Men gan là một trong những chỉ số quan trọng để đánh giá tình trạng hoạt động của gan, cơ quan nội tạng quan trọng trong cơ thể. Nguyên nhân dẫn đến men gan cao có thể đa dạng, bắt nguồn từ nhiều bệnh lý hoặc vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác nhau. Để xác định nguyên nhân và phương pháp điều trị cho bệnh nhân có men gan cao, việc kết hợp với các chẩn đoán khác là hết sức quan trọng.
MEN GAN LÀ GÌ?
Men gan là các enzyme có trong tế bào gan, tham gia vào các quá trình chuyển hóa, tổng hợp các chất dinh dưỡng, đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. Khi tế bào gan bị tổn thương, các enzyme này sẽ giải phóng vào máu, khiến cho nồng độ men gan trong máu tăng cao.
Có 4 loại men gan thường được xét nghiệm để đánh giá chức năng gan, bao gồm:
- Alanine aminotransferase (ALT): Có nhiều nhất ở tế bào gan, cũng có mặt ở thận và tế bào cơ vân. Khi tế bào gan bị tổn thương, ALT sẽ giải phóng vào máu, khiến cho nồng độ ALT trong máu tăng cao.
- Aspartate aminotransferase (AST): Có ở tế bào gan, tế bào cơ vân, cơ tim, hồng cầu, tụy, phổi và não. Khi tế bào gan bị tổn thương, AST cũng sẽ giải phóng vào máu, khiến cho nồng độ AST trong máu tăng cao.
- Alkaline phosphatase (ALP): Có ở đường mật và xoang mạch gan, đồng thời còn có mặt ở xương, thận, ruột và rau thai. Khi đường mật bị tắc nghẽn, ALP sẽ giải phóng vào máu, khiến cho nồng độ ALP trong máu tăng cao.
- Gamma glutamyl transpeptidase (GGT): Có ở gan (gồm cả mạng lưới nội bào của tế bào nội mô đường mật), thận, tụy, ruột và tuyến tiền liệt. Khi gan bị tổn thương hoặc đường mật bị tắc nghẽn, GGT sẽ giải phóng vào máu, khiến cho nồng độ GGT trong máu tăng cao.
NGUYÊN NHÂN MEN GAN CAO PHỔ BIẾN NHẤT
GAN NHIỄM MỠ
Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ mỡ trong tế bào gan. Gan nhiễm mỡ có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm:
- Thừa cân, béo phì
- Rối loạn chuyển hóa lipid
- Thừa bia rượu
- Thiếu hụt vitamin B12
- Một số bệnh lý như đái tháo đường, hội chứng chuyển hóa,…
Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng, chỉ được phát hiện khi xét nghiệm máu. Tuy nhiên, nếu gan nhiễm mỡ nặng có thể dẫn đến viêm gan, xơ gan và ung thư gan.
TÁC DỤNG PHỤ CỦA THUỐC
Thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc giảm viêm, thuốc chống động kinh, thuốc điều trị ung thư,… là những loại thuốc có thể gây tác dụng phụ làm tăng men gan.
Khi sử dụng các loại thuốc này, cần theo dõi chỉ số men gan thường xuyên để phát hiện sớm tình trạng men gan cao và có biện pháp xử lý kịp thời.
VIÊM GAN VIRUS
Viêm gan virus là tình trạng viêm gan do virus gây ra. Có 5 loại viêm gan virus chính: viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C, viêm gan D và viêm gan E.
Viêm gan virus có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, dẫn đến xơ gan, ung thư gan và thậm chí tử vong.
BỆNH LÝ GAN DO SỬ DỤNG BIA RƯỢU
Uống nhiều rượu bia và thức uống có cồn là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan, ung thư gan,…
Lạm dụng rượu bia trong thời gian dài gây tổn thương và suy giảm chức năng gan càng nghiêm trọng, chỉ số men gan cũng cao dần.
BỆNH GAN TỰ MIỄN
Bệnh gan tự miễn là tình trạng hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm tế bào gan. Bệnh gan tự miễn có thể gây viêm gan, xơ gan và thậm chí tử vong.
NHIỄM TRÙNG CYTOMEGALO
Cytomegalo là một loại virus gây bệnh nguy hiểm, có thể tấn công nhiều cơ quan trong cơ thể, trong đó có gan.
Nhiễm trùng Cytomegalo thường gặp ở những người có hệ miễn dịch yếu, chẳng hạn như người nhiễm HIV/AIDS, người bị suy giảm miễn dịch sau ghép tạng,…
RỐI LOẠN SẮT
Hội chứng rối loạn Hemochromatosis là tình trạng cơ thể tích tụ quá nhiều sắt trong gan. Tình trạng này có thể gây viêm gan, xơ gan và thậm chí ung thư gan.
BỆNH WILSON
Bệnh Wilson là một bệnh di truyền hiếm gặp, gây rối loạn chuyển hóa đồng trong cơ thể. Bệnh Wilson có thể gây tổn thương gan, não và các cơ quan khác.
DẤU HIỆU VÀ TRIỆU CHỨNG CỦA MEN GAN CAO
Men gan cao thường không có dấu hiệu rõ ràng, nó còn phụ thuộc vào mức độ cao của men gan cũng như nguyên nhân gây ra tình trạng này. Một số bệnh nhân có thể xuất hiện dấu hiệu rối loạn tiêu hóa, chán ăn, ngứa da,… nhưng không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Vì thế khi có kết quả men gan cao, cần chẩn đoán thêm để tìm nguyên nhân.
CÁCH ĐIỀU TRỊ MEN GAN CAO
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây men gan cao mà có các phương pháp điều trị khác nhau.
- Đối với viêm gan do virus: Điều trị bằng thuốc kháng virus.
- Đối với viêm gan do rượu: Ngưng uống rượu, điều trị các bệnh lý liên quan như gan nhiễm mỡ, xơ gan.
- Đối với viêm gan do thuốc: Ngưng sử dụng thuốc gây hại cho gan, điều trị các bệnh lý liên quan như gan nhiễm mỡ, xơ gan.
- Đối với bệnh lý gan khác: Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh.
PHÒNG NGỪA MEN GAN CAO
Để phòng ngừa men gan cao, cần thực hiện các biện pháp sau:
- Không uống rượu bia quá nhiều.
- Vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine phòng viêm gan.
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý gan.
Men gan cao là dấu hiệu cảnh báo tình trạng tổn thương gan. Khi gặp phải tình trạng này, nên sớm tới bệnh viện kiểm tra để xác định nguyên nhân, các biện pháp điều trị sẽ giúp kiểm soát chỉ số men gan, hạn chế tổn thương ngược lại cho tế bào gan.
