các tế bào ở tá tràng phát triển bất thường và trở thành khối u. Bệnh thường gây ra các triệu chứng như đau bụng, sụt cân, mệt mỏi,… Nguyên nhân gây ung thư tá tràng chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, một số yếu tố được cho là có liên quan đến bệnh bao gồm: nhiễm vi khuẩn HP, hút thuốc lá, chế độ ăn uống không lành mạnh, tiền sử gia đình có người bị ung thư tá tràng,…
POLYP TÁ TRÀNG
Polyp tá tràng là những khối tế bào hình thành trên lớp niêm mạc bên trong tá tràng. Polyp tá tràng có thể là lành tính hoặc ác tính. Polyp tá tràng lành tính thường không gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, polyp tá tràng ác tính có thể gây ra một số triệu chứng như đau bụng, chảy máu tiêu hóa,…
Phần lớn polyp tá tràng lành tính có thể được điều trị bằng phương pháp nội soi. Tuy nhiên, polyp tá tràng ác tính cần phải được phẫu thuật cắt bỏ.
TẮC TÁ TRÀNG BẨM SINH
Tắc tá tràng bẩm sinh là một dị tật đường ruột xảy ra khi tá tràng bị tắc. Bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tắc tá tràng bẩm sinh có thể gây ra các triệu chứng như nôn mửa, chướng bụng, đau bụng,.. Tắc tá tràng bẩm sinh cần được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật.
Ngoài ra, tá tràng cũng có thể bị tổn thương do một số bệnh lý khác như: trào ngược dạ dày – thực quản, bệnh celiac, bệnh Crohn,…
LÀM THẾ NÀO ĐỂ BẢO VỆ SỨC KHỎE CỦA TÁ TRÀNG VÀ HỆ TIÊU HÓA?
Dưới đây là một số biện pháp giúp bảo vệ sức khỏe của tá tràng và hệ tiêu hóa:
CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG LÀNH MẠNH
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của tá tràng và hệ tiêu hóa. Một chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm:
- Nhiều trái cây, rau củ: Trái cây và rau củ là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào, giúp hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón.
- Chất béo lành mạnh: Chất béo lành mạnh, chẳng hạn như dầu ô liu, bơ đậu phộng, các loại hạt,… giúp bảo vệ niêm mạc tá tràng.
- Protein nạc: Protein nạc, chẳng hạn như thịt nạc, cá, đậu,… giúp cung cấp năng lượng và hỗ trợ quá trình sửa chữa các mô trong cơ thể.
- Uống nước đầy đủ: Uống đủ nước giúp cơ thể hoạt động bình thường, bao gồm cả hệ tiêu hóa.
Nên hạn chế các thực phẩm sau:
- Thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ: Những thực phẩm này có thể gây kích ứng niêm mạc tá tràng, dẫn đến viêm loét tá tràng.
- Thức ăn đóng hộp, chế biến sẵn: Những thực phẩm này thường chứa nhiều chất bảo quản, phụ gia có thể gây hại cho hệ tiêu hóa.
Rượu bia, đồ uống có cồn: Rượu bia, đồ uống có cồn có thể gây kích thích dạ dày, tá tràng, dẫn đến viêm loét.
THÓI QUEN SINH HOẠT LÀNH MẠNH
Ngoài chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt cũng có ảnh hưởng đến sức khỏe của tá tràng và hệ tiêu hóa. Một số thói quen lành mạnh giúp bảo vệ sức khỏe của tá tràng và hệ tiêu hóa bao gồm:
- Ăn uống đúng giờ, đủ bữa: Ăn uống đúng giờ, đủ bữa giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định.
- Ăn chậm, nhai kỹ: Ăn chậm, nhai kỹ giúp thức ăn được tiêu hóa dễ dàng hơn.
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể phục hồi và tái tạo các mô, bao gồm cả niêm mạc tá tràng.
- Hạn chế căng thẳng: Căng thẳng có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa, bao gồm cả viêm loét tá tràng.
KHÁM SỨC KHỎE ĐỊNH KỲ
Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề về sức khỏe, bao gồm cả các bệnh lý liên quan đến tá tràng. Nếu có các triệu chứng bất thường, cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Như vậy, trên đây chúng ta đã cùng tìm hiểu về hành tá tràng gì kèm theo thông tin về một số bệnh lý có thể gặp ở bộ phận của hệ tiêu hóa này mà bạn nên biết.
