Top 2 nội tiết là gì

So sánh tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết

So sánh tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết 1

Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết có vai trò vô cùng quan trọng đối với các hoạt động trao đổi chất của cơ thể con người. Khi những tuyến này gặp vấn đề thì sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe và các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Vậy đâu là điểm giống và khác nhau giữa hai loại tuyến nêu trên? Câu trả lời có trong bài viết dưới đây!

Tuyến nội tiết là gì và gồm bao nhiêu loại?

Khái niệm hệ nội tiết

Hệ thống nội tiết bao gồm một mạng lưới những tuyến có nhiệm vụ tiết ra các hormone để tạo mối liên kết giữa các tế bào với nhau. Các tuyến nội tiết đóng vai trò rất quan trọng với mọi tế bào và cơ quan trong cơ thể.

Các hormone do tuyến nội tiết tạo ra có tác dụng kiểm soát tâm trạng, thúc đẩy quá trình tăng trưởng, phát triển trao đổi chất giữa các cơ quan cũng như chức năng sinh sản. Chúng là những bộ máy điều chỉnh cách thức giải phóng và vận chuyển hormone vào máu, từ đó các hormone này sẽ theo hệ tuần hoàn máu tới từng tế bào trên khắp cơ thể.

So sánh tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết 3

Phân loại các tuyến nội tiết

Hệ thống nội tiết bao gồm nhiều tuyến quan trọng, mỗi tuyến đảm nhận những trách nhiệm đặc biệt, cụ thể như sau:

Tuyến Yên

  • Chức năng: Nhận thông tin từ não bộ và sản xuất hormone tăng trưởng, prolactin, hormone luteinizing, đồng thời tham gia vào việc điều hòa hoạt động của tuyến giáp, tuyến thượng thận, và các tuyến khác.
  • Vai trò: Điều trị sự phát triển và hoạt động của nhiều cơ quan, đặc biệt quan trọng trong quá trình sinh sản và nuôi con bú.

Tuyến Tùng

  • Chức năng: Tiết melatonin để điều chỉnh chu kỳ ngủ và thức giấc.
  • Vai trò: Hỗ trợ quá trình đi vào giấc ngủ và duy trì một chu kỳ ngủ lành mạnh.

Tuyến Giáp

  • Chức năng: Kiểm soát và điều chỉnh quá trình trao đổi chất.
  • Vai trò: Đảm bảo sự cân bằng hormone giáp để duy trì các chức năng cơ bản của cơ thể, như nhịp tim, tiêu hóa, và cân nặng.

Tuyến Cận Giáp

  • Chức năng: Củng cố sức khỏe xương bằng cách kiểm soát hàm lượng canxi và phosphorus.
  • Vai trò: Hỗ trợ hệ xương trở nên vững chắc và chịu lực tốt.

Tuyến Thượng Thận

  • Chức năng: Tiết corticosteroid và epinephrine.
  • Vai trò: Điều chỉnh khả năng sinh lý, chức năng tình dục, và sự trao đổi chất trong cơ thể.

Tuyến Ức

  • Chức năng: Sản xuất tế bào lympho T, quan trọng trong hệ miễn dịch.
  • Vai trò: Giúp chống lại nhiễm trùng và duy trì sức khỏe của hệ miễn dịch.

Tuyến Tụy

  • Chức năng: Sản xuất enzyme giúp phân rã thức ăn và kiểm soát hormone glucagon và insulin.
  • Vai trò: Hỗ trợ quá trình tiêu hóa và duy trì đường huyết ổn định, quan trọng trong điều trị tiểu đường.

Tinh Hoàn ở Nam Giới

  • Chức năng: Sản xuất hormone testosterone, tham gia vào quá trình phát triển lông và phát triển cơ bắp, duy trì nòi giống.

Buồng Trứng ở Nữ Giới

  • Chức năng: Sản xuất hormone progesterone và estrogen.
  • Vai trò: Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, thụ tinh, và phát triển ngực trong giai đoạn dậy thì.

Tuyến nội tiết và các vấn đề về sức khỏe 

Đúng, quá trình lão hóa của cơ thể thường đi kèm với những thay đổi đáng kể trong hệ thống nội tiết, gây ra nhiều vấn đề bệnh lý và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Dưới đây là một số điểm quan trọng:

  • Chậm lại quá trình trao đổi chất: Sự giảm tốc độ của quá trình trao đổi chất là một phần quan trọng của quá trình lão hóa. Cơ thể không tiêu thụ năng lượng như trước, dẫn đến tăng cân mà không có thay đổi lớn trong chế độ ăn hoặc tập luyện.
  • Thay đổi trong hormone: Sự giảm giọng đồng hồ sinh học và thay đổi cân nặng thường đi kèm với sự giảm sản xuất hormone tăng trưởng và hormone giảm cân. Điều này có thể làm tăng khả năng tích tụ mỡ, đặc biệt là ở vùng bụng.
  • Bệnh lý tim mạch và tiểu đường type 2: Sự giảm nhạy cảm của cơ thể đối với insulin, một hormone quan trọng điều chỉnh đường huyết, là một hiện tượng phổ biến khi lão hóa. Điều này có thể góp phần vào phát triển tiểu đường type 2 và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
  • Suy giáp: Sự thay đổi trong hormone tuyến giáp có thể dẫn đến suy giáp, là tình trạng mà cơ thể không sản xuất đủ hormone giáp để duy trì các chức năng cơ bản, gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, tăng cân, và sưng.
  • Loãng xương: Sự giảm sản xuất hormone estrogen ở phụ nữ và testosterone ở nam giới khiến xương trở nên yếu và dễ gặp tình trạng loãng xương.
  • Yếu tố tăng cường rủi ro: Các yếu tố như căng thẳng, môi trường chứa nhiều chất độc hại, di truyền, và nhiễm trùng có thể tăng cường rủi ro các vấn đề nội tiết và tăng tốc độ quá trình lão hóa.

Chăm sóc sức khỏe và duy trì lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ các vấn đề nội tiết và làm chậm quá trình lão hóa, giúp duy trì sức khỏe tổng thể.

Tổng quan về tuyến ngoại tiết 

Đúng, tuyến ngoại tiết là những tuyến có chức năng sản xuất và tiết ra sản phẩm trực tiếp lên bề mặt biểu mô, không thông qua máu như các tuyến nội tiết. Các tuyến ngoại tiết chủ yếu tham gia vào việc duy trì sự ẩm, làm mềm da, và có vai trò trong việc điều chỉnh nhiệt độ cơ thể.

So sánh tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết 5

Dưới đây là mô tả chi tiết về các loại tuyến ngoại tiết và cách chúng được phân loại dựa trên cách thức bài tiết:

Tuyến Toàn Hủy (Holocrine Gland)

  • Chất tiết: Các cấu trúc của tế bào chế tiết.
  • Ví dụ: Tuyến bã (sebaceous gland) sản xuất chất bã nhờn để bảo vệ và giữ ẩm cho da.

Tuyến Bán Hủy (Apocrine Gland)

  • Chất tiết: Thành phần bào tương thuộc nhân tế bào chế tiết (nhân tế bào chế tiết không chứa trong chất tiết).
  • Ví dụ: Một số tuyến mồ hôi apocrine nằm dưới da cung cấp thành phần cho mồ hôi, có thể chứa các hợp chất như axit béo và protein.

Tuyến Toàn Vẹn (Merocrine Gland)

  • Chất tiết: Hạt tiết xuất khỏi tế bào chế tiết và tế bào chế tiết vẫn còn nguyên vẹn.
  • Ví dụ: Tuyến mồ hôi merocrine sản xuất mồ hôi, giúp làm mát cơ thể và duy trì nhiệt độ.

Các tuyến ngoại tiết thường đặc trưng cho các vùng cụ thể của cơ thể và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và chức năng của da và các cấu trúc khác trên cơ thể.

Đúng, dựa trên tính chất và thành phần của chất tiết, ta có thể phân loại các tuyến ngoại tiết thành ba nhóm chính như bạn đã mô tả:

Tuyến Tiết Nhày (Sebaceous Gland)

  • Chất Tiết: Có đặc tính nhớt và giàu carbohydrate.
  • Vai Trò: Sản xuất chất bã nhờn (sebum) để bảo vệ da, giữ ẩm và ngăn chặn vi khuẩn.

Tuyến Tiết Dịch (Serous Gland)

  • Chất Tiết: Là các dung dịch giống như nước, giàu protein.
  • Vai Trò: Đóng vai trò trong việc bôi trơn và duy trì sự ẩm của các bề mặt, như mắt và miệng.

Tuyến Tiết Bã Nhờn (Sudoriferous Gland) hay Tuyến Tiết Dầu

  • Chất Tiết: Chứa nhiều lipid.
  • Vai Trò: Sản xuất mồ hôi hoặc dầu để điều chỉnh nhiệt độ cơ thể, làm mát cơ thể và giữ cho da mềm mại.

Các tuyến ngoại tiết đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng của cơ thể và bảo vệ các bề mặt biểu mô khỏi các tác động có thể gây hại từ môi trường bên ngoài.

Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết giống và khác nhau như thế nào? 

Giống nhau

  • 2 loại tuyến này đều có cùng một cơ chế là sản sinh ra các chất tiết;
  • Các sản phẩm chất tiết  đều đóng vai trò quan trọng khi tham gia vào những hoạt động sinh lý của cơ thể: chuyển hóa vật chất và năng lượng, trao đổi chất,…

Khác nhau

Bảng dưới đây biểu thị sự khác nhau giữa tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết:

Phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết

Huyệt nội quan ở đâu?- Hiệu quả ra sao trong việc khai thông khí , giải tỏa tinh thần

Huyệt nội quan ở đâu?- Hiệu quả ra sao trong việc khai thông khí , giải tỏa tinh thần 8

“Một cô gái hơn hai mươi tuổi mới kết hôn được vài tháng. Ngày nọ cô cãi vã to tiếng với gia đình nên bỏ ăn, chẳng chịu nói chuyện. Người nhà thấy lo lắng bèn đưa cô đi bệnh viện, nhưng cô nhất quyết giữ im lặng, cũng từ chối phối hợp với bác sĩ, nhìn bề ngoài trông cô cũng tương đối khỏe mạnh nên các bác sĩ đành bó tay. Nhưng một ngày trôi qua mà cô vẫn vậy, gia đình lo lắng đưa tới chỗ chúng tôi. Dựa vào miêu tả của họ thì hiển nhiên đây là hiện tượng gây ra do tức giận. Mạch của cô khá chậm và sáp (không thông suốt), do đó tôi đã dùng kim châm vào huyệt nội quan, kết quả là cô đã mở miệng nói ngay lập tức. Lúc này người nhà mới biết cô bỏ ăn, không chịu nói chuyện chẳng phải vì giận dỗi, mà do cảm thấy tức ngực, khó chịu, không nuốt nổi cơm. Châm cứu huyệt nội quan giúp cải thiện tình trạng khí trệ trong lục phủ ngũ tạng, thông kinh lạc nên có thể sơ can giải uất.”

Đó là chia sẻ của một vị bác sĩ Đông y về huyệt nội quan. Huyệt Nội Quan là một trong 36 huyệt quan trọng nhất trên cơ thể con người, mang lại hiệu quả đáng kể trong việc điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Để tìm hiểu về vị trí huyệt nội quan và cách bấm huyệt nội quan chữa bệnh, bạn có thể tham khảo bài viết dưới đây.

HUYỆT NỘI QUAN NẰM Ở ĐÂU?

Huyệt nội quan từ lâu đã được ghi chép trong Hoàng đế nội kinh, đây không phải huyệt thuộc kinh can mà thuộc kinh tâm bào, nhưng điều này không thể ngăn cản công dụng dưỡng gan hiệu quả của nó. Nằm trên cẳng tay, từ nếp gấp của cổ tay tính lên trên 2 thốn, giữa cơ gan tay lớn và gan tay bé vậy nên để tìm huyệt này, mọi người hãy duỗi thẳng tay trái ra, bạn sẽ thấy ở cổ tay có rất nhiều đường vân ngang, khép ngón trỏ, ngón giữa và ngón áp út của tay phải vào với nhau, đặt ngón áp út lên đường vân ngang của cổ tay, lấy độ dài bằng chiều ngang ba ngón tay. Điểm giao giữa ngón trỏ và hai đường gân trên cổ tay trái chính là huyệt nội quan.

Huyệt nội quan ở đâu?- Hiệu quả ra sao trong việc khai thông khí , giải tỏa tinh thần 10

Mặc dù dễ tìm nhưng không hề dễ bấm, vị trí của huyệt nội quan nằm giữa hai gân, làm cho việc sử dụng ngón tay để áp đặt áp lực trở nên khó khăn. Do đó, một số dụng cụ nhỏ như bút bi, bút chì, chìa khóa, hoặc tăm buộc thành một bó có thể được sử dụng để bấm huyệt nội quan. Lưu ý rằng đầu của các dụng cụ này không nên quá nhọn để tránh tổn thương da.

Kỹ thuật thôi nã cần được thực hiện từ từ và cần sự kiên nhẫn. Ban đầu, hãy thực hiện nhẹ nhàng và với số lần áp đặt áp lực vừa đủ. Có thể tăng cường độ dày và thời gian dần dần. Đối với việc sử dụng công cụ hỗ trợ, không cần phải áp đặt áp lực quá mạnh. Lúc mới bắt đầu cũng không cần phải bấm 3 ~ 5 phút mà hãy tìm cảm giác trước, hơi đau nhức là được, sau đó kéo dài thời gian hoặc tăng tần suất dựa theo nhu cầu.

TÁC DỤNG CỦA HUYỆT NỘI QUAN

Huyệt nội quan được hiểu như một công tắc quan trọng điều chỉ các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là được coi là “công tắc của trái tim”. Theo quan niệm của người xưa, “mọi chứng trong cơ thể đều mở nội quan,” bởi vì huyệt này có tác dụng trị liệu đối với mọi bệnh liên quan đến nội tạng, đặc biệt là các vấn đề về thực chứng và nhiệt độ.

Không chỉ giúp giảm cơn đau ngực và căng tức ngực, mà nó còn có thể điều trị các vấn đề như say tàu xe, say sóng, đau bụng kinh và giúp trấn an tinh thần. Sự kết hợp giữa huyệt nội quan và kinh tâm bào có thể giải thích vì sao huyệt này có tác dụng tốt với các vấn đề về tim và mạch máu như thông kinh mạch và thúc đẩy lưu thông máu.

Huyệt này còn có liên quan biểu lý với kinh tam tiêu, kinh này trực tiếp liên quan đến các vấn đề về khí, và do đó, huyệt nội quan giúp làm lý khí, giải uất và trị liệu các vấn đề thực chứng cũng như các vấn đề nhiệt trong lục phủ ngũ tạng do khí trệ và huyết ứ gây ra.

Theo quan điểm của Tố vấn – Lục vi chỉ đại luận, “quyết âm chi thượng, phong khí trị chi”. Vì vậy, nếu khí được điều tiết và lưu thông thuận lợi trong hai kinh này, người ta sẽ cảm thấy bình tĩnh và an thần. Ngược lại, nếu có tình trạng uất kết, kinh tâm bào và kinh can có thể tạo ra yếu tố phong và hỏa, làm cho tâm lý trở nên bất an. Việc xoa bóp hoặc châm cứu huyệt nội quan có thể giúp sơ can giải uất, mang lại cho người ta cảm giác bình tâm tĩnh trí. Ngoài ra theo Thiên Kim Phương, huyệt Nội Quan phối huyệt Quyền Liêu có thể điều trị các vấn đề mắt vàng, mắt đỏ.

Châm cứu huyệt nội quan có thể mang lại cải thiện ngay lập tức đối với các vấn đề do khí trệ và huyết ứ gây ra, như tức ngực, than thở, và khó thở, bởi vì nó có khả năng khai thông khí và giải uất một cách hiệu quả.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng châm cứu không nên được sử dụng để điều tiết cơ thể hàng ngày. Thay vào đó, việc bấm huyệt là một phương pháp khác phổ biến và hiệu quả. Nếu bạn thường xuyên trải qua tình trạng lo lắng kéo dài, gây tức ngực, chán ăn, việc bấm huyệt nội quan có thể giúp giải tỏa những cảm xúc tiêu cực và giảm căng thẳng.