Ưu điểm khi chữa bệnh bằng các loại thảo dược đó chính là chi phí rẻ, ít tác dụng phụ. Sau đây là các loại cây thảo dược tốt đối với sức khỏe con người, bao gồm các lợi ích chính, công dụng và thông tin an toàn có liên quan.
CÂY CỎ NGƯƠI
Cây cỏ ngươi hay còn được biết đến với các tên gọi khác như cây mắc cỡ, trinh nữ thảo, là một loại thảo dược được đánh giá cao trong y học cổ truyền và đông y. Cây này có vị ngọt và tính lạnh. Trong thành phần của cây cỏ ngươi, chúng ta có thể tìm thấy các alcaloid như mimosim, crocetin cùng với nhiều nguyên tố vi lượng, đặc biệt là selen. Các thành phần này mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm giảm đau, hạ huyết áp, an thần, giúp trấn tĩnh tinh thần và giảm triệu chứng ho, tiêu đàm.
Rễ của cây cỏ ngươi được cho là có tác dụng thanh nhiệt giải độc và khu phong trừ thấp. Trong trường hợp mất ngủ và suy nhược thần kinh, có thể sử dụng cây cỏ ngươi (toàn bộ phần cây hoặc rễ) 10 – 12g để hãm hoặc sắc uống. Ngoài ra, có thể sử dụng bài thuốc kết hợp cỏ ngươi với cây nụ áo tím, me chua đất để sắc uống mỗi ngày. Một số phối hợp khác cũng có thể được thực hiện để giảm triệu chứng mất ngủ và suy nhược thuyên giảm.
CÂY KHỔ SÂM
Khổ sâm là một loại cây thảo dược được đánh giá cao trong dược học cổ truyền, được mô tả có vị đắng, hơi ngọt chát và tính mát. Công dụng chính của khổ sâm được cho là kháng khuẩn, tiêu viêm, thanh nhiệt và tiêu độc. Theo Y Học Hiện Đại, khổ sâm chứa nhiều thành phần như alcaloid toàn phần, tanin giàu, hợp chất polyphenol, mang lại tác dụng kháng khuẩn, kháng ký sinh trùng, an thần, lợi tiểu và chống dị ứng.
Truyền thống dân gian thường sử dụng khổ sâm để điều trị các vấn đề liên quan đến đường tiêu hóa như đầy bụng, tiêu chảy, viêm loét dạ dày và tá tràng. Cách sử dụng khổ sâm có thể bao gồm việc sắc hoặc hãm uống 12 – 24g khổ sâm. Ngoài ra, có thể kết hợp khổ sâm với các thành phần khác như bồ công anh, nhân trần, lá khôi, chút chít để tạo thành một bài thuốc có tác dụng hỗ trợ hệ tiêu hóa, và uống hàng ngày theo liều lượng cụ thể.
CÂY QUÝT GAI
Quýt gai là một loại cây thảo dược, được biết đến với nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe. Trong thành phần của quýt gai chứa tinh dầu và chất nhầy, giúp chống co thắt cơ trơn, giảm ho, và có tác dụng chống viêm. Theo Y Học Cổ Truyền, loại dược liệu này có vị cay thơm, tính ấm, và tác dụng khu phong trừ thấp, tán ứ chỉ thống, giảm ho triệt ngược tật (sốt rét).
Quýt gai cũng có thể được sử dụng trong một số bài thuốc dân gian như sau: vỏ rễ quýt gai rửa sạch, cắt nhỏ, nhai với vài hạt muối trong 5 phút rồi nhổ đi. Bài thuốc khác có thể là sự kết hợp giữa vỏ rễ quýt gai, vỏ lựu, vỏ chuối hột, rễ tầm xuân, mỗi loại 20g và búp ổi 19g, sau đó sắc uống.
CÂY TẦM GỬI
Cây tầm gửi còn được gọi là cây dâu, có vị ngọt đắng, tính bình, và được biết đến với nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe. Trong thành phần hóa học của cây, có chứa các hợp chất như transphytol, α-tocophenol, quinon, quercetin, avicularin, giúp chống oxy hóa, chống viêm, lợi tiểu, và làm hạ huyết áp.
Đối với những người mắc bệnh viêm cầu thận, có thể áp dụng một số bài thuốc sau đây sử dụng tầm gửi cây dâu:
- Tầm gửi cây dâu 20-30g, sắc hoặc hãm uống hàng ngày.
- Tầm gửi 15g, kim tiền thảo 10g, bạch mao căn 10g, thổ phục linh 10g, mã đề 10g, sắc uống hàng ngày 1 thang.
- Tầm gửi 16g, câu đằng 16g, mã đề 16g, cúc hoa 12g, sa sâm 12g, ngưu tất 12g, đan sâm 12g, quy bản 12g và trạch tả 12g, tất cả sắc uống mỗi ngày 1 thang.
CÂY DƯỚNG
Cây dướng được sử dụng chủ yếu là quả, chứa nhiều thành phần như saponin, acid p-coumaric, vitamin nhóm B và dầu béo. Theo dược học cổ truyền, quả dướng có vị ngọt, tính mát, và có nhiều tác dụng như bổ hư lao, làm mạnh gân cốt, sáng mắt, bổ thận và kéo dài tuổi thọ.
Để hỗ trợ trị liệu đau thần kinh tọa, người bệnh có thể sử dụng quả dứa với các bài thuốc sau:
- Quả dướng chín lượng vừa đủ, đem ngâm nước 3 ngày, sau đó vớt ra để ráo và ngâm rượu trắng trong 10 phút. Nấu trong 12 giờ, sau cùng sấy hoặc phơi khô. Dùng mỗi ngày 10-15g.
- Quả dướng 15g, sắc uống.
- Quả dướng 12g, đỗ trọng 12g, ngưu tất 12g, quế nhục 5g, thổ phục linh 12g. Sắc uống hàng ngày.
Ngoài ra, lá dướng non cũng có thể được sử dụng trong việc chế biến thực phẩm hoặc nấu canh, và cũng có thể được kết hợp với các loại lá khác như ngải cứu để nấu nước xông trị đau.
CÂY DẠ CẨM
Dạ cẩm – một loại cây thảo mộc quý, chứa nhiều thành phần hóa học như alcaloid, saponin và tanin, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Các ứng dụng của dạ cẩm trong điều trị bao gồm giảm đau, giúp liền sẹo nhanh, và có tác dụng thanh nhiệt giải độc, chỉ thống, giải độc, tiêu viêm và lợi niệu. Dưới đây là một số cách sử dụng dạ cẩm để hỗ trợ điều trị:
- Dạ cẩm 20-40g, sắc uống.
- Dạ cẩm 900, sắc kỹ và cô thành cao đặc. Uống mỗi ngày 20g, chia thành 2 lần sáng và chiều.
- Bột lá dạ cẩm khô 7kg, cam thảo 1kg, đường kính 2kg, hồ nếp vừa đủ. Làm thành cốm và uống mỗi ngày 2 lần trước khi ăn hoặc khi đau, mỗi lần 10-15g.
- Lá dạ cẩm khô 7kg, đường kính 2kg và mật ong 1kg. Nấu lá dạ cẩm với nước thành 8kg cao, cho đường kính vào, đánh tan. Cô còn 9kg và cuối cùng thêm mật ong. Đóng chai và sử dụng dần, mỗi ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 1 thìa to (tương đương 10-15g) trước khi ăn hoặc khi đau.
- Dạ cẩm 20g, lô hội 20g, nghệ vàng 12g, cam thảo 6g, mai mực 10g. Tất cả sắc uống hàng ngày.
CÂY CỎ TRANH
Cỏ tranh được biết đến với tên gọi dân gian là bạch mao, là một loại cây sống lâu năm có thân rễ lan dài và mọc sâu dưới lòng đất. Đặc điểm của cỏ tranh bao gồm lá mọc đứng, cứng, gân nổi, dáng lá hẹp dài, và lá có mặt trên nhám, mặt dưới nhẵn. Hoa của cây có hình chùy, màu trắng nhẹ, giúp cây phát tán xa nhờ gió.
Theo y học dân gian, rễ của cây cỏ tranh, còn được gọi là mao căn, có vị ngọt và tính hàn. Rễ này có nhiều tác dụng như trừ phục nhiệt, tiêu ứ huyết, lợi tiểu tiện, và tẩy độc cho cơ thể. Cỏ tranh được sử dụng để điều trị nhiều tình trạng như nội nhiệt phiền khát, tiểu tiện khó khăn, đái ra máu, thổ huyết, máu cam.
Ngoài ra, hoa của cỏ tranh có vị ngọt, tính ấm, không độc và có tác dụng cầm máu.
HẸ
Cây rau hẹ không chỉ là một nguyên liệu phổ biến trong ẩm thực mà còn được sử dụng trong y học dân gian với nhiều dược tính quý. Cây có chiều cao khoảng 20 đến 40cm, có mùi thơm đặc trưng và giàu dược tính.
Theo quan điểm của Đông y, lá hẹ có tính nhiệt khi ăn sống, khi nấu chín có vị cay và tính ôn. Lá hẹ được cho là có tác dụng ôn trung, hành khí, tán ứ, và giải độc. Thường được sử dụng trong việc chữa trị các vấn đề như ngực đau tức, nấc, và ngã chấn thương. Rễ của cây rau hẹ có tính ấm, vị cay, và được sử dụng chủ yếu trong trường hợp ngực bụng đau tức do thực tích, đới hạ, hay các chứng ngứa.
Ngoài ra, hạt của cây rau hẹ cũng có tính ấm, vị cay ngọt và được xem là có tác dụng bổ Can, Thận, tráng dương và cố tinh. Thường được sử dụng để chữa trị các tình trạng như tiểu tiện nhiều lần, mộng tinh, di tinh, và lưng gối yếu mềm.
CÂY BÔNG MÃ ĐỀ
Cây bông mã đề cao từ 10-15cm, là một loại thảo dược dễ trồng và thích hợp cho nhiều vùng đất và khí hậu khác nhau. Nó có thân thảo, lá hình trứng với mép răng cưa và gân dọc, cùng với hoa lưỡng tính và quả nang hình chóp thuôn dài.
Theo kiến thức dân gian, mã đề được coi là có khả năng thanh nhiệt và lợi tiểu tốt. Ngoài việc được sử dụng trong các món canh, cây mã đề còn được dùng như một loại thảo dược để nấu nước uống, giúp lợi tiểu và loại bỏ độc tố khỏi cơ thể. Các nghiên cứu khoa học cũng chứng minh rằng cây mã đề có thể tăng cường quá trình thải urê, acid uric và muối từ thận, mang lại hiệu quả khá tốt.
Cây bông mã đề không chỉ được xem xét trong ngóc ngách y học dân gian mà còn có ứng dụng trong điều trị nhiều tình trạng như đi tiểu ra máu, sỏi đường tiết niệu, ho, tiêu đờm, tiêu chảy, sốt xuất huyết, và mụn nhọt.
CÂY CÚC DẠI
Cúc dại hay còn được gọi là cúc cỏ hoang dại, là một loại thảo mộc màu tím có nguồn gốc chủ yếu từ khu vực Hoa Kỳ và Canada. Cây này thường được sử dụng trong y học dân gian để giảm và ngăn chặn các triệu chứng của cảm lạnh và cúm. Mặc dù vẫn còn nhiều điều cần nghiên cứu để xác nhận các tác dụng y học chính xác, nhưng một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng cúc dại có thể giúp giảm các triệu chứng này.
Cúc dại được biết đến với khả năng bảo vệ tế bào khỏi sự tổn thương do virus gây ra và giảm viêm nhiễm mô. Do đó, loại cây này có thể mang lại lợi ích cho những người có xu hướng bị dị ứng và các vấn đề liên quan đến viêm nhiễm.
Nhìn chung, các loại cây thảo dược chữa bệnh mang lại nhiều lợi ích sức khỏe cho người dùng. Tuy nhiên, công dụng của các loại cây thảo dược là rất khác nhau và nhiều trường hợp cần phối hợp với các vị thuốc khác mới đạt kết quả điều trị tối ưu. Do đó, trước khi muốn sử dụng các loại cây thảo mộc như một vị thuốc chữa bệnh, chúng ta cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.
