Ngũ gia bì, hay xuyên gia bì, là một loại thuốc đã được sử dụng từ thời kỳ lâu đời như một phương pháp truyền thống để giảm đau xương khớp và giảm đau sau chấn thương mềm. Thường được kết hợp với các loại thuốc khác, ngũ gia bì không chỉ có tác dụng chữa trị mà còn có khả năng tăng cường hiệu quả của điều trị bệnh.
ĐẶC ĐIỂM CÂY NGŨ GIA BÌ
Cây ngũ gia bì, hay còn được biết đến với các tên gọi như ngũ gia bì gai, xuyên gia bì, tam gia bì, mang tên khoa học Acanthopanax aculeatus Seem. và thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae), có những đặc điểm nổi bật như sau:
- Ngũ gia bì là một loại cây bụi, với chiều cao dao động từ 1 đến 7m. Cây có cành vươn dài và phổ biến gai trên cành.
- Lá của ngũ gia bì có hình dạng kép chân chim, mọc so le, thành một cụm gồm 3–5 lá (thường là 3 lá). Lá có hình bầu dục hoặc thuôn, đầu nhọn, hai mặt lá đều nhẵn. Mặt trên của lá thường có màu sẫm bóng, mép lá có khía răng to, và ở gân lá có gai.
- Cụm hoa của ngũ gia bì mọc ở đầu cành, có cuống dài khoảng 4cm, hoa nhỏ, màu trắng lục, và cánh hoa có hình tam giác.
- Quả của cây ngũ gia bì là quả mọng, có hình cầu dẹt khi chín có màu đen. Bên trong quả chứa 2 hạt.
Một số loại ngũ gia bì khác bao gồm:
- Ngũ gia bì gai, giống cây với mép lá xuất hiện nhiều gai, thường được sử dụng trong y học truyền thống.
- Ngũ gia bì cẩm thạch, giống cây với lá có màu sắc lạ, thường được sử dụng làm cây trang trí trong nhà ở hay phòng khách.
- Ngũ gia bì hương (tế trụ gia bì), loại cây mọc bụi với chiều cao có thể lên tới vài mét, được xếp vào danh sách những loại dược liệu quý cần được bảo tồn.
CÂY NGŨ GIA BÌ CÓ TÁC DỤNG GÌ VỚI SỨC KHỎE?
Cây ngũ gia bì, được sử dụng trong Y Học Cổ Truyền từ lâu đời, hiện nay đang được các nhà nghiên cứu khoa học chứng minh và khám phá những tác dụng quan trọng đối với bảo vệ sức khỏe. Dưới đây là những tác dụng của cây ngũ gia bì:
CHỮA ĐAU NHỨC XƯƠNG KHỚP
Cây ngũ gia bì, theo Y Học Cổ Truyền, được biết đến với nhiều đặc tính quý giá, đặc biệt là trong việc chữa đau nhức xương khớp. Vị thuốc này được mô tả có vị đắng, cay, tính ôn, và quy vào 3 kinh can, phế, thận. Các tính chất này mang lại nhiều tác dụng quan trọng như khu phong, lợi thấp, mạnh gân xương, thư cân, và hoạt lạc.
Nhờ vào khả năng mạnh mẽ khu phong và lợi thấp, ngũ gia bì trở thành một lựa chọn hiệu quả trong việc giảm đau và cải thiện tình trạng xương khớp. Đặc biệt, với tác dụng mạnh gân xương, cây ngũ gia bì giúp cải thiện sự linh hoạt và ổn định cho cấu trúc xương khớp.
TÁC DỤNG AN THẦN
Thuốc có tác dụng an thần rõ nét, chủ yếu thông qua khả năng điều tiết sự cân bằng giữa hai quá trình chính là ức chế và hưng phấn của trung khu thần kinh. Tác dụng an thần của thuốc này giúp làm giảm căng thẳng, lo lắng, và tạo ra trạng thái tinh thần ổn định hơn.
Đặc biệt, khả năng ổn định sự cân bằng giữa ức chế và hưng phấn trong trung khu thần kinh giúp cải thiện tâm trạng tổng thể của người sử dụng. Tính chất an thần này có thể mang lại sự thoải mái và giảm căng thẳng, đồng thời hỗ trợ trong việc quản lý tình trạng tâm lý và tăng cường trạng thái tinh thần tích cực.
CHỐNG MỆT MỎI
Ngũ gia bì được cho là có các thành phần có tác dụng tốt trong việc điều tiết hồng cầu, bạch cầu và huyết áp, giúp giảm mệt mỏi và tăng sức chịu đựng của cơ thể. Đặc biệt, những người phải làm việc trong môi trường có nhiệt độ cao và thiếu oxy có thể hưởng lợi từ những đặc tính này. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thông tin này có thể chỉ là một phần của các nghiên cứu và thông tin y học, và nên thảo luận với chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ biện pháp nào liên quan đến sức khỏe.
TÁC DỤNG LÊN HỆ MIỄN DỊCH
Có tác dụng củng cố hệ miễn dịch bằng cách tăng khả năng phagocytosis của tế bào nội mô và kích thích sự hình thành kháng thể chống vi khuẩn. Nó cũng kháng lại virus, tăng cường kháng tế bào ung thư, và điều chỉnh hệ miễn dịch. Đồng thời, thuốc giúp giảm viêm, bảo vệ khỏi viêm cấp và mạn tính.
ĐUỔI MUỖI VÀ LÀM SẠCH KHÔNG KHÍ
Ngũ gia bì không chỉ được sử dụng như một cây cảnh trong nhà với mục đích trang trí mà còn được ưa chuộng vì khả năng đuổi muỗi và làm sạch không khí. Cây ngũ gia bì được kiểm chứng và nghiên cứu qua thực tế về khả năng xua đuổi muỗi, giúp tạo ra một môi trường trong nhà thoải mái hơn.
MỘT SỐ BÀI THUỐC ĐƯỢC SỬ DỤNG TỪ CÂY NGŨ GIA BÌ
BÀI THUỐC CHỮA SƯNG ĐAU KHỚP KÉO DÀI
Bài thuốc chữa sưng đau khớp kéo dài kết hợp ngũ gia bì, trinh nữ, bưởi bung, tục đoạn, lá ngải, và cát căn. Sắc lấy nước uống hai lần mỗi ngày và tiếp tục đến khi thấy triệu chứng giảm nhẹ. Phương pháp này giúp giảm sưng và đau ở khớp, mang lại sự thoải mái cho người sử dụng.
BÀI THUỐC CHỮA GOUT
Bài thuốc chữa bệnh gout sử dụng ngũ gia bì kết hợp với trinh nữ, ngưu tất nam, tục đoạn, bồ công anh, cà gai leo, tất bát, cát căn, đơn hoa, quế, kinh giới, và nhiều thành phần khác. Sắc uống mỗi ngày trong khoảng một tháng và tiếp tục duy trì đến khi cảm thấy sức khỏe ổn định.
BÀI THUỐC CHỮA BỆNH CHÂN TAY RUN
Bài thuốc trị bệnh chân tay run kết hợp sử dụng ngũ gia bì, ngưu tất, thạch hộc, nhục quế và gừng mang lại hiệu quả tích cực. Quá trình sắc chế nhằm lấy nước uống đến khi triệu chứng run tay giảm đáng kể. Thuốc này không chỉ giúp điều hòa khí huyết mà còn giảm đau và khắc phục các vấn đề liên quan đến xương khớp. Đặc biệt, nó thư giãn cơ và có tác dụng chữa trị tình trạng run tay, giúp cải thiện khả năng nắm đối với người sử dụng. Việc kiên trì và áp dụng đúng cách là chìa khóa quan trọng để đạt được kết quả tích cực từ phương pháp này.
BÀI THUỐC MẠNH GÂN CỐT, CHỮA YẾU XƯƠNG
Bài thuốc mạnh gân cốt để chữa yếu xương sử dụng ngũ gia bì kết hợp với mộc qua và ngưu tất. Có thể sắc lấy nước uống hoặc sao khô, tán bột để pha với rượu loãng và sử dụng hàng ngày. Phương pháp này không chỉ hỗ trợ mạnh gân cốt mà còn đặc biệt hiệu quả trong trường hợp yếu xương, liệt dương, và thậm chí cả trẻ nhỏ chậm biết đi. Đều đặn sử dụng thuốc là chìa khóa để đạt được kết quả tốt nhất.
LƯU Ý KHI SỬ DỤNG NGŨ GIA BÌ
- Ngũ Gia Bì có tính vị cay, tính ôn. Do đó, nếu sử dụng không đúng cách có thể gây tổn hại phần âm, không phù hợp với người âm hư hỏa vượng (thích mát, hay khát, cơ thể nhiệt thịnh).
- Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, thầy thuốc Đông y uy tín trước khi sử dụng để đảm bảo phù hợp với thể trạng và tình trạng sức khỏe của bạn.
- Ngũ Gia Bì có thể tương tác với một số loại thuốc, thực phẩm chức năng hoặc thảo dược khác đang sử dụng, dẫn đến hiệu quả không mong muốn.
- Hãy thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ về tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng bạn đang sử dụng để được tư vấn cụ thể.
Cây ngũ gia bì được coi là một vị thuốc đông y có rất nhiều tác dụng, nhất là những lợi ích về giảm đau xương khớp. Tuy không chứa chất độc nhưng việc sử dụng ngũ gia bì làm thuốc cần phải theo hướng dẫn của người có kinh nghiệm hay thầy thuốc, bác sĩ.
