Viêm cân mạc hoại tử (Necrotizing fasciitis) là bệnh xảy ra do nhiễm vi khuẩn dẫn đến hoại tử mô nên truyền thông hay gọi nôm na là bệnh vi khuẩn ăn thịt người để chỉ rõ hiện tượng của bệnh. Đây là một bệnh nặng khởi phát đột ngột và lây lan nhanh chóng.
Bệnh được mô tả từ rất lâu nhưng mãi đến năm 1952 thì thuật ngữ “viêm cân hoại tử” mới được sử dụng lần đầu tiên. Bệnh xảy ra phổ biến ở người lớn tuổi, hiếm gặp ở trẻ em. Tại Hoa Kỳ, hàng năm ghi nhận từ 600 đến 700 trường hợp được chẩn đoán bị viêm cân mạc hoại tử, trong đó có khoảng 25% đến 30% ca tử vong. Vậy vi khuẩn ăn thịt người là gì? Dấu hiệu nhận biết và nguyên nhân lây nhiễm là gì? Hãy xem bài viết dưới đây về biết về nguyên nhân, dấu hiệu, cách phòng tránh và phương pháp điều trị vi khuẩn ăn thịt người.
BỆNH VI KHUẨN ĂN THỊT NGƯỜI LÀ GÌ? HÌNH ẢNH BỆNH VI KHUẨN ĂN THỊT NGƯỜI
Vi khuẩn ăn thịt người là một cụm từ được các phương tiện truyền thông trong nước mô tả hiện tượng bệnh viêm mạc cân hoại tử. Đây là một căn bệnh nặng có thể khởi phát đột ngột và lây lan nhanh chóng.
Viêm cân mạc hoại tử hình thành do một số vi khuẩn gây ra như: Liên cầu khuẩn nhóm A beta tan huyết, vi khuẩn gram âm Vibrio vulnificus, tụ cầu vàng, giống trực khuẩn gram dương Clostridium, trực khuẩn ngắn gram âm Klebsiella pneumoniae, vi khuẩn gram âm hình que Aeromonas hydrophila,…
Các loài vi khuẩn này thực ra không ăn thịt người nhưng nó lại phóng ra chất độc làm tổn thương các mô lân cận, gây ra tình trạng hoại tử, vì vậy nhiều người gọi là vi khuẩn ăn thịt người. Tình trạng viêm cân mạc hoại tử chỉ xảy ra khi “vi khuẩn ăn thịt người” tiếp xúc tới lớp cân mạc, một lớp mô liên kết bên dưới da.
Dù viêm cân mạc hoại tử xảy ra không thường xuyên nhưng bệnh vẫn đáng lo ngại vì tỷ lệ biến chứng và tử vong cao. Hội chứng sốc nhiễm độc do “vi khuẩn ăn thịt người” gây ra ngày càng gia tăng và trở thành mối lo ngại, được nhiều chuyên gia y tế quan tâm. Bệnh viêm cân mạc hoại tử là bệnh gây nhiễm khuẩn sâu dưới da và tiến triển rất nhanh, do các độc tố của vi khuẩn gây viêm, phá hủy các mô liên kết, mô mỡ, mô cơ. Nếu có cơ hội tiếp xúc với các mô mềm và da ở các vùng bị tổn thương, vi khuẩn ăn thịt người có thể tấn công nhanh và gây ra những tổn thương nghiêm trọng. Bệnh viêm cân mạc hoại tử nếu không được nhận biết và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm thậm chí tử vong.
Viêm cân mạc hoại tử được phân làm 2 loại: Viêm cân mạc hoại tử I và viêm cân mạc hoại tử II. Việc phân chia này dựa trên vi khuẩn gây ra tình trạng tổn thương và hoại tử mô.
Trong số các loại vi khuẩn gây viêm cân mạc hoại tử thì liên cầu khuẩn nhóm A beta tan huyết (group A beta hemolytic streptococcal – GABHS) chiếm tỷ lệ nhiều nhất. GABHS là vi khuẩn phổ biến gây ra viêm amidan. Ngoài ra vi khuẩn GABHS còn gây ra tình trạng viêm tai giữa cấp tính, viêm phổi, nhiễm trùng tim mạch, cơ xương, bạch huyết, nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não.
DẤU HIỆU VI KHUẨN ĂN THỊT NGƯỜI QUA CÁC TRIỆU CHỨNG
Bệnh viêm cân mạc hoại tử là một tình trạng nguy hiểm và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức khi xuất hiện các dấu hiệu. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về dấu hiệu và cách phát hiện bệnh:
CÁCH VI KHUẨN XÂM NHẬP
- Vi khuẩn ăn thịt người thường xâm nhập vào cơ thể thông qua vết thương hở, vết cắt, vết trầy xước, hoặc thậm chí qua các phẫu thuật.
- Trong một số trường hợp, không thể xác định nguồn nhiễm vi khuẩn.
TRIỆU CHỨNG SAU 24 GIỜ NHIỄM VI KHUẨN
- Đau mạnh ở vùng xung quanh vết thương, vết cắt, hoặc chỗ trầy xước.
- Triệu chứng giống cảm cúm như tiêu chảy, buồn nôn, sốt, chóng mặt.
- Cảm giác khát nước liên tục.
TRIỆU CHỨNG SAU 3-4 NGÀY NHIỄM VI KHUẨN
- Vùng da xung quanh vết thương sưng, nóng, đỏ, cứng khi chạm vào.
- Da có thể chuyển sang màu tím và xuất hiện mụn nước chứa dịch sẫm màu có mùi hôi.
- Tiêu chảy, nôn mửa.
- Mất màu da, bong da, tuột da, hoại tử mô.
TRIỆU CHỨNG NGHIÊM TRỌNG
- Tụt huyết áp.
- Lơ mơ, hôn mê.
- Sốc nhiễm độc.
Khi bị nhiễm vi khuẩn ăn thịt người, nếu không được cấp cứu kịp thời người bệnh có thể bị tổn thương trầm trọng, bị hoại tử nặng, sốc nhiễm độc,… Nếu bị hoại tử nặng ở tay hoặc chân có thể bị cắt cụt chi, ở tình trạng nặng hơn ảnh hưởng đến các cơ quan khác, bệnh nhân có thể tử vong.
NGUYÊN NHÂN BỆNH VI KHUẨN ĂN THỊT NGƯỜI
Vi khuẩn ăn thịt người là một nguy cơ nghiêm trọng, và việc nhận biết và phòng tránh là rất quan trọng. Dưới đây là một số điểm quan trọng cần lưu ý:
NGUYÊN NHÂN TĂNG NGUY CƠ NHIỄM BỆNH
- Vùng nước hoặc đất bẩn có thể chứa nhiều vi khuẩn ăn thịt người.
- Vi khuẩn này còn sống trong nhiều phần khác nhau của cơ thể như ruột, cổ họng, và trên da mà không gây vấn đề nếu không xâm nhập sâu vào các mô.
NGUY CƠ CAO NHIỄM VI KHUẨN ĂN THỊT NGƯỜI
- Vết xước hoặc vết cắt trên da.
- Vết côn trùng cắn.
- Vết thương do tiêm chích ma túy.
- Vết thương phẫu thuật.
- Vết bỏng.
- Vết thương bị khô da nứt nẻ.
NHÓM NGƯỜI CÓ NGUY CƠ CAO
- Người uống nhiều rượu bia.
- Sử dụng chất gây nghiện (thuốc lá, ma túy, …).
- Từng bị bệnh thủy đậu.
- Bệnh xơ gan.
- Người bệnh tiểu đường.
- Mắc các bệnh về tim mạch ảnh hưởng đến van tim.
- Bệnh phổi, bệnh lao.
- Bệnh mạch máu ngoại vi.
Vi khuẩn ăn thịt người thường gây bệnh ở các vị trị như: Cánh tay, bàn tay, bàn chân và cẳng chân. Tuy nhiên, vi khuẩn ăn thịt người cũng có thể gây tổn thương ở vùng đầu, cổ, bẹn,…
BIẾN CHỨNG BỆNH VI KHUẨN ĂN THỊT NGƯỜI
Khi tình trạng viêm cân mạc hoại tử diễn ra lâu mà không được điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe. Tình trạng bị nhiễm vi khuẩn ăn thịt người lâu ngày có thể dẫn đến: Nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm độc và suy yếu các cơ quan trong cơ thể. Bệnh có thể gây ra những biến chứng suốt đời như: Cắt bỏ tay chân, để lại sẹo nghiêm trọng sau phẫu thuật cắt bỏ mô bị nhiễm trùng.
Theo thống kê, cứ 3 người bị viêm cân mạc hoại tử thì có 1 người tử vong do nhiễm trùng. Trong 10 người bị viêm cân mạc hoại tử có 6 người bị đồng thời cả viêm cân mạc hoại tử và hội chứng sốc nhiễm độc. Hội chứng sốc nhiễm độc là một bệnh rất nghiêm trọng, nó có thể khiến cơ thể bị sốc, huyết áp thấp, suy đa cơ quan. Hội chứng sốc nhiễm độc là do liên cầu khuẩn gây ra, khác với vi khuẩn liên cầu nhóm A.
KHI NÀO CẦN ĐẾN BỆNH VIỆN KHÁM?
Khi phát hiện các triệu chứng của vi khuẩn ăn thịt người, việc hành động ngay lập tức để đưa người bệnh đến cấp cứu là vô cùng quan trọng. Chẩn đoán và bắt đầu điều trị sớm giúp ngăn chặn potentional biến chứng nặng như cụt chi, nhiễm khuẩn nặng, hôn mê sâu, thậm chí tử vong.
Các dấu hiệu nặng cần chú ý để đưa người bệnh đến bệnh viện ngay:
- Vết loét, mụn nước, hoặc các đốm đen xung quanh vết thương: Các dấu hiệu này có thể là biểu hiện của sự phát triển của nhiễm trùng nặng, và đòi hỏi sự can thiệp ngay lập tức.
- Thay đổi màu sắc của da xung quanh vùng tổn thương: Biến đổi màu sắc có thể là dấu hiệu của tình trạng nhiễm trùng và tổn thương.
- Mủ chảy từ vết thương: Sự xuất hiện của mủ thường là dấu hiệu của sự lây lan của vi khuẩn và tình trạng nhiễm trùng.
- Chóng mặt, mệt mỏi: Các triệu chứng này có thể kèm theo sự suy giảm sức khỏe tổng thể và đòi hỏi sự chăm sóc y tế ngay lập tức.
- Triệu chứng kèm theo như tiêu chảy hoặc buồn nôn: Các triệu chứng này có thể là dấu hiệu của tình trạng nhiễm trùng nặng.
Việc viêm cân mạc hoại tử trở nên nguy hiểm chủ yếu do tốc độ lây lan nhanh chóng và sự phá hủy mô cơ. Sự kéo dài của tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề như sốc nhiễm trùng và suy đa cơ quan. Đặc biệt, khi có các dấu hiệu bất thường tại vết thương, việc đến bệnh viện sớm là quan trọng để chẩn đoán và bắt đầu điều trị kịp thời, từ đó giảm nguy cơ các biến chứng nặng.
CÁCH CHẨN ĐOÁN BỆNH VI KHUẨN ĂN THỊT
Để chẩn đoán và điều trị viêm cân mạc hoại tử, các bước bao gồm khám lâm sàng, xét nghiệm máu, thiết sinh mô, và chụp cắt lớp (CT scan). Nếu xác nhận nhiễm vi khuẩn ăn thịt người, điều trị thường bao gồm sử dụng kháng sinh và có thể kết hợp với phẫu thuật để loại bỏ mô tử nhiễm trùng. Người thân và bạn bè nên chú ý đến triệu chứng và nếu cần, thực hiện xét nghiệm để phát hiện và ngăn chặn sự lây nhiễm.
ĐIỀU TRỊ BỆNH VI KHUẨN ĂN THỊT
Bệnh nhân bị nhiễm vi khuẩn ăn thịt người tùy thuộc vào mức độ của bệnh sẽ có phác đồ điều trị khác nhau. Tổng quan sẽ có những phương pháp điều trị khi bị nhiễm vi khuẩn ăn thịt người như sau:
- Tiêm kháng sinh đường tĩnh mạch.
- Phẫu thuật để loại bỏ mô bị hư hỏng hoặc chết nhằm ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn.
- Uống thuốc tăng huyết áp cho người bị tụt huyết áp.
- Cắt cụt các chi nếu bị hoại tử nặng không thể sử dụng biệt pháp cắt bỏ mô.
- Sử dụng liệu pháp oxy cao áp để điều trị bệnh: áp suất không khí được tăng lên gấp ba lần so với bình thường. Khi đấy bệnh nhân sẽ nhận được nhiều oxy hơn, máu sẽ mang oxy đi khắp cơ thể giúp chống lại vi khuẩn và kích thích giải phóng yếu tố tăng trưởng và tế bào gốc, giúp quá trình chữa bệnh nhanh hơn.
- Theo dõi tim và máy trợ thở.
- Truyền máu.
- Tiêm globulin giúp hỗ trợ khả năng chống lại nhiễm trùng.
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị của một bệnh nhân bị nhiễm vi khuẩn ăn thịt người gây ra viêm cân mạc hoại tử. Việc được cấp cứu kịp thời vẫn là yếu tố quyết định nhất đến hiệu quả điều trị, nếu tình trạng nhiễm trùng diễn ra càng lâu, kể cả vài tiếng đồng hồ cũng có thể khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Nguy cơ tử vong có tỷ lệ cao ở những trường hợp được điều trị muộn.
PHÒNG TRÁNH VI KHUẨN ĂN THỊT NGƯỜI
Vi khuẩn ăn thịt người, đặc biệt là Vibrio vulnificus, thường xuất hiện ở vùng nước bị ô nhiễm, đặc biệt là nước biển ấm, và có thể gây bệnh viêm cân mạc hoại tử. Mặc dù những người khỏe mạnh thường không bị nhiễm, nhóm người như những người suy giảm miễn dịch, có vết thương nhỏ, hoặc tiếp xúc gần với người nhiễm có nguy cơ cao.
Hiện chưa có vắc xin phòng ngừa vi khuẩn ăn thịt người hoặc bệnh viêm cân mạc hoại tử. Để tránh nhiễm vi khuẩn ăn thịt người, người dân có thể thực hiện các biện pháp bảo vệ như xử lý vết thương nhanh chóng, giữ vết thương sạch và khô, rửa tay thường xuyên, và giữ da khỏe mạnh.
Nếu có tiếp xúc gần với người bị nhiễm, nên đến cơ sở y tế để kiểm tra và có thể được kê đơn thuốc kháng sinh. Đặc biệt, những người có các vấn đề về sức khỏe như suy giảm miễn dịch, suy gan, tiểu đường cần hạn chế tiếp xúc với nước ô nhiễm và thực hiện các biện pháp bảo vệ khác. Khi có dấu hiệu nhiễm trùng, việc đến cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị là quan trọng.
