Hội chứng chân không yên gây ra những cơn đau nhức, tê mỏi khó chịu cho người bệnh, đặc biệt là vào ban đêm. Mặc dù không nguy hiểm nhưng tác động của nó đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân rất lớn, khiến họ gặp khó khăn trong việc ngủ sâu giấc, duy trì vị trí và có thể dẫn đến tình trạng thiếu ngủ.
HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN
HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN LÀ GÌ？
Hội chứng chân không yên, hay còn gọi là hội chứng chân không nghỉ (bệnh Willis-Ekbom), liên quan đến rối loạn thần kinh, tạo ra những cơn xung động thần kinh không kiểm soát xuống chân, đặc biệt khi người bệnh ngồi hoặc nằm xuống. Điều này thúc đẩy nhu cầu phải đứng lên và di chuyển, tuy nhiên, việc di chuyển chỉ mang lại giảm nhẹ cảm giác khó chịu tạm thời, không giữ được trạng thái này lâu dài.
Mặc dù hội chứng chân không yên khá phổ biến, nhưng ít người biết đến. Triệu chứng thường xuất hiện ở chân, và trong một số trường hợp hiếm hơn, có thể ảnh hưởng đến tay. Thống kê toàn cầu cho thấy khoảng 10% dân số mắc phải hội chứng này tại một giai đoạn trong đời, thường xuất hiện nhiều hơn ở phụ nữ trung niên và người cao tuổi. Người lớn tuổi thường gặp các triệu chứng nặng hơn và kéo dài hơn.
TRIỆU CHỨNG CỦA HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN
Triệu chứng của hội chứng chân không yên bao gồm:
- Cảm giác khó chịu: Người bệnh cảm thấy cảm giác không thoải mái, khó chịu ở chân, thường là ở phần chân dưới, đặc biệt khi nghỉ ngơi hoặc đứng yên.
- Ngứa, đau nhức: Cảm giác ngứa, đau nhức ở chân, thường được mô tả như kim đâm, lổm ngổm.
- Thôi thúc phải di chuyển: Người bệnh thường cảm thấy thôi thúc phải di chuyển chân để làm giảm cảm giác không thoải mái.
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH
Bệnh lý thần kinh hội chứng chân không nghỉ hiện vẫn chưa có nguyên nhân chính xác được xác định, những nhà nghiên cứu đã nhận diện một số yếu tố nguy cơ:
DI TRUYỀN
Hội chứng chân không nghỉ có liên quan đặc biệt đến yếu tố di truyền. Đến 50% số người mắc bệnh có ít nhất một người trong gia đình đã từng mắc. Các nghiên cứu cũng xác định được một số nhiễm sắc thể liên quan đến bệnh.
PHỤ NỮ MANG THAI
Sự thay đổi hormone trong cơ thể phụ nữ mang thai tạm thời được xác định làm tăng nguy cơ mắc hội chứng chân không nghỉ, đặc biệt là ở giai đoạn cuối thai kỳ. Triệu chứng thường giảm sau khi sinh.
TINH THẦN VÀ CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG
Stress và cảm xúc căng thẳng kéo dài có thể làm tăng nặng triệu chứng của bệnh. Chế độ ăn và môi trường sống cũng ảnh hưởng đến tình trạng này.
BỆNH THẦN KINH NGOẠI VI
Bệnh thương tổn thần kinh ngoại vi, như tiểu đường hoặc nghiện rượu, có thể tăng nguy cơ mắc hội chứng chân không nghỉ.
THIẾU HỤT SẮT
Người có tiền sử về chảy máu dạ dày, ruột, hoặc rối loạn tập trung có thể có nguy cơ cao hơn về hội chứng chân không nghỉ.
Tất cả những yếu tố này đều có thể tác động tới hệ thống dopamin và cản trở kiểm soát cử động cơ, góp phần vào nguyên nhân và phát triển của bệnh lý.
TIÊN LƯỢNG NHỮNG NGƯỜI MẮC HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN
Tiên lượng của hội chứng chân không yên thường là một tình trạng kéo dài suốt đời mà không có cách chữa trị. Mặc dù không có phương pháp chữa trị hoàn toàn, nhưng các liệu pháp hiện tại có thể kiểm soát rối loạn, giảm thiểu các triệu chứng và tăng thời gian ngủ yên giấc.
Các triệu chứng có thể dần dần trở nên xấu đi theo tuổi tác, và sự suy giảm này có thể diễn ra nhanh hơn đối với những người có bệnh lý mắc kèm. Chẩn đoán RLS không thể chỉ ra sự khởi phát của một bệnh lý thần kinh khác, chẳng hạn như bệnh Parkinson.
Một số người có thể trải qua các khoảng thời gian thuyên giảm, nơi các triệu chứng giảm hoặc biến mất trong vài ngày, tuần, thậm chí là nhiều năm, mặc dù cuối cùng chúng thường xuất hiện trở lại. Nếu triệu chứng RLS nhẹ và không gây khó chịu lớn vào ban ngày hoặc không ảnh hưởng đến khả năng đi vào giấc ngủ, có thể không cần phải điều trị.
HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN Ở TRẺ NHỎ
Hội chứng chân không yên có thể xuất hiện ở trẻ nhỏ, và các triệu chứng thường bao gồm cảm giác ngứa ran và co kéo ở chân. Trẻ em có thể gặp khó khăn khi mô tả cảm giác này, thường miêu tả nó như là một cảm giác “rùng rợn”. Họ có xu hướng cần phải cử động chân nhiều hơn và có thể trải qua các triệu chứng trong ngày nhiều hơn so với người lớn.
RLS có thể gây ảnh hưởng đến giấc ngủ và cuộc sống hàng ngày của trẻ. Chúng có thể trở nên cáu kỉnh, bồn chồn, và khó tập trung. Việc chẩn đoán và điều trị RLS ở trẻ có thể giúp giải quyết những vấn đề này và cải thiện khả năng học tập của trẻ.
Triệu chứng của RLS ở trẻ dưới 12 tuổi giống với người lớn, bao gồm cảm giác thôi thúc di chuyển, tồi tệ hơn vào ban đêm, và được kích hoạt khi trẻ cố gắng thư giãn hoặc đi ngủ. Tránh cafein và phát triển thói quen tốt trước khi đi ngủ có thể giúp. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể kê đơn thuốc ảnh hưởng đến dopamine, benzodiazepines hoặc thuốc chống co giật.
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ CHÂN KHÔNG YÊN
Chẩn đoán hội chứng chân không yên thường dựa vào khám lâm sàng và mô tả triệu chứng từ bệnh nhân. Xét nghiệm máu và các kiểm tra khác có thể được thực hiện để loại trừ các nguyên nhân khác. Trong trường hợp nặng, việc theo dõi giấc ngủ và triệu chứng trong môi trường y tế có thể được thực hiện để hỗ trợ chẩn đoán.
Mục tiêu của điều trị là giảm triệu chứng để cải thiện giấc ngủ và ngăn chặn các biến chứng tàn phế. Phương pháp điều trị bao gồm sử dụng thuốc và các biện pháp tự chăm sóc tại nhà. Trong trường hợp bệnh nhẹ, điều trị tại nhà có thể đủ, nhưng nếu không có hiệu quả, việc thăm bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia về rối loạn giấc ngủ là quan trọng để đảm bảo điều trị hiệu quả và sớm giải quyết vấn đề. Bệnh nhân cũng nên tránh các chất kích thích như caffeine, rượu, và thuốc lá, vì chúng có thể làm tăng nặng triệu chứng.
CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG CHO NGƯỜI MẮC HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN
Khuyến cáo về chế độ ăn uống cho những người mắc hội chứng chân không yên bao gồm:
- Đảm bảo cung cấp đủ vitamin và chất dinh dưỡng cần thiết.
- Cố gắng giảm thực phẩm chế biến có hàm lượng calo cao mà ít hoặc không có giá trị dinh dưỡng.
- Trong trường hợp thiếu sắt, thêm vào chế độ ăn uống thực phẩm giàu chất sắt như rau lá xanh, đậu Hà Lan, hoa quả sấy khô, thịt đỏ và thịt lợn, gia cầm, hải sản.
- Kết hợp thực phẩm giàu sắt với nguồn vitamin C để tăng khả năng hấp thụ sắt, ví dụ như nước ép cam quýt, các loại trái cây và rau có chứa vitamin C.
- Thận trọng với caffeine, vì nó có thể gây ra các triệu chứng RLS ở một số người, nhưng cũng có thể có ích cho những người khác.
- Tránh uống rượu, đặc biệt là vào buổi tối, vì nó có thể làm tăng tồi tệ các triệu chứng và làm gián đoạn giấc ngủ.
