Làm thế nào để nuôi dưỡng can âm, chúng ta cần hiểu rõ được sự khác nhau giữa can huyết hư và can âm hư. Can âm thường được mô tả là tình trạng “dịu dàng”, trầm lắng, được nuôi dưỡng trong gan và cân bằng với can dương. Thiếu can âm có thể dẫn đến cảm giác bực bội và nóng trong cơ thể. Tình trạng can âm hư có thể xuất hiện trong các trường hợp bệnh nhân lâu ngày mắc các bệnh ôn bệnh hoặc nhiệt bệnh. Vậy tại sao chúng ta lại gặp tình trạng can âm hư?
Đầu tiên, người bệnh lâu ngày, đặc biệt là mắc các chứng ôn bệnh hay nhiệt bệnh, thường sẽ tiêu hao can âm, gây ra tình trạng thiếu hụt can âm. Trường hợp này được gọi là can âm hư cấp tính.
Thứ hai, nếu một người có bệnh mãn tính hoặc can khí uất kết trong cơ thể lâu ngày, khí sẽ hóa hỏa hoặc thiếu máu gan, can hỏa vượng… cũng dễ dẫn tới tình trạng can huyết hư mãn tính.
Cuối cùng, người mắc chứng thận âm hư dễ xuất hiện tình trạng can âm hư. Vì “can thận đồng nguyên”, hai cơ quan này cùng một nguồn, can tàng huyết, tinh sinh huyết, huyết hóa tinh, chúng có mối quan hệ vô cùng khăng khít. Hơn nữa thận âm là gốc của âm dịch trong toàn cơ thể, gan thuộc mộc, thận thuộc thủy, thủy sinh mộc, do đó can mộc cần nhận được sự nuôi dưỡng của thận thủy. Khi thận âm suy yếu không thể đi lên trên “chăm sóc” cho lá gan, thủy không dưỡng mộc, từ đó mới dẫn tới can âm hư.
Dù là nguyên nhân gì, can âm hư đều có các triệu chứng chung như hoa mắt ù tai, mắt khô, thị lực giảm, sợ ánh sáng mạnh, dễ buồn bực, mặt đỏ rực,miệng khô, lưỡi khô, đổ mồ hôi trộm, mạch huyền sác, lưỡi đỏ và khô. Các triệu chứng chung của can huyết hư và can âm hư bao gồm hoa mắt ù tai, mắt khô, thị lực giảm, sợ ánh sáng mạnh, buồn bực.
Tuy nhiên, có sự khác biệt giữa chúng khi nhìn vào tình trạng kinh nguyệt và mặt mũi. Can huyết hư thường phản ánh qua kinh nguyệt ít, màu nhạt, mặt mũi vàng vọt, trong khi can âm hư khiến mặt đỏ mặt.
Can âm không đủ nên cơ thể sinh ra hư hỏa, hỏa và nhiệt sẽ đi lên trên nên mới thể hiện lên khuôn mặt. Người bệnh cũng sẽ cảm thấy mặt nóng như lửa đốt. Loại nóng trong này “lúc ẩn lúc hiện” do sau khi xuất hiện nó được tản bớt nhiệt qua da.
Trên đây chúng ta đã phân biệt kỹ hai hiện tượng can âm hư và can huyết hư. Tuy nhiên, trên thực tế lâm sàng, thường xuyên xuất hiện cả hai tình trạng này đồng thời, do đó, phác đồ điều trị cần phải cân nhắc cả về việc cung cấp năng lượng can âm và bổ sung huyết, để đảm bảo sự cân bằng và ổn định trong quá trình điều trị.
