Suy hô hấp là một trong những tình trạng nguy hiểm và khó lường nhất hiện nay. Chúng có thể xảy ra một cách đột ngột, không có dấu hiệu báo trước nhưng cũng có khi nó xảy ra một cách từ từ nên nhiều người bệnh chủ quan cho đến khi các triệu chứng trở nên rõ ràng hơn.
SUY HÔ HẤP LÀ GÌ?
Suy hô hấp là một tình trạng y tế mà trong đó sự hoạt động của hệ thống hô hấp – bao gồm phổi, phế quản, và các cơ quan liên quan khác – bị suy giảm. Điều này có thể là do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm viêm nhiễm, tổn thương, hoặc các bệnh lý khác ảnh hưởng đến hệ thống hô hấp.
DẤU HIỆU SUY HÔ HẤP
Triệu chứng m suy hô hấp diễn ra nhanh, nguy hiểm, mức độ cũng phụ thuộc vào tình trạng tổn thương phổi và cơ quan liên quan. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
TRIỆU CHỨNG Ở NHỊP THỞ
- Thở nhanh hơn do tăng CO2 và giảm Oxy trong máu.
- Sự co bóp của cơ hô hấp, thấy rõ hõm trên xương ức và khoảng không giữa sườn.
- Ở trẻ nhỏ có thể thấy cánh mũi phập phồng.
- Trường hợp suy hô hấp do liệt thì tần số thở thường giảm, biên độ hô hấp yếu.
TRIỆU CHỨNG TUẦN HOÀN
- Mạch nhanh.
- Tăng cung lượng tim.
- Các cơn tăng huyết áp, có thể loạn nhịp trên thất.
TRIỆU CHỨNG TÍM TÁI
- Xuất hiện ở mặt, môi, chân, đầu ngón tay hoặc toàn thân.
- Tím tái kết hợp với tăng carbonic trong máu, giãn mạch đầu chi, và vã mồ hôi.
TRIỆU CHỨNG SUY TIM
- Trong các đợt cấp của suy hô hấp mạn tính, xuất hiện dấu hiệu gan to, phản hồi gan tĩnh mạch cổ dương, tĩnh mạch cổ nổi tự nhiên.
TRIỆU CHỨNG THẦN KINH
- Chỉ xuất hiện trong suy hô hấp nặng.
- Bao gồm vật vã, kích thích, rối loạn tri giác, hôn mê, lơ mơ.
Các triệu chứng này cần được nhận biết và điều trị kịp thời để ngăn chặn tình trạng suy hô hấp tiến triển và nguy hiểm cho sức khỏe.
NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN HỘI CHỨNG SUY HÔ HẤP
Nguyên nhân gây ra hội chứng suy hô hấp có thể phân chia thành hai nhóm chính là nguyên nhân tại phổi và nguyên nhân bên ngoài phổi.
NGUYÊN NHÂN TẠI PHỔI
- Viêm phổi nặng: Thường gặp nhất, do vi khuẩn (như liên cầu, phế cầu Haemophilus Influenzae) hoặc virus (như SARS, cúm A H5N1).
- Ngạt nước: Gây tổn thương màng surfactant và giảm khả năng hô hấp ở phổi.
- Sử dụng ma túy: Tiêm, hít heroin hoặc sử dụng dạng ma túy khác.
- Trào ngược dịch dạ dày: Xảy ra ở bệnh nhân say rượu, hôn mê, dịch dạ dày chứa acid trào lên phổi gây tổn thương.
- Chấn thương lồng ngực nặng: Đụng hoặc đập phổi.
- Phù phổi: Do tái tạo máu sau ghép phổi hoặc lấy huyết khối mạch phổi.
NGUYÊN NHÂN BÊN NGOÀI PHỔI
- Chấn thương khác: Gãy xương nhiều, bỏng nặng, chấn thương đầu.
- Truyền máu lượng lớn.
- Nhiễm khuẩn nặng hoặc sốc nhiễm khuẩn.
- Thông nối tim phổi.
- Dùng thuốc quá liều.
- Viêm tụy cấp nặng.
- Đông máu nội mạch lan tỏa.
Các nguyên nhân này làm cho hệ thống hô hấp bị suy yếu, gây ra các triệu chứng suy hô hấp và cần được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
ĐIỀU TRỊ SUY HÔ HẤP CẤP NHƯ THẾ NÀO?
Đối với bệnh nhân suy hô hấp, cần được cấp cứu và thực hiện các biện pháp hồi sức hô hấp ngay lập tức, càng khẩn trương thì cơ hội sống bệnh nhân càng cao.
DẪN LƯU MÀNG PHỔI
Được chỉ định trong các hội chứng tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất và tràn máu, tràn dịch màng phổi. Trường hợp vỡ, rách phế quản, có tràn khí màng phổi lớn, dẫn lưu không có hiệu quả thì phải cấp tốc can thiệp phẫu thuật và đặt ống Carlens hoặc nội phế quản để mổ.
KHAI THÔNG ĐƯỜNG DẪN KHÍ
Các thủ thuật gồm móc mồm, mũi, họng, lau sạch, hút sạch đất, cát, bùn, thức ăn, máu v.v… Nâng hàm, đặt canuyn Mayo để nâng lưỡi, đặt đầu thật ngửa ra đằng sau hoặc kéo lưỡi ra ngoài khi lưỡi bị tụt. Luồn dây polyten qua màng giáp nhẫn. Hút đờm rãi, máu mủ trong khí – phế quản. Đặt nội khí quản, mở khí quản.
MỞ KHÍ QUẢN
Được chỉ định trong trường hợp bệnh nhân có trở ngại ở đường hô hấp trên mà các phương pháp trên không giải quyết được hoặc phải thở máy dài ngày.
ĐẶT NỘI KHÍ QUẢN
Có 2 phương pháp đặt nội khí quản: qua mồm và qua mũi. Phương pháp qua mồm dễ đặt và nhanh, nhưng phải dùng đèn soi thanh quản. Đặt qua mũi có thể làm mà không cần đèn soi, có thể để lâu hơn.
HỖ TRỢ HÔ HẤP, HÔ HẤP NHÂN TẠO
Được thực hiện trên những bệnh nhân bị giảm thông khí. Có nhiều phương pháp như thổi ngạt và thở máy.
OXY LIỆU PHÁP
Sử dụng các phương pháp thở oxy như qua mặt nạ, qua lỗ thông đặt ở mũi, trong lều hoặc lồng ấp và thở oxy cao áp. Đây là phương pháp phổ biến và hữu dụng nhất trong giai đoạn đầu của suy hô hấp.
RỬA PHẾ QUẢN
Thực hiện để làm sạch phế quản và giúp loại bỏ đờm hoặc dịch nhầy trong đường hô hấp. Phương pháp này thường được kết hợp với tẩm quất vùng ngực và các biện pháp khác để hỗ trợ loại bỏ đờm một cách hiệu quả.
CHỐNG NHIỄM TOAN
Sử dụng các dung dịch kiềm như natri bicacbonat hoặc THAM để chống nhiễm toan trong trường hợp cần thiết
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH HÔ HẤP
Chỉ được chỉ định sau khi đường hô hấp của bệnh nhân được thông suốt và bệnh nhân phải được thở oxy.
SỬ DỤNG THUỐC KHÁNG SINH
Thuốc kháng sinh được sử dụng khi có dấu hiệu nhiễm trùng như viêm phổi, đợt cấp COPD có bằng chứng nhiễm khuẩn. Điều này giúp điều trị và ngăn ngừa sự lan rộng của vi khuẩn, cải thiện tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc kháng sinh cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ không mong muốn.
PHÒNG TRÁNH SUY HÔ HẤP
Để phòng tránh suy hô hấp cấp tính, có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Hạn chế hút thuốc lá: Khói thuốc lá có thể gây tổn thương cho phổi và làm tăng nguy cơ mắc suy hô hấp cấp tính. Việc ngừng hút thuốc hoặc giảm cường độ hút thuốc là cách hiệu quả nhất để bảo vệ phổi.
- Sớm điều trị nhiễm trùng đường hô hấp: Khi xuất hiện dấu hiệu của nhiễm trùng đường hô hấp như sốt, ho, và tăng tiết dịch nhầy, nên thăm bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
- Tuân thủ điều trị: Nếu đã được chẩn đoán mắc suy hô hấp cấp tính, cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng thuốc được bác sĩ kê đơn. Việc tuân thủ điều trị giúp duy trì sức khỏe của tim và phổi.
- Duy trì hoạt động thể chất: Thực hiện các hoạt động vận động thể chất thích hợp như tập thể dục định kỳ và đi bộ hàng ngày để tăng cường chức năng phổi và duy trì sức khỏe toàn diện.
Việc thực hiện những biện pháp này sẽ giúp giảm nguy cơ mắc suy hô hấp cấp tính và bảo vệ sức khỏe của phổi.
Nếu được điều trị tốt, sau vài ngày, sức khỏe của bệnh nhân sẽ tiến triển tốt, mạch, huyết áp ổn định cùng với sắc mặt hồng hào. Tuy nhiên vẫn cần tiếp tục theo dõi và điều trị nguyên nhân, tránh hội chứng suy hô hấp tái phát gây nguy hiểm.
