Polyp mũi là tổn thương dạng khối lành tính, xuất phát từ tình trạng viêm thoái hóa của niêm mạc mũi xoang, chiếm 1- 4% dân số, tỷ lệ tăng dần theo độ tuổi. Mặc dù lành tính nhưng polyp ở mũi và bệnh tiềm ẩn của nó có thể ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Polyp mũi có tự hết không? Khi nào cần điều trị?
POLYP MŨI LÀ GÌ?
Polyp mũi là một tình trạng viêm mũi không rõ nguyên nhân, thường do phản ứng viêm nhiễm phù nề do virus, vi khuẩn, dị ứng hoặc cơ thể phản ứng miễn dịch chống lại vi nấm, dẫn đến thoái hóa của niêm mạc mũi xoang và hình thành polyp. Khoảng 30% bệnh nhân có polyp mũi có dị ứng môi trường. Tình trạng này thường xuất hiện ở những người có viêm xoang mạn tính, viêm mũi xoang dị ứng, hen suyễn, xơ nang, hoặc nhạy cảm với các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), và có yếu tố di truyền.
Polyp mũi thường biểu hiện dưới dạng các nốt sần nhợt, tạo thành từ màng nhầy bao quanh mũi, thường nằm ở các khe mũi giữa. Mặc dù ít gây ra triệu chứng đau nhức, nhưng polyp mũi thường gây tắc nghẽn mũi và suy giảm hoặc mất khả năng khứu giác. Các triệu chứng khác có thể bao gồm khạc đàm, đau mặt, nhức đầu, rối loạn giấc ngủ và giảm chất lượng cuộc sống, đặc biệt khi polyp mũi gây tắc đường dẫn lưu xoang, từ đó dễ dẫn đến nhiễm trùng mũi xoang.
DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỆNH POLYP MŨI
Vì các triệu chứng của polyp mũi có thể gần giống như viêm mũi xoang hoặc cảm cúm, việc nhận biết đúng bệnh trở nên khó khăn. Tuy nhiên, các triệu chứng của cảm cúm thường sẽ hết sau 1-2 tuần trong khi các triệu chứng của polyp thường kéo dài. Do đó, khi có dấu hiệu bất thường kéo dài, người bệnh cần thăm khám ngay tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán kịp thời và có chỉ định điều trị thích hợp.
Để chẩn đoán polyp mũi, cần tiến hành khai thác bệnh sử kỹ lưỡng, khám lâm sàng, nội soi mũi, và các xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm dị ứng, vi khuẩn học, xét nghiệm chức năng phổi, và kiểm tra độ nhạy aspirin. Thông qua phương pháp soi mũi trước thông thường, polyp có thể được nhìn thấy. Tuy nhiên, nếu polyp mũi nằm sâu trong xoang, nội soi mũi sẽ được thực hiện.
Khi phát hiện các khối polyp kích thước lớn hoặc lan tỏa 2 bên, bệnh nhân có thể cần được chụp phim cắt lớp CT-scan hay chụp cộng hưởng từ MRI để xác định mức độ nặng của bệnh và hỗ trợ lên kế hoạch điều trị. Nội soi mũi xoang và phương tiện hình ảnh học không những giúp chẩn đoán có polyp mũi mà còn phân biệt với các tổn thương dạng u khác trong vùng mũi xoang.
POLYP MŨI CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Polyp mũi không tự biến mất, nếu không được điều trị, theo thời gian, polyp mũi sẽ tăng dần kích thước gây bít tắc đường thở và nhiều triệu chứng khác.
CÁCH ĐIỀU TRỊ POLYP MŨI
Việc chỉ định các phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ polyp mũi và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Có hai phương pháp được áp dụng trong điều trị polyp mũi gồm:
ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Để điều trị polyp mũi, có các phương pháp y tế khác nhau được áp dụng. Trong trường hợp có một hoặc nhiều polyp mũi nhỏ, thuốc giảm phản ứng viêm, tăng lưu thông khí qua mũi và làm teo nhỏ kích thước polyp được sử dụng. Các loại thuốc thường được áp dụng bao gồm corticosteroid xịt mũi như Fluticasone, Triamcinolone, Budesonide, Flunisolide, Mometasone.
Ngoài ra, các loại thuốc chống dị ứng và nhiễm trùng cũng được sử dụng. Các thuốc kháng histamin có thể giúp chống lại dị ứng, giảm nghẹt mũi, mang lại sự dễ chịu cho người bệnh. Nếu có nhiễm trùng xoang, người bệnh có thể được điều trị thêm kháng sinh.
Trong những trường hợp viêm xoang mạn bị nhiễm vi nấm, điều trị bằng thuốc kháng nấm là rất cần thiết, đặc biệt kết hợp với phẫu thuật cắt bỏ những mảnh vi nấm để đạt được hiệu quả tốt nhất.
ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
Khi các phương pháp điều trị bằng thuốc không đạt được kết quả mong muốn, phẫu thuật cắt bỏ polyp mũi trở thành lựa chọn tiếp theo. Phương pháp phẫu thuật được lựa chọn sẽ phụ thuộc vào vị trí, kích thước và số lượng polyp, được quyết định bởi bác sĩ chuyên khoa.
Các phương pháp phẫu thuật polyp mũi bao gồm:
- Phẫu thuật cắt polyp mũi: Polyp nhỏ và đơn độc thường được cắt bỏ dễ dàng bằng máy cắt hút (microdebrider). Sau phẫu thuật, người bệnh cần tiếp tục điều trị tình trạng viêm bằng kháng sinh và corticosteroid dạng uống.
- Phẫu thuật nội soi mũi xoang: Phương pháp này phức tạp hơn, không chỉ cắt bỏ polyp mà còn mở rộng các lỗ thông xoang bị viêm tắc. Sau phẫu thuật, người bệnh được điều trị giảm viêm bằng thuốc xịt mũi, các thuốc chống dị ứng và rửa mũi bằng nước muối sinh lý nhằm phòng ngừa polyp tái phát.
Đối với những bệnh nhân mắc bệnh toàn thân có polyp mũi như u hạt bạch cầu ái toan kèm theo viêm đa mạch, hoặc xơ nang, việc điều trị bệnh nền cũng là điều được khuyến khích.
THUỐC SINH HỌC
Những loại thuốc này thường được chỉ định cho bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tính kèm polyp mũi khi các bệnh nhân này không đáp ứng với các thuốc nội khoa khác, bệnh nhân hen suyễn hoặc viêm da dị ứng mức độ từ vừa tới nặng cũng được chỉ định. Một số thuốc: Dupixent®, Xolair®,…
POLYP MŨI UỐNG THUỐC CÓ HẾT KHÔNG?
Điều trị bằng thuốc có thể làm giảm các triệu chứng mũi xoang do polyp mũi gây ra. Đối với polyp mũi có kích thước nhỏ, sử dụng thuốc có thể làm polyp teo lại nhưng đối với polyp có kích thước lớn, có thể phải phẫu thuật cắt bỏ polyp mới hiệu quả.
LÀM GÌ ĐỂ BỆNH POLYP MŨI TỰ HẾT?
Không có biện pháp nào có thể khiến polyp mũi tự biến mất mà không cần sử dụng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật. Vì vậy, người bệnh nên tránh nghe theo các phương pháp chữa trị dân gian chưa được kiểm chứng, để tránh nguy cơ điều trị sai cách và gây ra những hậu quả không mong muốn.
Mặc dù thuốc và phẫu thuật là các phương pháp điều trị chính cho polyp mũi, nhưng có một số biện pháp có thể áp dụng tại nhà để giúp giảm các triệu chứng do polyp mũi gây ra.
VITAMIN D
Vitamin D là một chất dinh dưỡng thiết yếu mà cơ thể cần để duy trì sức khỏe. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số người mắc bệnh polyp mũi có thể thiếu hụt vitamin D. Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng vitamin D có tính chất chống viêm và có thể đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe của hệ thống hô hấp.
Một dạng phổ biến của vitamin D là vitamin D3. Trong một số nghiên cứu, việc sử dụng vitamin D3 với liều lượng 4000 IU mỗi ngày trong khoảng một tháng đã dẫn đến cải thiện tình trạng của polyp mũi ở những người tham gia.
NƯỚC RỬA MŨI
Sử dụng nước muối tiệt trùng để làm ẩm và làm sạch đường mũi có thể giúp giảm các triệu chứng và một số nguyên nhân gây ra polyp mũi. Chẳng hạn, việc sử dụng nước rửa mũi có thể giúp loại bỏ các chất gây dị ứng và kích ứng, từ đó có thể ngăn ngừa sự phát triển của polyp do dị ứng.
DẦU KHUYNH DIỆP
Nghiên cứu về eucalyptol, một hợp chất có trong dầu khuynh diệp, cho thấy hợp chất này có thể giúp ích cho những người bị polyp mũi. Eucalyptol có đặc tính kháng khuẩn, giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn trong xoang mũi có thể gây hại. Nó cũng có khả năng cải thiện tình trạng tắc nghẽn mũi bằng cách làm thông thoáng đường thở.
Người bệnh có thể sử dụng một giọt nhỏ dầu khuynh diệp pha loãng để chấm vào bên trong mũi. Một lựa chọn khác là hít dầu khuynh diệp thông qua một thiết bị hít như máy khuếch tán.
BÀI TẬP THỞ
Các bài tập thở có thể giúp giảm nghẹt mũi và các triệu chứng khác của polyp mũi. Theo nghiên cứu, Bhramari pranayama là một loại bài tập thở yoga có thể mở xoang. Những loại bài tập này cũng giúp kiểm soát hơi thở tốt hơn.
CAPSAICIN
Capsaicin là một hợp chất tồn tại tự nhiên trong ớt. Mặc dù khi tiếp xúc, capsaicin có thể gây ra cảm giác bỏng rát, nhưng nó cũng có khả năng làm dịu cơn đau và giãn mạch máu. Đáng
chú ý, capsaicin cũng có thể giúp cải thiện các triệu chứng của polyp mũi bằng cách làm loãng chất nhầy trong mũi xoang, từ đó giúp làm thông thoáng đường thở và giảm tắc nghẽn.
MEN VI SINH
Hệ vi sinh vật trong cơ thể người rất đa dạng, bao gồm cả vi khuẩn có thể có lợi cho sức khỏe tổng thể. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự cân bằng của hệ vi sinh vật cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của xoang mũi.
Việc sử dụng probiotic có thể giúp điều hòa hệ vi sinh vật trong cơ thể và giảm các triệu chứng của polyp mũi. Probiotic có thể được tìm thấy trong các thực phẩm bổ sung và thực phẩm tự nhiên như sữa chua, kefir, và các sản phẩm lên men khác.
MÁY TẠO ĐỘ ẨM
Máy tạo độ ẩm hoạt động bằng cách bổ sung độ ẩm cho không khí xung quanh. Chúng có thể ngăn ngừa khô và giữ ẩm cho đường mũi từ đó giúp dễ thở hơn. Bằng cách giúp chất nhầy dễ dàng thoát ra khỏi xoang, nguy cơ tắc nghẽn và viêm thấp hơn.
Nếu áp dụng các biện pháp khắc phục tại nhà không mang lại hiệu quả, người bệnh cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng tại bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
