Thuốc Corticoid dùng với liều thấp, ngắn ngày hoặc lâu lâu mới dùng một đợt sẽ không có tác dụng phụ đáng kể. Tuy nhiên, nếu dùng thường xuyên, kéo dài dễ gây một số tác dụng phụ nghiêm trọng như: tăng nguy cơ nhiễm trùng, tăng huyết áp, tăng đường huyết, loét dạ dày tá tràng, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, chậm lành vết thương, da teo mỏng, da dễ bầm tím… Vậy Corticoid là thuốc gì? Có tác dụng gì? Chống chỉ định khi nào?
CORTICOID LÀ GÌ?
Corticoid là một loại thuốc có tác dụng chống viêm, ức chế miễn dịch. Corticoid có nguồn gốc từ tuyến thượng thận của cơ thể hoặc được tổng hợp từ các chất hóa học.
Tuy nhiên, Corticoid là loại thuốc mạnh. Ngoài công dụng điều trị các bệnh kể trên, Corticoid cũng gây 1 số tác dụng phụ nghiêm trọng. Do đó, đây là loại thuốc được sử dụng theo kê đơn của bác sĩ và sử dụng rất nghiêm ngặt.
Corticoid có nhiều loại khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định:
- Đường uống: dạng viên nén, viên nang hoặc siro giúp điều trị chứng viêm, đau liên quan đến 1 số bệnh mạn tính, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp, lupus.
- Ống hít và xịt mũi chứa Corticoid: giúp kiểm soát tình trạng viêm liên quan đến hen suyễn và dị ứng mũi.
- Thuốc nhỏ mắt: được dùng để giảm sưng sau mổ mắt.
- Dạng bôi/thoa: điều trị các tình trạng da.
- Dạng tiêm: điều trị các triệu chứng liên quan đến cơ, khớp, chẳng hạn như đau, viêm gân.
CÁC DẠNG BÀO CHẾ CỦA CORTICOID
Corticoid được bào chế dưới nhiều dạng khác nhau để đáp ứng nhu cầu điều trị của từng bệnh lý. Các dạng bào chế của corticoid bao gồm:
- Dạng viên: uống
- Dạng tiêm: tiêm tĩnh mạch, tiêm khớp, tiêm cơ,…
- Dạng hít: hít qua miệng
- Dạng xịt: xịt mũi, xịt họng,…
- Dạng dung dịch: dùng với máy khí dung
- Dạng kem, gel, thuốc mỡ: bôi ngoài da
CÁC LOẠI THUỐC CHỨA CORTICOID
Các loại thuốc corticoid thông dụng trên thị trường bao gồm:
- Prednisone
- Methylprednisolon
- Dexamethasone
- Betamethasone
- Hydrocortison
Các loại thuốc này có tác dụng chống viêm, ức chế miễn dịch tương tự nhau, nhưng có hàm lượng và thời gian bán thải khác nhau. Do đó, bác sĩ sẽ kê toa loại thuốc corticoid phù hợp với từng tình trạng bệnh cụ thể.
CORTICOID ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG TRƯỜNG HỢP NÀO?
CÁC BỆNH TỰ MIỄN
Các bệnh tự miễn là các bệnh mà trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công vào các mô và cơ quan khỏe mạnh. Corticoid có tác dụng ức chế hệ miễn dịch, giúp giảm viêm và tổn thương mô.
Một số bệnh tự miễn có thể được điều trị bằng corticoid bao gồm:
- Viêm khớp dạng thấp
- Bệnh Crohn
- Lupus
- Viêm đa khớp dạng thấp
- Viêm khớp dạng thấp ở trẻ em
- Hội chứng Sjögren
- Viêm da cơ
- Viêm khớp dạng thấp
- Viêm khớp dạng thấp
- Viêm khớp dạng thấp
HEN PHẾ QUẢN, BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MÃN TÍNH
Corticoid có tác dụng làm giãn phế quản, giúp giảm viêm và sưng ở đường hô hấp. Chúng được sử dụng để điều trị hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và các bệnh lý đường hô hấp khác.
CƠN GÚT CẤP
Corticoid có tác dụng giảm viêm và đau nhanh chóng trong cơn gút cấp. Chúng thường được sử dụng cùng với các thuốc khác để điều trị cơn gút cấp.
BUỒN NÔN VÀ NÔN
Corticoid có thể được sử dụng để dự phòng buồn nôn và nôn do thuốc điều trị ung thư. Chúng cũng có thể được sử dụng để điều trị buồn nôn và nôn do các nguyên nhân khác, chẳng hạn như say tàu xe, say sóng.
THAY THẾ HORMONE TUYẾN THƯỢNG THẬN
Corticoid là một loại hormone được sản xuất bởi tuyến thượng thận. Trong một số trường hợp, tuyến thượng thận không thể sản xuất đủ corticoid. Khi đó, cần phải thay thế corticoid bằng thuốc.
DỰ PHÒNG THẢI GHÉP
Sau khi cấy ghép cơ quan, hệ miễn dịch của cơ thể có thể tấn công và phá hủy cơ quan được cấy ghép. Corticoid có thể được sử dụng cùng với các thuốc khác để dự phòng thải ghép.
CÁC PHẢN ỨNG DỊ ỨNG NẶNG
Corticoid có tác dụng giảm viêm và sưng nhanh chóng trong các phản ứng dị ứng nặng, chẳng hạn như sốc phản vệ. Chúng thường được sử dụng cùng với các thuốc khác để điều trị các phản ứng dị ứng nặng.
MỘT SỐ BỆNH LÝ NGOÀI DA
Corticoid có tác dụng giảm viêm và ngứa trong một số bệnh lý ngoài da, chẳng hạn như eczema, vảy nến, phát ban. Chúng thường được sử dụng dưới dạng thuốc bôi, thuốc xịt hoặc thuốc uống.
CÁC TÁC DỤNG PHỤ CỦA CORTICOID LÀ GÌ ?
Các tác dụng phụ của corticoid có thể chia thành hai loại:
Tác dụng phụ sớm: thường xuất hiện trong vòng 2 tuần đầu tiên sử dụng thuốc, bao gồm:
- Kích ứng dạ dày, tăng cảm giác ngon miệng, khó ngủ
- Rối loạn kinh nguyệt
- Chóng mặt, đau đầu
- Mệt mỏi, suy nhược
Tác dụng phụ muộn: thường xuất hiện sau 2 tuần đầu tiên sử dụng thuốc, bao gồm:
- Loãng xương
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng
- Tăng huyết áp
- Tăng đường huyết
- Tăng nguy cơ loét dạ dày tá tràng
- Đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, glocom
- Chậm lành vết thương, da teo mỏng, dễ bị bầm tím
- Chậm lớn ở trẻ em
- Hội chứng Cushing (hiện tượng mặt tròn như mặt trăng, lắng đọng mỡ ở vùng cổ, lưng trong khi chân tay teo nhỏ)
- Teo tuyến thượng thận.
MỘT SỐ LƯU Ý KHI SỬ DỤNG CORTICOID
- Luôn sử dụng corticoid theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng giảm liều hoặc ngưng thuốc đột ngột. Ngừng thuốc đột ngột có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn cách giảm liều thuốc từ từ trước khi ngừng hẳn. Thông thường quá trình này kéo dài vài tuần để cơ thể có đủ thời gian khôi phục lại khả năng sản xuất hormone tự nhiên.
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng thuốc. Hướng dẫn sử dụng sẽ cung cấp cho bạn thông tin về cách dùng, liều lượng, tác dụng phụ và các lưu ý khi sử dụng thuốc.
- Thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng bạn đang sử dụng, bao gồm cả thuốc không kê đơn và thuốc thảo dược. Một số loại thuốc có thể tương tác với corticoid, gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hoặc lo lắng nào về việc sử dụng corticoid, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
MỘT SỐ CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
NHIỄM CORTICOID LÀ GÌ?
Nhiễm corticoid là một tình trạng xảy ra khi cơ thể bị thừa corticoid, một loại hormone steroid được sản xuất tự nhiên bởi tuyến thượng thận hoặc được tổng hợp từ các chất hóa học. Nhiễm corticoid có thể do sử dụng corticoid kéo dài, hoặc do các bệnh lý gây tăng sản xuất corticoid, chẳng hạn như hội chứng Cushing.
DA NHIỄM CORTICOID NÊN DÙNG GÌ?
Để điều trị da nhiễm corticoid, cần phải giảm liều hoặc ngừng sử dụng corticoid. Tuy nhiên, việc này cần được thực hiện một cách từ từ và có sự theo dõi của bác sĩ.
Trong thời gian giảm liều hoặc ngừng sử dụng corticoid, người bệnh có thể sử dụng các loại thuốc và sản phẩm chăm sóc da sau để giúp cải thiện các triệu chứng của da nhiễm corticoid:
- Thuốc bôi chứa corticoid
- Thuốc bôi chứa axit hyaluronic
- Thuốc bôi chứa vitamin E
- Thuốc bôi chứa ceramide
- Sản phẩm chăm sóc da chứa thành phần lành tính
DA NHIỄM CORTICOID CÓ CHỮA ĐƯỢC KHÔNG?
Da nhiễm corticoid là một tình trạng da liễu có thể được chữa khỏi nếu được điều trị đúng cách. Tuy nhiên, thời gian điều trị da nhiễm corticoid và mức độ phục hồi của da phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Mức độ nghiêm trọng của tình trạng da nhiễm corticoid
- Thời gian sử dụng corticoid
- Tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh
Nếu da nhiễm corticoid ở mức độ nhẹ, có thể được điều trị trong thời gian ngắn và da sẽ phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu da nhiễm corticoid ở mức độ nghiêm trọng, có thể cần nhiều thời gian hơn để điều trị và da có thể không phục hồi hoàn toàn.
KEM DEXERYL CÓ CHỨA CORTICOID KHÔNG?
Kem Dexeryl có thành phần chính là Dexamethasone dipropionate, một loại corticoid tổng hợp thuộc nhóm fluorinated. Dexamethasone có tác dụng chống viêm, chống dị ứng, ức chế miễn dịch. Do đó, cần sử dụng kem Dexeryl theo chỉ định của bác sĩ và không tự ý sử dụng.
Bài viết trên đã chia sẻ cụ thể về thuốc Corticoid là gì, tác dụng phụ và chống chỉ định khi dùng thuốc này.
