Cao mật lợn là vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền với khả năng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý như viêm đại tràng, viêm mũi, viêm xoang,… Để tìm hiểu rõ hơn về vị thuốc này, đặc biệt là công dụng và lưu ý khi dùng, các bạn có thể tham khảo một số thông tin trong bài viết dưới đây.
CAO MẬT LỢN LÀ GÌ?
Mật lợn, hay còn được biết đến với tên gọi trư đởm, là một phần quan trọng được lấy từ túi mật của lợn, chứa đựng nhiều thành phần hữu ích như acid dehydrocholic, cholesterol, acid cholic, và sắc tố mật bilirubin, như được nghiên cứu trong nhiều tài liệu khác nhau. Theo quan điểm Y Học Cổ Truyền, mật lợn có vị đắng, tính mạnh, mùi tanh, và được đánh giá với nhiều công dụng quan trọng như giảm đau, sát khuẩn, tiêu sưng, kích thích tiêu hóa, thông đại tiện, cũng như hỗ trợ quá trình bài tiết mật.
Theo sách của lương y Tuệ Tĩnh, mật lợn thậm chí còn được xem xét là một thành phần quan trọng trong 10 bài thuốc trị bệnh với hiệu quả đáng kể. Tuy nhiên, do mật lợn là cơ quan nội tạng của con lợn, nó thường khó giữ được độ tươi ngon trong thời gian dài. Để giải quyết vấn đề này, mọi người đã phát triển phương pháp sử dụng mật lợn để nấu thành cao.
Trong quá trình chế biến cao mật lợn, nước mật sau khi được lấy từ túi mật được hứng vào chén đã được khử khuẩn. Sau đó, phần nước này được đem đi lọc và đun sôi cách thủy cho đến khi cô đặc, tạo thành một loại cao có màu vàng đặc trưng, với hơi ngả màu xanh.
CAO MẬT LỢN CÓ TÁC DỤNG GÌ?
THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN
Mật heo, với mùi tanh đặc trưng, vị đắng và tính hàn, được biết đến như một nguồn dược liệu có nhiều lợi ích trong lĩnh vực Y Học Cổ Truyền. Nó không chỉ được đánh giá với tác dụng sát trùng đường ruột, giảm đau và tiêu viêm, mà còn được biết đến với khả năng kích thích nhu động ruột và thông mật nhờ vào tác dụng cholagogue và choleretic.
Mật heo chủ yếu được sử dụng để hỗ trợ điều trị các rối loạn đường mật và đường tiêu hóa. Nhờ vào khả năng kích thích mạnh mẽ bài tiết mật, mật heo có thể giúp cải thiện tình trạng thiểu năng gan và tụy, đồng thời hỗ trợ trong trường hợp viêm đại tràng và táo bón.
Ngoài ra, mật heo còn tỏ ra đặc biệt hiệu quả trong việc ức chế mạnh mẽ trực khuẩn gây bệnh ho gà Bordetella pertussis khi thử nghiệm in vitro.
THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI
Muối natri cholat trong mật heo làm giảm ho trên mèo, có tác dụng ức chế trung khu hô hấp ở thỏ và dãn cơ trên tiểu phế quản ở chuột lang, đồng thời cũng có công dụng chống co giật.
Liều dùng & cách dùng
Có thể dùng mật heo tươi nhưng do có mùi và đắng nên người ta thường cô thành cao để dễ uống. Liều dùng: Uống 0,5 – 1g/ngày hoặc thụt (4g trong 250ml nước).
BÀI THUỐC KINH NGHIỆM
CHỮA MỤN NHỌT ĐỘC
Trộn nước mật heo với gừng tươi hoặc nghệ tươi, bôi lên vùng bị nhọt.
CHỮA PHẦN MỀM BỊ CHẤN THƯƠNG
Trộn nước mật heo với tỏi, củ hành tươi, lá trầu không, lá ớt đã giã, đắp lên vùng bị tổn thương.
CHỮA HO GÀ
Dạng siro: 20mg mật heo trong 1ml siro. Uống 3 lần/ngày.
- Trẻ dưới 1 tuổi: 0,5 muỗng cà phê/lần.
- Trẻ 1 – 2 tuổi: 1 muỗng cà phê/lần.
- Trẻ 2 – 3 tuổi: 1,5 muỗng cà phê/lần.
- Trẻ trên 3 tuổi: 2,5 muỗng cà phê/lần.
Dạng thuốc viên: Hàm lượng 50mg cao bột mật heo/viên. Uống 3 lần/ngày.
- Trẻ dưới 1 tuổi: 1 viên/lần.
- Trẻ 1 – 2 tuổi: 2 viên/lần.
- Trẻ 2 – 3 tuổi: 3 viên/lần.
- Trẻ trên 3 tuổi: 5 viên/lần.
TRỊ KHÓ TIÊU, SUY GAN, VÀNG DA, Ứ MẬT, TÁO BÓN, NHIỄM TRÙNG ĐƯỜNG RUỘT, SỎI MẬT
Viên lô đảm của Xí nghiệp Dược phẩm I: Thành phần 0,5g cao mật heo tinh chế, 0,08 g lô hội, 0,05g phenolphthalein, tá dược vừa đủ 1 viên. Liều dùng cho người lớn là 2 – 4 viên/ngày, chia làm 2 lần uống, uống nguyên viên với nước sau khi ăn, không nhai.
TRỊ TÁO BÓN
Mật heo, sau khi được chế biến theo phương pháp của Viện Đông y, trở thành dạng viên khô có kích thước khoảng 0,1g mỗi viên, được trộn với tá dược để thuận tiện trong việc sử dụng. Chế biến này giúp bảo quản mật heo một cách hiệu quả và dễ dàng tích hợp vào chế độ điều trị. Đối với người lớn, liều lượng khuyến nghị là 6 – 12 viên mỗi lần, có thể chia thành 1 – 2 lần/ngày, thường là vào buổi sáng và buổi tối trước khi đi ngủ.
Trong trường hợp xuất hiện táo bón nặng, khuyến cáo bắt đầu với liều lượng 20 viên, sau đó điều chỉnh liều dần dần theo tình trạng và phản ứng của cơ thể.
Ngoài việc sử dụng nội tiêu, một phương pháp khác được mô tả là trộn cao mật heo đặc với ít giấm và sau đó thụt hậu môn.
CHỮA VIÊM ĐẠI TRÀNG
Quá trình chế biến viên nghệ – ngải cứu – mật heo bắt đầu bằng việc chuẩn bị 200g nghệ tươi sau khi gọt vỏ và rửa sạch. Tiếp theo, hỗn hợp này được tạo ra bằng cách xay nhuyễn nghệ và 500g lá ngải cứu đã được làm sạch, kết hợp với 500ml nước. Đồng thời, 2 túi mật heo tươi cũng được rửa sạch bằng nước muối loãng trước khi cắt túi mật và lọc kỹ lưỡi dao.
Sau đó, tất cả các thành phần trên được kết hợp với 30ml mật ong và sau cùng đun ở lửa nhỏ cho đến khi hỗn hợp trở nên cô đặc. Khi hỗn hợp còn dẻo, quá trình vo viên bắt đầu, và viên nghệ – ngải cứu – mật heo được tạo thành trước khi đặt chúng vào hũ thủy tinh. Để bảo quản, hũ nên được đặt trong ngăn mát của tủ lạnh để đảm bảo tính tươi ngon và chất lượng của sản phẩm.
Đối với việc sử dụng, nên tuân thủ theo đơn thuốc của bác sĩ, uống 1 viên/lần, 2 lần/ngày, thường là vào buổi sáng và buổi tối.
CHỮA VIÊM GAN, VÀNG DA, VIÊM MẬT, KHÓ TIÊU, RỐI LOẠN TIÊU HÓA, TÁO BÓN, ĐI NGOÀI PHÂN SỐNG
Theo Đội điều trị 10 và Bệnh viện Nam Định: Trộn đều 100g mật heo, 100g lưu huỳnh, 150g bột hoạt thạch, 20 giọt tinh dầu bạc hà rồi vo thành các viên 0,15g. Uống 20 – 30 viên/ngày, chia thành 2 – 3 lần uống, trong vòng 10 – 30 ngày tùy mức độ bệnh.
CHỮA ĐAU DẠ DÀY
Cô cao mật heo cách thủy rồi thêm tá dược vào vo thành viên, uống 0,5 – 1g/ngày x 2 – 3 lần/ngày trước khi ăn.
CHỮA BỎNG
Trộn hoàng bá với nước mật heo nguyên chất hoặc đã cô đặc, bôi lên vết bỏng.
CHỮA VẾT THƯƠNG NGOÀI DA BỊ HOẠI TỬ
Giã nát 30g gừng, 30g cỏ nhọ nồi, 30g nghệ tươi rồi trộn với 20ml rượu 40 độ. Vắt lấy nước rồi hòa với nước mật heo, đun sôi nhỏ lửa đến khi còn khoảng 15ml. Tẩm vào băng gạc rồi đắp lên vết thương 2 – 3 lần/ngày.
MỘT SỐ LƯU Ý KHI SỬ DỤNG MẬT LỢN ĐỂ CHỮA BỆNH
Mặc dù cao mật lợn mang lại nhiều lợi ích trong điều trị bệnh, nhưng người dùng cần tuân thủ một số nguyên tắc và lưu ý sau đây:
- Trước khi bắt đầu sử dụng cao mật lợn hoặc bất kỳ sản phẩm từ mật lợn nào, quan trọng nhất là tham khảo ý kiến của bác sĩ. Bác sĩ sẽ đưa ra đánh giá chính xác về tình trạng sức khỏe cụ thể và đề xuất liệu pháp phù hợp.
- Đảm bảo sử dụng cao mật lợn chất lượng tốt, không chứa hóa chất hay tạp chất độc hại. Việc lựa chọn sản phẩm đảm bảo chất lượng là quan trọng để đạt được hiệu quả mong muốn và tránh các tác động phụ không mong muốn.
- Cao mật lợn thường cần thời gian để có thể phát huy tác dụng. Người dùng cần kiên trì trong việc tuân thủ liệu trình và không nên đặt kỳ vọng vào việc thấy rõ hiệu quả ngay sau vài lần sử dụng.
- Tùy thuộc vào loại bệnh, tình trạng sức khỏe cụ thể, người bệnh cần điều chỉnh liều lượng cao mật lợn theo hướng dẫn của bác sĩ. Sự kết hợp với chế độ dinh dưỡng lành mạnh cũng quan trọng để tối ưu hóa hiệu quả điều trị.
- Người dùng cần kết hợp sử dụng cao mật lợn với chế độ dinh dưỡng hợp lý. Chế độ ăn uống cung cấp nhiều dưỡng chất có thể giúp hỗ trợ quá trình điều trị và cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể.
Trên đây là một số thông tin về cao mật lợn mà các bạn có thể tham khảo. Việc sử dụng sản phẩm này cần đảm bảo đúng cách, kiên trì để mang đến hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất.
