Viêm dạ dày ruột là một trong những căn bệnh phổ biến, thường được gây ra bởi virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Triệu chứng thường gặp của bệnh này bao gồm đau bụng, cảm giác đầy chướng ở bụng, tiêu chảy, đôi khi có máu trong phân, buồn nôn, nôn, sốt và mệt mỏi. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng và nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí có thể gây tử vong. Do đó, khi có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, việc đi khám bác sĩ sớm là rất quan trọng để có phương pháp điều trị hiệu quả.
VIÊM DẠ DÀY RUỘT LÀ GÌ?
Viêm dạ dày ruột là một loại bệnh nhiễm trùng đường ruột, được gây ra bởi virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Các triệu chứng thường gặp bao gồm đau bụng, nôn, tiêu chảy và có thể kèm theo sốt. Bệnh thường được lây lan qua tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc qua thực phẩm và nước uống nhiễm bệnh. Ở những người có sức khỏe tốt, bệnh có thể tự khỏi trong vòng một tuần mà không gây ra di chứng. Tuy nhiên, viêm dạ dày ruột có thể gây tử vong ở trẻ sơ sinh, người già và những người có hệ thống miễn dịch yếu.
CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA VIÊM DẠ DÀY RUỘT
Thông thường, bệnh viêm dạ dày ruột thường bao gồm các triệu chứng sau:
- Tiêu chảy, có thể đi kèm máu trong một số trường hợp
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Đau bụng
- Đau cơ
- Nhức đầu
- Sốt nhẹ
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, các triệu chứng có thể xuất hiện từ 1 đến 3 ngày sau khi tiếp xúc với mầm bệnh, và có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng. Trong các trường hợp nghiêm trọng, triệu chứng có thể kéo dài lên đến 14 ngày.
Triệu chứng của viêm dạ dày ruột do nhiễm virus:
- Tiêu chảy phân nước là phổ biến nhất, thường không có chất nhầy hoặc máu.
- Một số loại virus cụ thể có thể gây tiêu chảy kéo dài từ 1 đến 2 tuần.
- Trẻ em và trẻ sơ sinh có thể mắc nôn nhẹ, thường sau 1 đến 2 ngày tiêu chảy.
- Một số virus như Cytomegalo có thể gây tiêu chảy có máu ở những người có hệ thống miễn dịch suy giảm.
Triệu chứng của viêm dạ dày ruột do vi khuẩn: Các vi khuẩn như Shigella, Salmonella thường gây sốt, mệt mỏi và tiêu chảy có máu.
Triệu chứng của viêm dạ dày ruột do ký sinh trùng: Nhiễm ký sinh trùng thường gây tiêu chảy mạn tính, không có máu, và thường kèm theo mệt mỏi, thiếu máu, và sụt cân.
NGUYÊN NHÂN VIÊM DẠ DÀY RUỘT
DO VIRUS
Virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm dạ dày ruột ở Hoa Kỳ. Trong số các loại Virus, Norovirus và Rotavirus chiếm đa số trường hợp, trong khi Astrovirus và Adenoviruses cũng gây ra một số trường hợp.
Astrovirus thường gây nhiễm cho trẻ em, đặc biệt là trong các vùng khí hậu ôn đới vào mùa đông và trong các vùng nhiệt đới vào mùa hè. Nhiễm trùng ở trẻ em cũng có thể gây ra bệnh viêm dạ dày ruột cấp tính. Lây truyền chủ yếu qua đường phân- miệng và thường kéo dài từ 3 đến 4 ngày.
Adenoviruses là nguyên nhân phổ biến thứ tư của viêm dạ dày ruột do virus ở trẻ em. Nhiễm trùng xảy ra quanh năm, nhưng tăng nhẹ vào mùa hè. Trẻ em dưới 2 tuổi thường bị ảnh hưởng chính. Lây truyền qua đường phân-miệng và qua đường hô hấp, và thời gian ủ bệnh có thể từ 3 đến 10 ngày.
Virus xâm nhập vào các tế bào ruột trong biểu mô của ruột non, gây ra việc thoát chất lỏng và điện giải vào ruột. Điều này có thể dẫn đến tiêu chảy phân toàn nước. Tiêu chảy do viêm không thường đi kèm với bạch cầu, hồng cầu hoặc máu trong phân. Trong những bệnh nhân có hệ miễn dịch suy giảm, các loại Virut bổ sung như cytomegalovirus, enterovirus có thể gây viêm dạ dày ruột.
DO VI KHUẨN
Các vi khuẩn thường gây ra bệnh viêm dạ dày ruột, với các nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
- Campylobacter
- Clostridioides difficile
- Escherichia coli (đặc biệt là loại O157:H7)
- Salmonella
- Shigella
Tụ cầu khuẩn cũng có thể gây ra viêm dạ dày ruột, thường thông qua ngộ độc thực phẩm.
Viêm dạ dày ruột do vi khuẩn ít gặp hơn so với vi rút, và các vi khuẩn này có các cơ chế gây bệnh khác nhau:
- Một số vi khuẩn tạo ra độc tố ruột (như Vibrio cholerae và các chủng E. coli), gây suy giảm khả năng hấp thụ của ruột và kích thích sản xuất chất điện giải và nước, dẫn đến tiêu chảy phân toàn nước.
- Ngoại độc tố trong thực phẩm bị nhiễm bẩn (như Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Clostridium perfringens) cũng có thể gây ra viêm dạ dày ruột mà không cần sự hiện diện của vi khuẩn, thường gây ra các triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy cấp tính.
- Một số vi khuẩn xâm nhập vào niêm mạc ruột (như Shigella, Salmonella, Campylobacter, C. difficile, và một số phân nhóm E. coli), gây loét, xuất huyết, và tăng tiết chất điện giải và nước, thường gây ra tiêu chảy kèm theo các triệu chứng viêm nhiễm.
Trong số các loại vi khuẩn này, Salmonella và Campylobacter là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh viêm dạ dày ruột ở Hoa Kỳ. Cả hai thường được lây truyền thông qua thức ăn chưa chế biến hoặc chưa nấu chín, đặc biệt là qua gia cầm. Shigella cũng là một nguyên nhân phổ biến của bệnh viêm dạ dày ruột ở Hoa Kỳ, thường lây truyền từ người sang người.
DO KÝ SINH TRÙNG
Các ký sinh trùng thường liên quan ở các nước có nguồn lực cao bao gồm:
- Giardia intestinalis (G. lamblia): Ký sinh trùng này gây ra các triệu chứng như buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy và khó chịu toàn thân. Bệnh giardiasis có thể xảy ra ở mọi vùng của Hoa Kỳ và trên toàn thế giới. Vi khuẩn thường được truyền từ người sang người hoặc qua đường tiêu hoá nước và thực phẩm bị ô nhiễm.
- Cryptosporidium parvum: Gây ra tiêu chảy nước, đôi khi kèm theo đau quặn bụng, buồn nôn và nôn. Ở người khỏe mạnh, bệnh tự khỏi sau khoảng 2 tuần. Ở những người bị suy giảm miễn dịch, bệnh có thể nặng và kéo dài, gây mất nước và mất chất điện giải đáng kể. Cryptosporidium thường được lây truyền qua nước bị ô nhiễm và là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh truyền nước giải trí ở Hoa Kỳ.
Ngoài ra, có các ký sinh trùng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự như Cryptosporidium, bao gồm Cyclospora cayetanensis, Cystoisospora (Isospora) belli và một số microsporidia như Enterocytozoon bieneusi và Encephalitozoon intestinalis. Entamoeba histolytica cũng là nguyên nhân phổ biến gây ra tiêu chảy ra máu ở các vùng có nguồn lực hạn chế với điều kiện vệ sinh kém, nhưng hiếm gặp ở Hoa Kỳ. Bệnh này có thể gây viêm loét đại tràng giống như viêm loét đại tràng và phải được loại trừ khi nghĩ đến chẩn đoán đó.
PHƯƠNG PHÁP PHÒNG NGỪA VIÊM DẠ DÀY RUỘT
Dưới đây là một số biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa hiệu quả bệnh viêm dạ dày ruột:
- Rửa tay kỹ trước khi ăn, chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh, thay tã, nên sử dụng nước ấm, xà phòng và chà rửa tay ít nhất trong vòng 20 giây.
- Không dùng chung đồ cá nhân, đặc biệt là dụng cụ ăn uống, ly uống nước, khăn tắm, khăn lau mặt.
- Ngâm rửa thực phẩm với nước muối loãng kỹ trước khi ăn.
- Vệ sinh khu vực bếp và dụng cụ nấu nướng kỹ lưỡng trước khi chế biến thức ăn.
- Tránh tiếp xúc với người hoặc vật mang mầm bệnh.
- Luôn khử trùng tay nắm cửa, bề mặt bồn cầu trước khi sử dụng, nếu trong gia đình có người đang mắc bệnh.
- Mang găng tay và khẩu trang khi tiếp xúc với quần áo của người mắc bệnh, và giặt đồ bằng nước nóng và phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.
- Một số loại virus gây viêm dạ dày ruột hiện đã có vaccine phòng bệnh, như vaccine phòng virus Rota.
KẾT LUẬN
Trên đây là tóm tắt các thông tin liên quan đến bệnh viêm dạ dày ruột, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng đi kèm, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng rằng thông qua những chia sẻ này, người bệnh sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích để tự quản lý sức khỏe, thăm khám sớm và giảm thiểu nguy cơ của các biến chứng nguy hiểm.
NHỮNG CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
1. Viêm dạ dày ruột có nguy hiểm không?
Viêm dạ dày ruột có nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời, đặc biệt là đối với trẻ em, người già và người có hệ miễn dịch yếu.
2. Cách điều trị viêm dạ dày ruột?
- Bù nước và điện giải.
- Sử dụng thuốc chống tiêu chảy, nôn mửa.
- Ăn uống thức ăn dễ tiêu hóa.
- Nghỉ ngơi đầy đủ.
3. Viêm dạ dày ruột có lây không?
Có thể lây qua đường tiêu hóa.
